Brontekst bekijken van S88, S88-N, XpressNet en LocoNet

{{Koptekst
|Vorige= Detectie van goederenwagens/rijtuigen
|Volgende= Uitleg LocoNet
|VorigeMenu= Melding
|Auteur= Fred Eikelboom
}}
{{Inhoudsopgave||Klein}}
In de loop der tijd zijn diverse standaarden ontwikkeld voor het [[Terugmelding en/of bezetmelding|terugmelden]] van gebeurtenissen op de modelspoorbaan, zoals;
* [[#S88|S88]];
* [[#S88-N|S88-N]];
* [[#XPressNet|XPressNet]];
* [[#LocoNet|LocoNet]].
=== S88 ===
S88 betekent: S-dubbel-acht en dat houdt in dat er intern twee [[Woorden - M#Module|modules]] van acht detectors gekoppeld zijn. Vandaar de twee achten achter de S. De S88-terugmeldbus dient voor terugmelding van gebeurtenissen op de modelbaan, via de digitale centrale, aan een op de modelspoorbaan aangesloten computer. Een S88-terugmelddecoder is benodigd om de verschillende gebeurtenissen op de modelbaan in een digitaal signaal om te zetten en dit signaal aan de DCC Centrale door te geven.

De S88-terugmeldbus is bedacht en gedefinieerd door een aantal modelspoorfabrikanten waaronder Märklin en Uhlenbrock. De S88-bus was zo ongeveer het eerste veelgebruikte systeem voor terugmelding voor de modelspoorbaan.
{{Afbeelding
|Bestand= S88-bandkabel01.gif
|Grootte= Groot
|Volgnummer= 01
|Omschrijving= S88-bandkabel
|Type= Tekening
|Maker= Fred Eikelboom
}}
De verbinding tussen de diverse S88-modules vindt plaats met bandkabels (zie tekening 01).

Tot op heden is het S88-systeem één van de meest gangbare manieren om terugmelders/bezetmelders aan te sluiten. Het voordeel van deze melders is dat ze vrij goedkoop zijn en goed zelf te bouwen. Er zijn echter ook een paar nadelen:
* S88 moet één lange keten moet zijn. Dus aftakkingen zijn niet toegestaan. Nu is dit op een normale baan niet snel een probleem, maar het kan op grotere en complexere banen wel een probleem zijn;
* storingsgevoeligheid van de kabels waarmee de melders aan elkaar gekoppeld worden. Het probleem is dan dat de signaalverbindingen tamelijk hoogohmig zijn waardoor makkelijk stoorsignalen opgepikt kunnen worden die het signaal verminken. Zeker bij grote modelspoorbanen, waar lange kabels van de centrale naar de terugmelders benodigd zijn, kan dit tot problemen leiden. Hiervoor is een oplossing bedacht in de vorm van S88-N, waarbij in plaats van de normale bandkabels, een netwerkkabel (een zogenaamde "patchcable") gebruikt wordt.
=== Valse bezetmeldingen ===
Stoorsignalen op de S88-kabels kunnen zorgen voor valse bezetmeldingen maar ook de bedrading van de bezetmelder-ingangen naar de rails kan valse bezetmeldingen veroorzaken. Dit komt door het zogenaamde antenne-effect (zie [[S88, S88-N, XpressNet en LocoNet#Meer informatie|"Meer informatie"]]). De draad van de bezetmeldmodule naar de rails, inclusief het stuk rails dat voor de detectie gebruikt wordt, kan namelijk stoorsignalen oppikken. Deze signalen kunnen sterk genoeg zijn om de optocoupler op de bezetmeldprint open te sturen. Daardoor ontstaat dan een valse melding. Bij dergelijke valse meldingen moet een 4k7 (4700 &Omega;) weerstand over de railsaansluitingen en de common-aansluiting van de bezetmeldmodule gemonteerd worden, zoals aangegeven in een bericht op het forum (zie [[S88, S88-N, XpressNet en LocoNet#Meer informatie|"Meer informatie"]]).
=== S88-N ===
Sinds half 2007 is er een normering opgesteld voor de S88-bus die via netwerkkabels wordt verbonden en deze wordt de "S88-N-standaard" genoemd. S88-N is dus de verbeterde versie van de S88-bus. Elektrisch gezien is S88-N hetzelfde als S88. De verbetering bestaat uit het toepassen van goede bekabeling en stekkers, waardoor de bus ongevoeliger wordt voor storingen van buitenaf. De S88-N-standaard gebruikt standaard netwerkkabels, zogenaamde CAT5 patchkabels. Door het vlechten ("twisting") van de aderparen in de netwerkkabel wordt overspraak van de datalijnen tot een minimum beperkt en worden stoorsignalen nagenoeg tot nul gereduceerd.

