|
|
| Regel 2: |
Regel 2: |
| | |Vorige= E06.06 - Bruggen en viaducten | | |Vorige= E06.06 - Bruggen en viaducten |
| | |Volgende= E06.06.02 - Bruggen - verdraaien om X-as | | |Volgende= E06.06.02 - Bruggen - verdraaien om X-as |
| − | |Auteur= Bron: nl.wikipedia (bewerking Hans van de Burgt) | + | |Bron= nl.wikipedia |
| | + | |Bewerking= Hans van de Burgt) |
| | |Niveau= Beginner | | |Niveau= Beginner |
| | |Aantalwoorden= 00000 | | |Aantalwoorden= 00000 |
| Regel 27: |
Regel 28: |
| | | | |
| | ==Beperkte hoogte== | | ==Beperkte hoogte== |
| − | [[Bestand:180px-Nederlands verkeersbord C19.png|thumb|right|120px|Nederlands verkeersbord C19 - Gesloten voor voertuigen die, met inbegrip van de lading, hoger zijn dan op het bord is aangegeven]]
| + | {{Afbeelding |
| | + | |Bestand= 180px-Nederlands verkeersbord C19.png |
| | + | |Grootte= 120px |
| | + | |Volgnummer= E06.06.01-01 |
| | + | |Omschrijving= Nederlands verkeersbord |
| | + | |Bron= http://nl.wikipedia.org |
| | + | |Positie= Rechts |
| | + | }} |
| | Een belangrijk kenmerk van viaducten is de hoogte van de overspanning. Een hoogte van minimaal 4 meter geldt voor het wegverkeer als voldoende, op snelwegen worden viaducten meestal gebouwd op een hoogte van 5,60 meter. Bij lagere viaducten worden verbodsborden geplaatst en worden extra maatregelen genomen om te voorkomen dat een onderlangs passerend voertuig het viaduct beschadigt. | | Een belangrijk kenmerk van viaducten is de hoogte van de overspanning. Een hoogte van minimaal 4 meter geldt voor het wegverkeer als voldoende, op snelwegen worden viaducten meestal gebouwd op een hoogte van 5,60 meter. Bij lagere viaducten worden verbodsborden geplaatst en worden extra maatregelen genomen om te voorkomen dat een onderlangs passerend voertuig het viaduct beschadigt. |
| | | | |
| Regel 39: |
Regel 47: |
| | | | |
| | === Bruggen naar wijze van openen of dichtgaan === | | === Bruggen naar wijze van openen of dichtgaan === |
| − | [[Bestand:220px-Nederlands verkeersbord J15.png|thumb|120px]]
| + | ==Beperkte hoogte== |
| | + | {{Afbeelding |
| | + | |Bestand= 220px-Nederlands verkeersbord J15.png |
| | + | |Grootte= 120px |
| | + | |Volgnummer= E06.06.01-02 |
| | + | |Omschrijving= Nederlands verkeersbord |
| | + | |Bron= http://nl.wikipedia.org |
| | + | |Positie= Rechts |
| | + | }} |
| | Op veel plaatsen waar verkeer het water kruist, is het niet mogelijk de brug zo hoog te maken dat al het waterverkeer ongestoord de brug kan passeren. Verder kan het nodig zijn (vanouds bij kastelen en steden) dat men de toegangsweg afsluit voor indringers. Vandaar dat er beweegbare bruggen zijn ontwikkeld. In theorie kan een brug in 6 richtingen bewegen: | | Op veel plaatsen waar verkeer het water kruist, is het niet mogelijk de brug zo hoog te maken dat al het waterverkeer ongestoord de brug kan passeren. Verder kan het nodig zijn (vanouds bij kastelen en steden) dat men de toegangsweg afsluit voor indringers. Vandaar dat er beweegbare bruggen zijn ontwikkeld. In theorie kan een brug in 6 richtingen bewegen: |
| | | | |
| Regel 51: |
Regel 67: |
