|
|
| (38 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| | {{Koptekst | | {{Koptekst |
| − | |Vorige= Cursussen, handleidingen en onderdelenlijsten | + | |Vorige= Het solderen |
| − | |Volgende= Trefwoordenlijst | + | |Volgende= Kunststoffen |
| − | |Auteur= Rainer Lüssi | + | |VorigeMenu= Methoden, technieken en materialen |
| | + | |Auteur= Rainer Lüssi |
| | |Vertaling= Fred Eikelboom | | |Vertaling= Fred Eikelboom |
| − | |Niveau= Beginner
| |
| − | |Aantalwoorden= 00000
| |
| − | |Aantalplaatjes= 04
| |
| − | |Aantalfilmpjes= 00
| |
| | }} | | }} |
| | {{Inhoudsopgave||Klein}} | | {{Inhoudsopgave||Klein}} |
| − | '''Handleiding voor het maken van een goede soldeerverbinding ''' | + | '''Handleiding voor het maken van een goede soldeerverbinding''' |
| | | | |
| − | Aan de hand van dit voorbeeld met een printplaat is hier aangegeven hoe u moet solderen.
| + | In deze '''handleiding voor het solderen''' wordt aangegeven hoe onderdelen op een [[Woorden - P#Print|print]] gesoldeerd worden.<br> |
| | + | Het gaat hier alleen over zogenaamde [[Woorden - T#Through-hole technology|"through-hole"]] onderdelen, dat wil zeggen onderdelen met aansluitdraden die door de print worden gestoken en aan de onderkant van de [[Woorden - P#Printplaat|printplaat]] vastgesoldeerd worden, dus geen "surface mounted device" ([[Woorden - S#SMD.|SMD]]) onderdelen. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Soldeer_bout.png | | |Bestand= Soldeer_bout.png |
| | |Grootte= Klein | | |Grootte= Klein |
| − | |Volgnummer= Solderen-01 | + | |Volgnummer= 01 |
| | |Omschrijving= Het soldeerproces | | |Omschrijving= Het soldeerproces |
| | |Type= Tekening | | |Type= Tekening |
| Regel 23: |
Regel 21: |
| | }} | | }} |
| | === De voorbereiding === | | === De voorbereiding === |
| − | Voordat we gaan solderen, dienen we er voor te zorgen dat de aansluitdraad van het onderdeel goed schoon is. We kunnen de aansluitdraden voorzichtig met een mesje schoonkrabben, maar we kunnen ook fijnkorrelig (waterproof) schuurpapier gebruiken om de draad blank te maken. Ook de koperbanen van de printplaat dienen schoon en vetvrij te zijn.
| + | Voor [[het solderen]] moeten de aansluitdraden van het onderdeel (de [[Woorden - C#Component|component]]) goed schoon zijn. Zo nodig kunnen de aansluitdraden voorzichtig met een mesje of met fijnkorrelig (waterproof) schuurpapier blank gemaakt worden. Ook de koperbanen van de printplaat moeten schoon en vetvrij zijn, dit kan met b.v. "Cif" en een schuursponsje, raak de koperkant hierna niet meer aan, om geen vingerafdrukken achter te laten. |
| | | | |
| | + | Steek het te solderen onderdeel door de juiste gaten van de print en buig eventueel de aansluitdraden aan de koperzijde onder een hoek van ongeveer 45° om, of gebruik een printplaathouder (bijv. 1372161 - 8J van Conrad) en een "derde hand" (bijv. 2290457 - 8J van Conrad). Hierdoor wordt voorkomen dat het onderdeel tijdens het solderen weer uit de print valt. Op een fabrieksprintplaat is aan de [[Woorden - C#Component|component]]enkant met een opdruk aangegeven hoe de onderdelen geplaatst moeten worden. |
| | | | |
| | + | Gebruik voor elektronica en printplaten uitsluitend [[Woorden - S#Soldeertin|soldeertin]] met [[Woorden - H#Hars|hars]]kern. [[Woorden - S#S-39|S-39]] en vergelijkbare agressieve [[Woorden - V#Vloeimiddel|vloeimiddel]]en mogen ''NOOIT'' bij elektronica gebruikt worden want deze zullen de printsporen (koperbanen) langzaam aantasten en dan werkt de schakeling niet meer. |
| | === De soldeermethode === | | === De soldeermethode === |