De patchkabels zijn van veel hogere kwaliteit dan de oude S88-bandkabels. Omdat deze patchkabels in de computerwereld zeer veel gebruikt worden, zijn ze heel goedkoop en in verschillende lengtes verkrijgbaar. Daarnaast is er met S88-N kabels minder kans op fouten; de oude S88 kabels zijn op twee manieren in de connector te steken, de S88-N kabels maar op één manier. De betrouwbaarheid van de informatieoverdracht van de bestaande S88-bus kan dus sterk worden verbeterd. Bovendien geeft de RJ45 connector een betrouwbare verbinding en is de kabel gemakkelijk in elke gewenste lengte zelf te maken. De voordelen van de CAT5 kabel via RJ45 connectorverbindingen zijn inmiddels ook door andere aanbieders onderkend.

Bij de S88-bus wordt geen geaarde afscherming gebruikt die met de printen verbonden is. Dit is met opzet gedaan om aardlussen te voorkomen.
=== S88-onderdelen niet altijd onderling uitwisselbaar ===
De nieuwe standaard voor de S88-aansluiting via een netwerkkabel en RJ45-connectoren is echter niet zomaar onderling uitwisselbaar met printen van de diverse aanbieders. Dus goed opletten, het kan een S88-aansluiting op de centrale kosten. Dit komt doordat er nogal wat onderlinge verschillen zijn in de pinbezetting van de connectoren. (Zie "OpenDCC" bij [[S88, S88-N, XpressNet en LocoNet#Meer informatie|"Meer informatie"]].)
=== Terugmelders met S88 ===
Terugmelders zijn apparaten die de status van de bezetmelders naar de centrale sturen.
{{Afbeelding
|Bestand= S88-NV2-1_Rosoft01.jpg
|Grootte= Normaal
|Volgnummer= 02
|Omschrijving= S88-N meldprint
|Maker= Wim Ros
}}
Deze terugmeldmodule heeft naast de standaard S88-aansluiting, ook een aansluitmogelijkheid via de S88-N standaard (zie afbeelding 02). Dit zijn RJ45-connectoren, die aangesloten worden op een standaard patchkabel, voor de onderlinge verbinding van de terugmeldmodules. De S88SD16-N is compatibel met alle modules die voorzien zijn van het S88-N logo.

De module is eveneens voorzien van 16 stroomdetectie-schakelingen, die hem geschikt maken voor het gebruik bij een [[Woorden - T#Tweerail|tweerail]] digitale modelspoorbaan. De stroomdetectie is zo ingesteld dat hij ongevoelig is voor storingen van buitenaf, zodat onterechte bezetmeldingen worden voorkomen. Deze module kan worden ingezet bij ieder digitaal systeem met een S88-aansluiting en in combinatie met de "S88XPressNetLI" of in combinatie met de S88LN.
{{Afbeelding
|Bestand= S88SD16-N Rosoft02.jpg
|Grootte= Klein
|Volgnummer= 03
|Omschrijving= S88SD16-N meldprint met stroomdetectie
|Maker= Wim Ros
}}
De terugmeldmodule met stroomdetectie op basis van S88 heeft naast de standaard S88-aansluiting ook een aansluitmogelijkheid via de S88-N-standaard (zie afbeelding 03). Dit zijn RJ45-connectoren, die aangesloten worden op een standaard patchkabel, voor de onderlinge verbinding van de terugmeldmodules. De S88-N is compatibel met alle modules die voorzien zijn van het S88-N logo.