| | Hierbij loopt de x-as evenwijdig met de weg en de y-as parallel met het water. In de loop der eeuwen zijn er bruggen ontwikkeld die bewegen langs de x- en z-as en die draaien om de y- en z-as. Met de wisseling van het laatste millennium is de eerste brug gebouwd die draait om de x-as. Bewegen langs de y-as, in het verlengde van de vaarweg dus, is uiteraard nutteloos. | | Hierbij loopt de x-as evenwijdig met de weg en de y-as parallel met het water. In de loop der eeuwen zijn er bruggen ontwikkeld die bewegen langs de x- en z-as en die draaien om de y- en z-as. Met de wisseling van het laatste millennium is de eerste brug gebouwd die draait om de x-as. Bewegen langs de y-as, in het verlengde van de vaarweg dus, is uiteraard nutteloos. |
| | | | |
| − | [[Bestand:250px-Bridges-xyz.png|thumb|250px|Bewegingen van brugdelen: rotatie/translatie over x-, y- of z-as]]
| + | {{Afbeelding |
| | + | |Bestand= 250px-Bridges-xyz.png |
| | + | |Grootte= 250px |
| | + | |Volgnummer= E06.06.01-03 |
| | + | |Omschrijving= Bewegingen van brugdelen over x-, y- of z-as |
| | + | |Bron= http://nl.wikipedia.org |
| | + | |Positie= Rechts |
| | + | }} |
| | {|class="wikitable" | | {|class="wikitable" |
| | ! !! Verdraaien !! Verschuiven | | ! !! Verdraaien !! Verschuiven |
| | |--- | | |--- |
| | ! X-as | | ! X-as |
| − | | width="50%" | [[kantelbrug]], [[basculebrug]], [[rolbasculebrug]] (met translatie langs de y-as)<br />Zie: [[E06.06.02 - Bruggen - verdraaien om X-as]] | + | | width="50%" | - kantelbrug<br />- basculebrug<br />- rolbasculebrug<br />(met verschuiving langs de y-as)<br />Zie: [[E06.06.02 - Bruggen - verdraaien om X-as]] |
| − | | [[rolbrug]], [[zweefbrug]], [[opvouwbare brug]], [[vlotbrug]], [[rolbasculebrug]] (met rotatie om de y-as) | + | | - rolbrug<br />- zweefbrug<br />- opvouwbare brug<br />- vlotbrug<br />- rolbasculebrug (met verdraaiing om de y-as) |
| | |--- | | |--- |
| | ! Y-as | | ! Y-as |
| − | | [[valbrug]], [[oorgatbrug]], [[ophaalbrug]] (of klapbrug), [[basculebrug]] (in bijzondere gevallen een staartbrug), [[opkrulbare brug]], [[pontbrug]], [[rolbasculebrug]] (met translatie langs de x-as)<br />Zie: [[E06.06.03 - Bruggen - verdraaien om Y-as]] | + | | - valbrug<br />- oorgatbrug<br />- ophaalbrug (of klapbrug)<br />- basculebrug (in bijzondere gevallen een staartbrug)<br />- opkrulbare brug<br />- pontbrug <br />- rolbasculebrug (met verschuiving langs de x-as)<br />Zie: [[E06.06.03 - Bruggen - verdraaien om Y-as]] |
| − | | [[rolbasculebrug]] (met rotatie om de x-as) | + | | - rolbasculebrug (met rotatie om de x-as) |
| | |--- | | |--- |
| | ! Z-as | | ! Z-as |
| − | | [[draaibrug (brugtype)|draaibrug]], [[kraanbrug (brugtype)|kraanbrug]], [[vliegtuigslurf]]; ook verlenging langs de x-as en in mindere mate rotatie rond de horizontale y-as (hoogteverstelbaarheid) | + | | - draaibrug <br />- kraanbrug<br />- vliegtuigslurf |
| − | | [[hefbrug]], [[tafelbrug]], [[afzinkbare brug]] | + | | - hefbrug<br />- tafelbrug<br />- afzinkbare brug |
| | |} | | |} |
| | | | |
| Regel 71: |
Regel 94: |
| | | | |
| | === Bruggen naar constructie === | | === Bruggen naar constructie === |
| − | [[balkbrug (brug)|balkbrug]] - [[boogbrug]] - [[cantileverbrug]] - [[hangbrug]] - [[integraalbrug]] - [[liggerbrug]] - [[plaatbrug]] - [[pontonbrug]] - [[tuibrug]] - [[vakwerkbrug]] - [[vierendeelbrug]] - [[vlotbrug]]
| + | * balkbrug |
| | + | * boogbrug |
| | + | * cantileverbrug |
| | + | * hangbrug |
| | + | * integraalbrug |
| | + | * liggerbrug |
| | + | * plaatbrug |
| | + | * pontonbrug |
| | + | * tuibrug |
| | + | * vakwerkbrug |
| | + | * vierendeelbrug |
| | + | * vlotbrug |
| | | | |
| | === Bruggen naar functie === | | === Bruggen naar functie === |