| − | De soldeerbout met lichte druk tegen de aansluitdraad van het onderdeel èn tevens tegen de koperbaan - die op de printplaat zit - houden. Nu de soldeerbout niet meer bewegen en meteen het soldeertin toevoegen. Zodra de tin de soldeerstift raakt, moet het gaan vloeien (zie: afbeelding Solderen-01). | + | De soldeerbout met lichte druk tegen de aansluitdraad van het onderdeel houden en tevens tegen de koperbaan op de printplaat. Nu meteen het ([[Woorden - H#Hars|hars]]kern)soldeer toevoegen en het onderdeel ''niet'' meer bewegen. Zodra het soldeer de soldeerstift raakt, zal het gaan vloeien (zie afbeelding 01). Dankzij de harskern (hars = [[Woorden - C#Colofonium|colophonium]]) vloeit het vloeibare tin over het koperoppervlak van de print en rondom de aansluitdraad en kruipt meteen langs de aansluitdraad van het onderdeel een stukje omhoog. Tegelijkertijd wordt [[Woorden - O#Oxide|oxide]] van de koperbanen door de hars opgelost en voorkomt de hars [[Woorden - O#Oxidatie|oxidatie]] van de koperbanen. |
| − | | |
| − | Dankzij de harskern (hars=Colophonium) stroomt het vloeibare tin snel over het koper-oppervlak van de print en rondom de aansluitdraad en kruipt meteen langs de aansluitdraad van het onderdeel een stukje omhoog. | |
| − | Aan de hand van dit voorbeeld met een printplaat is hier aangegeven hoe u moet solderen.
| |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Soldeer_goed.png | | |Bestand= Soldeer_goed.png |
| | |Grootte= Klein | | |Grootte= Klein |
| − | |Volgnummer= Solderen-02 | + | |Volgnummer= 02 |
| | |Omschrijving= Goede soldeerlas | | |Omschrijving= Goede soldeerlas |
| | |Type= Tekening | | |Type= Tekening |
| | |Maker= Fred Eikelboom | | |Maker= Fred Eikelboom |
| − | }} | + | }} |
| − | | |
| − | | |
| | === Snel solderen === | | === Snel solderen === |
| − | Het solderen mag niet langer dan vier tot vijf seconden duren. Het verdient aanbeveling om binnen nog kortere tijd te solderen. Bij te lang verhitten bestaat grote kans dat het onderdeel oververhit wordt, waardoor het defect raakt. | + | Het solderen mag niet langer dan vier tot vijf seconden duren, maar dit hangt af van het soort onderdeel; een onderdeel met relatief veel metaal, zoals een print-aansluitklem of -connector, of een groot koperoppervlak, neemt meer warmte op en het duurt iets langer voordat het soldeer goed vloeit. Dit soort onderdelen kunnen ook met een iets hetere soldeerbout worden gesoldeerd. Bij te lang verhitten bestaat de kans dat het onderdeel en/of de print oververhit wordt, waardoor het onderdeel defect raakt of de koperbaan loslaat van de ondergrond. Knip na het solderen de overtollige draad van het onderdeel ca. 2 mm boven de soldeerverbinding af met een zijkniptang. Hierdoor ontstaat werkruimte voor het solderen van het volgende onderdeel. Een goede soldeerverbinding ziet er uit als in afbeelding 02. |
| | | | |
| − | Een perfecte soldeerverbinding ziet er uit als in afbeelding Solderen-02. Het soldeertin moet glanzen, en mag niet mat (of dof) zijn. Voorgaande geldt voor 'loodhoudend soldeertin'. Bij 'loodvrij soldeertin' is het oppervlak van de verbinding altijd mat.
| + | Twee voorbeelden van slechte soldeerverbindingen: |
| − | | |
| − | Hier volgen twee voorbeelden van slechte soldeerverbindingen:
| |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Soldeer_slecht1.png | | |Bestand= Soldeer_slecht1.png |
| | |Grootte= Klein | | |Grootte= Klein |
| − | |Volgnummer= Solderen-03 | + | |Volgnummer= 03 |
| | |Omschrijving= Slechte soldeerlas | | |Omschrijving= Slechte soldeerlas |
| | |Type= Tekening | | |Type= Tekening |
| Regel 56: |
Regel 49: |
| | |Positie= Rechts | | |Positie= Rechts |
| | }} | | }} |
| − | | + | # Dikke druppel soldeertin met eventueel een mat oppervlak. Mogelijke oorzaken: |
| − | ''Dikke druppel soldeertin met eventueel een mat oppervlak''.