Deze modules kunnen worden ingezet bij ieder digitaal systeem met een S88-aansluiting en in combinatie met de "S88XPressNetLI", of in combinatie met de S88LN.
=== XPressNet ===
XPressNet is het protocol (de "taal") die door de Roco Maus-familie en de Lenz LZV100 centrale "gesproken" wordt. Dit is een verbeterde/uitgebreidere versie van het Lenz X-bus protocol. Lenz noemt het DIGITAL Plus XpressNet. Op XPressNet kunnen, via de XPressNetkabel (zie afbeelding 04), de volgende apparaten aangesloten worden: LH100-Handregelaar met toetsenbord, LH90-Handregelaar met knoppen, LI-USB-Ethernet Netwerk Interface, LI100, LI100F en LI101F-Computer Interface, LA152-XpressNET adapter voor het aansluiten van de LH90 en/of LH100.
{{Afbeelding
|Bestand= XpressNet-kabel01.gif
|Grootte= 550px
|Volgnummer= 04
|Omschrijving= XPressNet kabel
|Type= Tekening
|Maker= Fred Eikelboom
}}
De bekabeling mag van punt-tot-punt zijn (achter elkaar geschakeld), maar ook in stervorm uitgevoerd worden. De maximale kabellengte bedraagt ongeveer 200 meter. In totaal kunnen er 31 apparaten aangesloten worden. De laatste [[Woorden - M#Module|module]] in de keten dient, aan de zijde waar geen kabel zit, voorzien te worden van een 120 &Omega; &frac14; watt weerstand.
{{Afbeelding 2 naast elkaar 
|Bestand= XpressNetChassisdeel01.gif
|Bestand2= XpressNetSteker01.gif
|Grootte= 125px
|Grootte2= 125px 
|Volgnummer= 05 
|Volgnummer2= 06 
|Omschrijving= XpressNet chassisdeel 
|Omschrijving2= XpressNet plug 
|Maker= Fred Eikelboom  
|Maker2= Fred Eikelboom  
|Type= Tekening
|Type2= Tekening
|Tussenruimte= 6px
}}
==== Het zelf maken van XPressNet-kabel ====
Voor het zelf maken van een XPress-Netkabel is een stuk vieraderige bandkabel nodig, twee RJ12 stekkers en een passende perstang. Bij het aan de kabel persen van de stekkers hoeft de isolatie niet verwijderd te worden. Monteer de stekkers zodanig, dat wanneer de kabel plat op tafel ligt, bij de ene stekker het lipje naar boven wijst en bij de andere stekker het lipje naar beneden.

Bij gebrek aan een perstang kunnen zogenaamde [[Woorden - T#Toolless|"toolless"]] RJ12-stekkers toegepast worden. Deze stekkers worden heel simpel dichtgeklikt, waarna de kabel vastzit. 

Voor het zelf maken van een XPressNet-kabel voor een handregelaar, is een stuk FTP-kabel en twee vijfpolige DIN-pluggen nodig (zie afbeelding 06). Monteer (soldeer) de aders zodanig aan de DIN-plug(gen) dat de A en B-aders en de L en M-aders om elkaar heen gedraaid zijn. Dit ter voorkoming van stoorsignalen.
=== XpressNet PC Interface ===
{{Afbeelding
|Bestand= S88XpressNetLI_Rosoft01.jpg
|Grootte= Klein
|Volgnummer= 07
|Omschrijving= S88XpressNetLI PC Interface
|Maker= Karst Drenth/Wim Ros
}}
Karst Drenth en Wim Ros hebben een PC Interface met S88-aansluiting voor terugmelding ontwikkeld (zie afbeelding 07), de "S88XpressNetLI". De interface heeft, naast een Lenz compatible PC interface, ook een aansluiting voor de [[S88, S88-N, XpressNet en LocoNet|S88]]-bus. Hiermee kunnen S88-terugmelders aan XpressNet gekoppeld worden. Wim Ros heeft hiervoor een terugmeldprint ontworpen waarop de elektronica voor 16 stroomdetectoren, inclusief de terugmeldings-[[Woorden - E#Elektronica|elektronica]] volgens het S88 principe is aangebracht.