| − | [[spoorbrug]] - [[verkeersbrug]] - [[voetgangersbrug]] - [[fietsbrug]] - [[wildviaduct]] - [[bewoonde brug]]
| + | * spoorbrug |
| | + | * verkeersbrug |
| | + | * voetgangersbrug |
| | + | * fietsbrug |
| | + | * wildviaduct |
| | + | * bewoonde brug |
| | | | |
| | == Materiaalkeuze == | | == Materiaalkeuze == |
| − | [[Bestand:260px-Sint-Servaasbrug Maastricht.jpg|thumb|300px|Stenen boogbrug -<br /> Sint Servaasbrug Maastricht]]
| + | {{Afbeelding |
| | + | |Bestand= 260px-Sint-Servaasbrug Maastricht.jpg |
| | + | |Grootte= 250px |
| | + | |Volgnummer= E06.06.01-04 |
| | + | |Omschrijving= Stenen boogbrug Sint Servaasbrug Maastricht |
| | + | |Bron= http://nl.wikipedia.org |
| | + | |Positie= Rechts |
| | + | }} |
| | === Steen === | | === Steen === |
| | De evolutie van de bruggen gaat mee met de beschikbaarheid van de constructiematerialen. De Romeinse aquaducten zijn opgebouwd uit natuursteen en keramiek. Deze materialen kunnen goed druk opnemen, daarom wordt veel gebruikgemaakt van boogvormen in de brug. In later tijden werd gebruik gemaakt van bakstenen. | | De evolutie van de bruggen gaat mee met de beschikbaarheid van de constructiematerialen. De Romeinse aquaducten zijn opgebouwd uit natuursteen en keramiek. Deze materialen kunnen goed druk opnemen, daarom wordt veel gebruikgemaakt van boogvormen in de brug. In later tijden werd gebruik gemaakt van bakstenen. |
| Regel 112: |
Regel 158: |
| | | | |
| | ===Constructiedelen=== | | ===Constructiedelen=== |
| − | *[[Landhoofd]], de overgang van een grondlichaam naar de brug | + | * Landhoofd, de overgang van een grondlichaam naar de brug |
| − | *[[Voeg]]en voor de [[dilatatie]] | + | * Voeg]]en voor de dilatatie |
| − | *[[Brugpijler]] | + | * Brugpijler |
| − | *[[Overspanning (bouwkunde)]] | + | * Overspanning (bouwkunde) |
| | + | |
| | + | (Wordt vervolgd) |
| | | | |
| | {{Voettekst | | {{Voettekst |
| Regel 124: |
Regel 172: |
| | [[categorie: Scenery|Bruggen en viaducten]] | | [[categorie: Scenery|Bruggen en viaducten]] |
| | [[categorie: Ontwerp modelbaan|Bruggen en viaducten]] | | [[categorie: Ontwerp modelbaan|Bruggen en viaducten]] |
| − | [[Categorie: Artikel niet gereed]]
| |
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Bron: nl.wikipedia - Bewerkt door Hans van de Burgt)
Wordt bewerkt door Hans
Een brug is een vaste of beweegbare verbinding voor het verkeer, tussen twee punten die gescheiden zijn door een rivier, Kanaal (waterweg)|kanaal, kloof, dal, weg, spoorweg of een ander overbrugbaar obstakel.
Een brug kan ontworpen zijn om een spoorweg, rijbaan, kanaal of waterleiding (aquaduct) te dragen. Sommige bruggen hebben een beweegbaar brugdek, wanneer verkeer te hoog is om onder de brug door te gaan. Het brugdek wordt dan tijdelijk 'verwijderd'. Zulke bruggen worden alleen over een waterweg aangelegd, bij een kruising met een weg of spoorweg zal men de brug hoog genoeg maken of anders liever een gelijkvloerse kruising aanleggen.
Bruggen worden in de regel geconstrueerd uit beton, metselwerk, metaal (staal, vroeger gietijzer). Voor korte en kleinere bruggen worden andere materialen zoals hout en bamboe gebruikt. Een brug bestaat uit de twee volgende delen:
- de bovenbouw, waarover het verkeer e.d. gaat, en
- de onderbouw, met pijlers en funderingen die de krachten van de brug op de ondergrond overbrengt.
Een lange brug wordt, als deze over een andere weg of spoorlijn loopt, ook wel een viaduct genoemd. Soms ook wel 'Fly-over' genoemd.
