Systemen

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu

Vorige | Volgende

---

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Hans van de Burgt

---

In modelspoorland zijn eigenlijk twee railsystemen beschikbaar en dat zijn: Tweerail en Drierail. Deze verschillen zowel fysiek als elektrisch.

Fysiek verschil:

Drierail is dat wat de naam ook eigenlijk zegt: drie stroomgeleiders. Vroeger nog echt drie complete spoorstaven, tegenwoordig voorzien van zogenaamde puntcontacten (soms wordt deze benaming afgekort tot 'puco's') in het midden. De locomotief neemt stroom af via de rails en via een sleepcontact dat over de puntcontacten glijdt (zie: afbeelding 01).
Bij Tweerail hebt u maar twee spoorstaven. Hierbij staat de plus (+) op de ene spoorstaaf en de min (—) op de andere spoorstaaf (zie: afbeelding 02).

Afbeelding: 01		Afbeelding: 02
Spanningtoevoer naar de motor bij Drierail		Spanningtoevoer naar de motor bij Tweerail
Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom		Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom

Elektrisch verschil:

Vroeger werden Tweerail en Drierail ook wel aangeduid met gelijkstroom en wisselstroom.
Dit kwam omdat op de Tweerail-baan gelijkstroom werd gebruikt. De rijrichting werd gewisseld door de polen om te keren (te verwisselen) bij de trafo.
Bij Drierail werkt dit anders. Hierbij wordt gebruik gemaakt van wisselstroom. Door een korte puls van 20 V op de baan te zetten, via de transformator, wordt er intern (in de loc) een relais omgezet, waardoor de rijrichting omkeert. De loc zal dan de andere kant uit gaan rijden.

Een bijzondere vorm van een drierail systeem was het, vroeger populaire, gelijkstroom-Trix Express systeem. Daarbij vormde elke, onderling geïsoleerde, spoorstaaf een stroomkring met de middenrail als gemeenschappelijke terugvoer. Daardoor was het mogelijk om, onafhankelijk van elkaar, twee treinen tegelijk op hetzelfde spoor te bedienen. Met bovenleiding was zelfs een drie-treinenbedrijf mogelijk. Na de overname van de firma Trix door Märklin, wordt Trix Express echter niet meer geproduceerd.

Tweerail- en Drierailmaterieel

Het verschil tussen Drierail 'wisselstroomwagens' en Tweerail 'gelijkstroomwagens' zit in de assen/wielen. Bij het Drierailsysteem zijn de wielen elektrisch met elkaar verbonden, bij het Tweerailsysteem zijn ze van elkaar geïsoleerd, omdat er anders kortsluiting onstaat. Of een wielset (as plus wielen) geschikt is voor Tweerail, kunt u zien aan de kunststof isolatiebusjes die wel of niet aanwezig zijn tussen as en wiel (zie: afbeelding 02). Een 'wisselstroomwagen' kan dus niet op een 'gelijkstroombaan' rijden.

Digitaal:

Bij 'Digitaal' spreken we niet meer van gelijk- en wisselstroom. Bij zowel Tweerail- als Drierail maken we bij 'Digitaal' gebruik van een spanning in blokpatroon (blokgolf met wisselende polariteit). In dit blokpatroon is informatie opgeslagen over de rijrichting en de snelheid per locomotief. Elke locomotief heeft een decoder, welke deze informatie kan lezen en de opdrachten kan uitvoeren.

---

Meer informatie

Encyclopedie:

Artikel Analoge baanbesturing

Artikel Basis railsystemen

Artikel Digitale baanbesturing

Gerelateerde termen: Marklin, Maerklin, Mærklin

---

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu

Vorige | Volgende

Contact met de redactie:

---