| + | #* teveel soldeertin aangebracht |
| − | | + | #* onjuiste temperatuur |
| − | Mogelijke oorzaken: | + | #* vuile aansluitdraden |
| − | | + | #* vette, vervuilde of licht geoxideerde koperbanen op de printplaat. |
| − | :*teveel soldeertin aangebracht
| + | #* Smerig, mat en onregelmatig oppervlak, een zogenaamde "koude las" (zie afbeeldingen 03, 04 en 05). Het is mogelijk dat het onderdeel uit de print getrokken kan worden. Mogelijke oorzaken: |
| − | :*onjuiste temperatuur
| + | #* het onderdeel is bewogen tijdens het stollen van het soldeertin |
| − | :*vervuilde onderdeel-aansluitdraden
| + | #* verkeerde soldeerstift in de soldeerbout |
| − | :*vette, vervuilde of licht geoxideerde koperbanen op de printplaat.
| + | #* te lage temperatuur of soldeerbout met te weinig vermogen |
| − | | + | {{Afbeelding 2 naast elkaar |
| − | | + | |Bestand= Soldeer_slecht2.png |
| − | ''Smerig, mat en onregelmatig oppervlak''.<br />
| + | |Bestand2= Cold solder joint2.jpg |
| − | | + | |Grootte= 325px |
| − | Dit is een zogenaamde 'koude las'. Het is hierbij zelfs mogelijk dat het onderdeel uit de print getrokken kan worden.
| + | |Grootte2= 250px |
| − | Mogelijke oorzaken: | + | |Volgnummer= 04 |
| − | | + | |Volgnummer2= 05 |
| − | :*het onderdeel en/of de soldeerbout zijn bewogen
| + | |Omschrijving= Nog een foute soldeerverbinding, een zogenaamde "koude las" |
| − | :*verkeerde soldeerstift in de soldeerbout
| + | |Omschrijving2= Nog een koude las |
| − | :*verkeerde temperatuur.
| + | |Type1= Schema |
| − | | + | |Type2= Foto |
| − | {{Afbeelding | + | |Maker= Fred Eikelboom |
| − | |Bestand= Soldeer_slecht2.png | + | |Bron2= Wikimedia Commons [[Bestand:CCimage.jpg|15px|link=https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/]] |
| − | |Grootte= Klein | |
| − | |Volgnummer= Solderen-04 | |
| − | |Omschrijving= Nog een foute soldeerlas, een zogenaamde 'koude las' | |
| − | |Type= Tekening | |
| − | |Maker= Fred Eikelboom | |
| − | |Positie= Links | |
| | }} | | }} |
| − | Ook kan dit probleem veroorzaakt worden door:
| + | Dit kan veroorzaakt worden door: |
| − | :*een vervuilde soldeerstift | + | :* een vervuilde soldeerstift |
| − | :*vervuilde aansluitdraden | + | :* vervuilde aansluitdraden |
| − | :*vette-, vervuilde- of licht geoxideerde koperbanen op de printplaat. | + | :* vette, vervuilde of licht geoxideerde koperbanen op de printplaat. |
| − | <br clear='all' />
| + | ==== Restanten van hars verwijderen ==== |
| − | | + | Na het solderen kunnen de restanten van de [[Woorden - H#Hars|hars]] verwijderd worden met wasbenzine of "thinner". Daardoor is goed zien of alle verbindingen correct zijn en er is te zien of er niet per ongeluk een kortsluiting is ontstaan tussen aansluitdraden of koperbanen. Controleer de print altijd zorgvuldig, eventueel met een loupe of vergrootglas, voordat de voedingsspanning wordt aangesloten. |
| − | | + | === Loodvrij soldeertin === |
| | + | Loodvrij soldeertin bestaat uit Sn99,3/Cu0,7 (oftewel 99,3% tin/0,7% koper), en werkt net even wat anders dan je zou verwachten. Loodvrij tin moet je op een iets hogere temperatuur gebruiken. De standaard temperatuur voor loodhoudend [[Woorden - S#Soldeertin|soldeertin]] bestaande uit Sn60/Pb40 (oftewel 60% tin/40% lood) ligt wat lager, ca. 185-190 graden en wanneer die instelling gebruikt wordt, zal loodvrij soldeertin niet goed genoeg vloeien. Gebruik voor loodvrij soldeertin een regelbaar soldeerstation, en stel de temperatuur van de soldeerbout in op ca. 370-375 graden. Dan vloeit het soldeertin prima en krijg je mooie solderingen. |