Men onderscheidt o.a. een viaduct voor wegverkeer en een spoorviaduct, al naar gelang van het soort verkeer dat over het viaduct gaat.
Een viaduct waarover alleen fietsverkeer gaat, wordt gewoonlijk fietsbrug genoemd.
Het woord 'viaduct' is een moderne afleiding van de Latijnse woorden 'via' (=weg) en 'ducere' (= vervoeging van 'dictum': leiden), analoog aan het Latijnse woord aquaduct . De eerste viaducten waren vaak op eenzelfde wijze geconstrueerd als de Romeinse aquaducten, een overspanning bestaand uit een aantal bogen van min of meer gelijke breedte.
Beperkte hoogte
Een belangrijk kenmerk van viaducten is de hoogte van de overspanning. Een hoogte van minimaal 4 meter geldt voor het wegverkeer als voldoende, op snelwegen worden viaducten meestal gebouwd op een hoogte van 5,60 meter. Bij lagere viaducten worden verbodsborden geplaatst en worden extra maatregelen genomen om te voorkomen dat een onderlangs passerend voertuig het viaduct beschadigt.
Geschiedenis
De eerste bruggen waren eenvoudige houten stammen of planken die een kleine beek overspanden. Daarna werden exemplaren van steen gemaakt, maar in eerste instantie alleen om het hout te ondersteunen. De boogbrug van natuursteen met cement werd voor het eerst door de Romeinen geconstrueerd. Veel van deze bruggen hebben de eeuwen doorstaan; de bekendste is wellicht het aquaduct 'Pont du Gard' in Frankrijk. Van baksteen gemetselde bruggen verschenen na de Romeinse tijd.
Met de industriële revolutie verscheen in de 1779 de eerste gietijzeren brug, de 'Iron Bridge' in het Verenigd Koninkrijk. Maar pas na de uitvinding van staal werd het mogelijk echt grote overspanningen te maken. Sinds het begin van de 20e eeuw worden ook veel bruggen gemaakt van beton en sinds het einde van de 20e eeuw zelfs van vezelversterkte kunststof. De brugtechniek ontwikkelt zich steeds verder en de bruggen worden dan ook steeds langer.
Soorten bruggen
Bruggen kunnen in diverse types worden onderverdeeld, naar de manier waarop ze zijn geconstrueerd, naar hun gebruik en naar de manier waarop ze eventueel open kunnen:
Bruggen naar wijze van openen of dichtgaan
Beperkte hoogte
Op veel plaatsen waar verkeer het water kruist, is het niet mogelijk de brug zo hoog te maken dat al het waterverkeer ongestoord de brug kan passeren. Verder kan het nodig zijn (vanouds bij kastelen en steden) dat men de toegangsweg afsluit voor indringers. Vandaar dat er beweegbare bruggen zijn ontwikkeld. In theorie kan een brug in 6 richtingen bewegen:
- verdraaien om de x-as
- verdraaien om de y-as
- verdraaien om de z-as
- horizontaal verschuiven langs de x-as
- horizontaal verschuiven langs de y-as
- verticaal verschuiven langs de z-as
Hierbij loopt de x-as evenwijdig met de weg en de y-as parallel met het water. In de loop der eeuwen zijn er bruggen ontwikkeld die bewegen langs de x- en z-as en die draaien om de y- en z-as. Met de wisseling van het laatste millennium is de eerste brug gebouwd die draait om de x-as. Bewegen langs de y-as, in het verlengde van de vaarweg dus, is uiteraard nutteloos.
| |
Verdraaien |
Verschuiven
|
| X-as
|
- kantelbrug
- basculebrug
- rolbasculebrug
(met verschuiving langs de y-as)
Zie: E06.06.02 - Bruggen - verdraaien om X-as
|
- rolbrug
- zweefbrug
- opvouwbare brug
- vlotbrug
- rolbasculebrug (met verdraaiing om de y-as)
|
| Y-as
|
- valbrug
- oorgatbrug
- ophaalbrug (of klapbrug)
- basculebrug (in bijzondere gevallen een staartbrug)
- opkrulbare brug
- pontbrug
- rolbasculebrug (met verschuiving langs de x-as)
Zie: E06.06.03 - Bruggen - verdraaien om Y-as
|
- rolbasculebrug (met rotatie om de x-as)
|
| Z-as
|
- draaibrug
- kraanbrug
- vliegtuigslurf
|
- hefbrug
- tafelbrug
- afzinkbare brug
|
Naast deze bruggen die om of langs één van de assen bewegen zijn er tijdelijke bruggen, die bijvoorbeeld gebouwd worden door de genie van het leger als er geen mogelijkheid bestaat een rivier over te steken. In dat geval wordt vaak een pontonbrug of een baileybrug gebouwd.