De S88XpressNetLI werkt met XpressNet V3 (dus MultiMaus) en alle andere X-Bus, XpressNet-systemen. De PC interface is een standaard 9-polige [[Woorden - R#S232.|"RS232C"]] interface. Op de S88-aansluiting kunnen maximaal 16 volledige S88-modules (=256 terugmeldcontacten) aangesloten worden.
=== LocoNet ===
LocoNet is het protocol dat o.a. door de IntelliBox, ProfiBoss, Twincenter en Z21 centrales "gesproken" wordt. Het protocol is ontwikkeld door Digitrax. De verbinding tussen de LocoNet-modules bestaat uit 6-aderige Amerikaanse telefoonkabel met RJ12 stekkers (zie afbeelding 08).
{{Afbeelding
|Bestand= LocoNet-kabel01.gif
|Grootte= 575px
|Volgnummer= 08
|Omschrijving= LocoNet kabel
|Maker= Fred Eikelboom
|Type= Tekening
}}
De bekabeling mag van punt-tot-punt zijn (achter elkaar geschakeld), maar aftakkingen mogen ook gemaakt worden met "splitters". De maximale kabellengte bedraagt ongeveer 200 meter.
=== LocoNet PC Interface ===
{{Afbeelding
|Bestand= KDesign_Rosoft_LN01.gif
|Grootte= 95px
|Volgnummer= 09
|Omschrijving= LocoNet PC Interface
|Maker= Karst Drenth/Wim Ros
}}
Karst en Wim hebben tevens een LocoNet-interface ontwikkeld (zie afbeelding 09). Deze LocoNet-interface maakt het mogelijk om digitale systemen met een LocoNet-aansluiting aan te sluiten op de "RS232C"-aansluiting van de PC. De LocoNet-interface heeft een vaste baudrate-instelling van 19200 bps. Er zijn geen instellingen nodig voor de werking.
{{Afbeelding 2 naast elkaar 
|Bestand= LocoNet_terugmelder_Rosoft01.jpg 
|Bestand2= LocoNet_terug-bezetmelder_Rosoft01.jpg
|Grootte= 329px
|Grootte2= 245px 
|Volgnummer= 10 
|Volgnummer2= 11 
|Omschrijving= LocoNet terugmelder 
|Omschrijving2= LocoNet terugmelder/bezetmelder 
|Maker= Wim Ros 
|Maker2= Wim Ros 
}}
Er zijn ook een terugmelder en terug/bezetmelder ontwikkeld voor LocoNet. De terugmelder (zie afbeelding 10) is voor Drierailsystemen.

De LocoNet terug/bezetmelder (zie afbeelding 11) is de samensmelting van de terug/bezetmelder op basis van [[S88, S88-N, XpressNet en LocoNet|S88]] en LocoNet. Deze module kan dienst doen als eerste module in een LocoNet/S88 -keten. Op de S88 of S88-N-aansluiting kunnen maximaal 15 [[Woorden - M#Module|modules]] op basis van S88 of S88-N worden aangesloten, zodat er een keten van maximaal 256 contacten gemaakt kan worden. Er kunnen meerdere van deze ketens worden toegepast, tot het maximum van het aantal contacten van het digitale systeem.
=== LocoNet adapter ===
{{Afbeelding
|Bestand= S88LN_Rosoft01.jpg
|Grootte= 115px
|Volgnummer= 12
|Omschrijving= S88LN
|Maker= Wim Ros
}}
Voor het aanpassen van een S88-module naar LocoNet is er de S88LN (zie afbeelding 10). Dit is een adapter om van een S88 compatibele terug/bezetmelder een terug/bezetmelder te maken op basis van [[S88, S88-N, XpressNet en LocoNet|LocoNet]]. Dit kan per S88-module of een [[Woorden - S#Serie|serie]] van S88 modules tot een maximum van 16 (256 contacten) per S88LN. De S88LN is eenvoudig te programmeren en gebruikt slechts twee parameters. Eén voor het startadres en één voor het aantal aangesloten contacten. (1..256)
==== Zelf maken van een Loconet-kabel ====
Voor het zelf maken van een LocoNet-kabel is een stuk zesaderige bandkabel nodig, twee RJ12 stekkers en een passende perstang. Bij het persen van de stekkers aan de kabel, moet de isolatie blijven zitten. Monteer de stekkers zodanig dat wanneer de kabel plat op tafel ligt, bij de ene stekker het lipje naar boven wijst en bij de andere stekker het lipje naar beneden.