| | {{Linkssectie begin | | {{Linkssectie begin |
| | |Box= AlleenInfo | | |Box= AlleenInfo |
| Regel 99: |
Regel 87: |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| − | |Link= E11.17 - Solderen | + | |Link= Bedrading aan spoorstaaf solderen |
| − | |Linknaam= Solderen | + | |Linknaam= Bedrading aan spoorstaaf solderen |
| | + | }} |
| | + | {{Link intern |
| | + | |Link= Het solderen |
| | + | |Linknaam= Het solderen |
| | |ExtraInfo= Basis-informatie | | |ExtraInfo= Basis-informatie |
| | + | }} |
| | + | {{Linkssectie scheiding}} |
| | + | {{Linkssectie tussenkop |
| | + | |Koptekst= Externe website: |
| | + | }} |
| | + | {{Link Algemeen-overige |
| | + | |Volgnr= 158 |
| | + | |ExtraInfo= Info over loodvrij soldeer. |
| | + | }} |
| | + | {{Link Algemeen-overige |
| | + | |Volgnr= 19 |
| | + | |ExtraInfo= Rainer Lüssi. Handleiding solderen. |
| | }} | | }} |
| | {{Linkssectie einde}} | | {{Linkssectie einde}} |
| − |
| |
| | {{Voettekst | | {{Voettekst |
| − | |Vorige= Cursussen, handleidingen en onderdelenlijsten | + | |Vorige= Het solderen |
| − | |Volgende=Trefwoordenlijst | + | |Volgende= Kunststoffen |
| − | }}
| + | |VorigeMenu= Methoden, technieken en materialen |
| − | [[Categorie: Alles|S]] | + | }} {| width="100%" |
| − | [[Categorie: Artikel|Solderen]] | + | |- valign="top" |
| − | [[categorie: Technieken|S]] | + | ! scope="row" width="70%" | |
| − | [[categorie: Rainer Lussi|S]] | + | | <small>Laatste wijziging: 11 jan 2025 10:31 (CET)</small> |
| | + | |} |
| | + | [[Categorie: Alles|H]] |
| | + | [[Categorie: Artikel|Handleiding voor het solderen]] |
| | + | [[Categorie: Bedrading|H]] |
| | + | [[Categorie: Handleidingen|H]] |
| | + | [[Categorie: Praktijk|H]] |
| | + | [[Categorie: Solderen|H]] |
| | + | [[Categorie: Technieken|H]] |
| | + | [[Categorie: Rainer Lüssi|H]] |
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Rainer Lüssi - Vertaling door Fred Eikelboom
Handleiding voor het maken van een goede soldeerverbinding
In deze handleiding voor het solderen wordt aangegeven hoe onderdelen op een print gesoldeerd worden.
Het gaat hier alleen over zogenaamde "through-hole" onderdelen, dat wil zeggen onderdelen met aansluitdraden die door de print worden gestoken en aan de onderkant van de printplaat vastgesoldeerd worden, dus geen "surface mounted device" (SMD) onderdelen.
|
| Afbeelding: 01
|
| Het soldeerproces
|
Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom
|
De voorbereiding
Voor het solderen moeten de aansluitdraden van het onderdeel (de component) goed schoon zijn. Zo nodig kunnen de aansluitdraden voorzichtig met een mesje of met fijnkorrelig (waterproof) schuurpapier blank gemaakt worden. Ook de koperbanen van de printplaat moeten schoon en vetvrij zijn, dit kan met b.v. "Cif" en een schuursponsje, raak de koperkant hierna niet meer aan, om geen vingerafdrukken achter te laten.
Steek het te solderen onderdeel door de juiste gaten van de print en buig eventueel de aansluitdraden aan de koperzijde onder een hoek van ongeveer 45° om, of gebruik een printplaathouder (bijv. 1372161 - 8J van Conrad) en een "derde hand" (bijv. 2290457 - 8J van Conrad). Hierdoor wordt voorkomen dat het onderdeel tijdens het solderen weer uit de print valt. Op een fabrieksprintplaat is aan de componentenkant met een opdruk aangegeven hoe de onderdelen geplaatst moeten worden.
Gebruik voor elektronica en printplaten uitsluitend soldeertin met harskern. S-39 en vergelijkbare agressieve vloeimiddelen mogen NOOIT bij elektronica gebruikt worden want deze zullen de printsporen (koperbanen) langzaam aantasten en dan werkt de schakeling niet meer.