Bruggen naar constructie
- balkbrug
- boogbrug
- cantileverbrug
- hangbrug
- integraalbrug
- liggerbrug
- plaatbrug
- pontonbrug
- tuibrug
- vakwerkbrug
- vierendeelbrug
- vlotbrug
Bruggen naar functie
- spoorbrug
- verkeersbrug
- voetgangersbrug
- fietsbrug
- wildviaduct
- bewoonde brug
Materiaalkeuze
Steen
De evolutie van de bruggen gaat mee met de beschikbaarheid van de constructiematerialen. De Romeinse aquaducten zijn opgebouwd uit natuursteen en keramiek. Deze materialen kunnen goed druk opnemen, daarom wordt veel gebruikgemaakt van boogvormen in de brug. In later tijden werd gebruik gemaakt van bakstenen.
Gietijzer
Rond 1840 gebruikt men gietijzer. Dit materiaal is echter zeer bros, heeft een lage treksterkte maar een hoge druksterkte.
Gietijzer wordt geproduceerd in mallen. Het element dat men wenst te construeren, moet eerst in hout gemaakt worden. Deze houten kopie van het element drukt men in een mal gevormd met zand. Indien we nu het gietijzer in de zandvorm 'gieten', verkrijgen we de gewenste vorm.
We kunnen dus een grote verscheidenheid aan vormen produceren. Uitwendig zal gietijzer een korrelige structuur hebben, omdat het in zand gevormd werd. Daardoor is gietijzer uitwendig goed te onderscheiden van smeedijzer en staal.
Smeedijzer
Vanaf 1860 worden constructie-elementen van smeedijzer gebruikt. Het voordeel van smeedijzer is de hogere treksterkte, maar het heeft een lagere druksterkte dan gietijzer. Smeedijzer werd eerst gebruikt ter vervanging van de gietijzeren balken, daar waar deze op buiging belast werden (zowel druk als trek).
Voor de kolommen werd langere tijd gebruikgemaakt van gietijzer, omdat kolommen idealiter alleen op druk belast worden. Vanaf 1880breekt staal als constructiemateriaal door. Staal heeft een grote druksterkte en treksterkte. Vandaar dat staal veel voor bruggen wordt gebruikt.
Gewapend beton
Vanaf de jaren '70 is beton een populair bouwmateriaal voor bruggen over rivieren en kanalen geworden.
De meeste bruggen worden echter nog gemaakt uit gewapend beton of voorgespannen beton.
Vezelversterkte kunststof
Bruggen kunnen tegenwoordig ook geheel of gedeeltelijk gemaakt worden van vezelversterkte kunststof, ook wel aangeduid met 'composiet'. Dit materiaal kent een zeer hoge sterkte, voor zowel druk als trek. Bruggen kunnen daardoor relatief licht en slank worden uitgevoerd. Ook kent dit materiaal een hoge duurzaamheid.
Bekende bruggen in Nederland
- Amsterdam - Magere Brug
- Arnhem - John Frostbrug
- Maastricht - Sint Servaasbrug, oudste brug van Nederland.
- Nijmegen - Waalbrug
- Rotterdam - Erasmusbrug, Willemsbrug, De Hef en Van Brienenoordbrug (alle over de rivier de Nieuwe Maas).
- Zaltbommel - Martinus Nijhoffbrug over de Waal
- Zeeland - Zeelandbrug over de Oosterschelde, langste brug van Nederland.
- Zuid-Holland/Noord-Brabant - Moerdijkbruggen over het Hollands Diep, langste spoorbruggen van Nederland en een verkeersbrug.
Bekende bruggen in België
- Mirabrug, bekend van de film 'Mira', een verfilming van het boek 'De teloorgang van de Waterhoek' van Stijn Streuvels.
- Lange Wapperbrug (geschrapt plan), een deel van de Oosterweelverbinding in Antwerpen
Constructiedelen
- Landhoofd, de overgang van een grondlichaam naar de brug
- Voeg]]en voor de dilatatie
- Brugpijler
- Overspanning (bouwkunde)
(Wordt vervolgd)