Bij gebrek aan een perstang kunnen zogenaamde [[Woorden - T#Toolless|"toolless"]] RJ12-stekkers toegepast worden. Deze stekkers worden heel simpel dichtgeklikt, waarna de kabel vastzit.<br />
Hier wordt gesproken over "programmeren". Een betere benaming is [[Woorden - P#Parametreren|"parametreren"]].
{{Linkssectie begin
|Box= AlleenInfo
}}
{{Linkssectie tussenkop
|Koptekst= Encyclopedie
}}
{{Link intern
|Link= Detectieschakelingen
|Linknaam= Detectieschakelingen
}}
{{Link intern
|Link= Digitale baanbesturing
|Linknaam= Digitale baanbesturing
}}
{{Link intern
|Link= Geautomatiseerd rijden
|Linknaam= Geautomatiseerd rijden
}}
{{Link intern
|Link= Terugmelding en/of bezetmelding
|Linknaam= Terugmelding
}}
{{Linkssectie scheiding}}
{{Linkssectie tussenkop
|Koptekst= Beneluxspoor.net:
}}
{{Link Forum-Meerkeuze
|Volgnr= 4
|ExtraInfo= over LocoNet.
}}
{{Link Forum-Meerkeuze
|Volgnr= 5
|ExtraInfo= Afbeelding van aansluiten weerstanden bij valse bezetmeldingen.
}}
{{Link Forum-Meerkeuze
|Volgnr= 6
|ExtraInfo= Uitleg over het antenne-effect.
}}
{{Linkssectie scheiding}}
{{Linkssectie tussenkop
|Koptekst= Externe websites:
}}
{{Link Algemeen-overige
|Volgnr= 66 <!-- DigiTrax -->
|ExtraInfo= De uitvinders van LocoNet
}}
{{Link Algemeen-Meerkeuze
|Volgnr= 249
|ExtraInfo= Digital Plus
}}
{{Link Algemeen-Meerkeuze
|Volgnr= 250
|ExtraInfo= Digital Plus systeemkenmerken
}}
{{Link Algemeen-Meerkeuze
|Volgnr= 414 <!-- opendcc -->
|ExtraInfo= S88 informatie en vergelijkingstabel
}}
{{Link Algemeen-Meerkeuze
|Volgnr= 423 <!-- S88-N -->
|ExtraInfo= Informatie over de S88-N aansluiting.
}}
{{Linkssectie einde
}}
{{Gerelateerde termen
|Termen= Märklin, Marklin, Maerklin, Mærklin
}}
{{Voettekst
|Vorige= Detectie van goederenwagens/rijtuigen
|Volgende= Uitleg LocoNet
|VorigeMenu= Melding
}} {| width= "100%"
|- valign= "top"
! scope= "row" width="70%" |
| <small>Laatste wijziging: 22 mrt 2024 10:53 (CET)</small>
|}
[[Categorie: Alles|S]]
[[Categorie: Artikel|S88, S88-N, XpressNet en LocoNet]]
[[Categorie: Bedrading|S]]
[[Categorie: Baanbesturing|S]]
[[Categorie: Bezetmelding/Terugmelding|S]]
[[Categorie: Digitaal treingestuurd|S]]
[[Categorie: Digitale baanbesturing|S]]
[[Categorie: Elektronica|S]]
[[Categorie: Elektronica digitaal|S]]
[[Categorie: LocoNet|S]]
[[Categorie: Protocol|S]]
[[Categorie: S88|S]]
[[Categorie: XpressNet|S]]
[[Categorie: Fred Eikelboom|S]]