De soldeermethode
De soldeerbout met lichte druk tegen de aansluitdraad van het onderdeel houden en tevens tegen de koperbaan op de printplaat. Nu meteen het (harskern)soldeer toevoegen en het onderdeel niet meer bewegen. Zodra het soldeer de soldeerstift raakt, zal het gaan vloeien (zie afbeelding 01). Dankzij de harskern (hars = colophonium) vloeit het vloeibare tin over het koperoppervlak van de print en rondom de aansluitdraad en kruipt meteen langs de aansluitdraad van het onderdeel een stukje omhoog. Tegelijkertijd wordt oxide van de koperbanen door de hars opgelost en voorkomt de hars oxidatie van de koperbanen.
|
| Afbeelding: 02
|
| Goede soldeerlas
|
| Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom
|
Snel solderen
Het solderen mag niet langer dan vier tot vijf seconden duren, maar dit hangt af van het soort onderdeel; een onderdeel met relatief veel metaal, zoals een print-aansluitklem of -connector, of een groot koperoppervlak, neemt meer warmte op en het duurt iets langer voordat het soldeer goed vloeit. Dit soort onderdelen kunnen ook met een iets hetere soldeerbout worden gesoldeerd. Bij te lang verhitten bestaat de kans dat het onderdeel en/of de print oververhit wordt, waardoor het onderdeel defect raakt of de koperbaan loslaat van de ondergrond. Knip na het solderen de overtollige draad van het onderdeel ca. 2 mm boven de soldeerverbinding af met een zijkniptang. Hierdoor ontstaat werkruimte voor het solderen van het volgende onderdeel. Een goede soldeerverbinding ziet er uit als in afbeelding 02.
Twee voorbeelden van slechte soldeerverbindingen:
|
| Afbeelding: 03
|
| Slechte soldeerlas
|
| Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom
|
- Dikke druppel soldeertin met eventueel een mat oppervlak. Mogelijke oorzaken:
- teveel soldeertin aangebracht
- onjuiste temperatuur
- vuile aansluitdraden
- vette, vervuilde of licht geoxideerde koperbanen op de printplaat.
- Smerig, mat en onregelmatig oppervlak, een zogenaamde "koude las" (zie afbeeldingen 03, 04 en 05). Het is mogelijk dat het onderdeel uit de print getrokken kan worden. Mogelijke oorzaken:
- het onderdeel is bewogen tijdens het stollen van het soldeertin
- verkeerde soldeerstift in de soldeerbout
- te lage temperatuur of soldeerbout met te weinig vermogen
|
|
|
| Afbeelding: 04
|
|
Afbeelding: 05
|
| Nog een foute soldeerverbinding, een zogenaamde "koude las"
|
|
Nog een koude las
|
| Foto gemaakt door: Fred Eikelboom
|
|
Bron: Wikimedia Commons 
|
Dit kan veroorzaakt worden door:
- een vervuilde soldeerstift
- vervuilde aansluitdraden
- vette, vervuilde of licht geoxideerde koperbanen op de printplaat.
Restanten van hars verwijderen
Na het solderen kunnen de restanten van de hars verwijderd worden met wasbenzine of "thinner". Daardoor is goed zien of alle verbindingen correct zijn en er is te zien of er niet per ongeluk een kortsluiting is ontstaan tussen aansluitdraden of koperbanen. Controleer de print altijd zorgvuldig, eventueel met een loupe of vergrootglas, voordat de voedingsspanning wordt aangesloten.
Loodvrij soldeertin
Loodvrij soldeertin bestaat uit Sn99,3/Cu0,7 (oftewel 99,3% tin/0,7% koper), en werkt net even wat anders dan je zou verwachten. Loodvrij tin moet je op een iets hogere temperatuur gebruiken. De standaard temperatuur voor loodhoudend soldeertin bestaande uit Sn60/Pb40 (oftewel 60% tin/40% lood) ligt wat lager, ca. 185-190 graden en wanneer die instelling gebruikt wordt, zal loodvrij soldeertin niet goed genoeg vloeien. Gebruik voor loodvrij soldeertin een regelbaar soldeerstation, en stel de temperatuur van de soldeerbout in op ca. 370-375 graden. Dan vloeit het soldeertin prima en krijg je mooie solderingen.
Meer informatie
Encyclopedie:
|
|
|
|
|
Basis-informatie
|
Externe website:
|
|
|
Info over loodvrij soldeer.
|
|
|
Rainer Lüssi. Handleiding solderen.
|
|
|
Laatste wijziging: 11 jan 2025 10:31 (CET)
|
