|
|
| (3 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) |
| Regel 9: |
Regel 9: |
| | '''Handleiding voor het maken van een goede soldeerverbinding''' | | '''Handleiding voor het maken van een goede soldeerverbinding''' |
| | | | |
| − | In deze '''handleiding voor het solderen''' wordt aangegeven hoe onderdelen op een enkelzijdige printplaat gesoldeerd worden. | + | In deze '''handleiding voor het solderen''' wordt aangegeven hoe onderdelen op een [[Woorden - P#Print|print]] gesoldeerd worden.<br> |
| − | | + | Het gaat hier alleen over zogenaamde [[Woorden - T#Through-hole technology|"through-hole"]] onderdelen, dat wil zeggen onderdelen met aansluitdraden die door de print worden gestoken en aan de onderkant van de [[Woorden - P#Printplaat|printplaat]] vastgesoldeerd worden, dus geen "surface mounted device" ([[Woorden - S#SMD.|SMD]]) onderdelen. |
| − | Het gaat hier alleen over zogenaamde ''through hole'' onderdelen, dat wil zeggen onderdelen met aansluitdraden die door de print worden gestoken en aan de onderkant van de [[Woorden - P#Printplaat|printplaat]] vastgesoldeerd worden, dus geen ''surface mounted device'' (SMD) onderdelen. | |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Soldeer_bout.png | | |Bestand= Soldeer_bout.png |
| Regel 22: |
Regel 21: |
| | }} | | }} |
| | === De voorbereiding === | | === De voorbereiding === |
| − | Voor [[het solderen]] moeten de aansluitdraden van het onderdeel (de [[Woorden - C#Component|component]]) goed schoon zijn. Zo nodig kunnen de aansluitdraden voorzichtig met een mesje of met fijnkorrelig (waterproof) schuurpapier blank gemaakt worden. Ook de koperbanen van de printplaat moeten schoon en vetvrij zijn, dit kan met b.v. 'Jif' en een schuursponsje, raak de koperkant hierna niet meer aan, om geen vingerafdrukken achter te laten. | + | Voor [[het solderen]] moeten de aansluitdraden van het onderdeel (de [[Woorden - C#Component|component]]) goed schoon zijn. Zo nodig kunnen de aansluitdraden voorzichtig met een mesje of met fijnkorrelig (waterproof) schuurpapier blank gemaakt worden. Ook de koperbanen van de printplaat moeten schoon en vetvrij zijn, dit kan met b.v. "Cif" en een schuursponsje, raak de koperkant hierna niet meer aan, om geen vingerafdrukken achter te laten. |
| | | | |
| − | Steek het te solderen onderdeel door de juiste gaten van de print en buig eventueel de aansluitdraden aan de koperzijde onder een hoek van ongeveer 45° om, of gebruik een printplaathouder met 'derde hand'. Hierdoor wordt voorkomen dat het onderdeel tijdens het solderen weer uit de print valt. Op een fabrieksprintplaat is aan de [[Woorden - C#Component|component]]enkant met een opdruk aangegeven hoe de onderdelen geplaatst moeten worden. | + | Steek het te solderen onderdeel door de juiste gaten van de print en buig eventueel de aansluitdraden aan de koperzijde onder een hoek van ongeveer 45° om, of gebruik een printplaathouder (bijv. 1372161 - 8J van Conrad) en een "derde hand" (bijv. 2290457 - 8J van Conrad). Hierdoor wordt voorkomen dat het onderdeel tijdens het solderen weer uit de print valt. Op een fabrieksprintplaat is aan de [[Woorden - C#Component|component]]enkant met een opdruk aangegeven hoe de onderdelen geplaatst moeten worden. |
| − | | |
| − | Gebruik voor elektronica en printplaten uitsluitend harskernsoldeer. S39 en vergelijkbare agressieve vloeimiddelen mogen nooit bij elektronica gebruikt worden want deze zullen de printsporen (koperbanen) langzaam aantasten en dan werkt de schakeling niet meer.
| |
| | | | |
| | + | Gebruik voor elektronica en printplaten uitsluitend [[Woorden - S#Soldeertin|soldeertin]] met [[Woorden - H#Hars|hars]]kern. [[Woorden - S#S-39|S-39]] en vergelijkbare agressieve [[Woorden - V#Vloeimiddel|vloeimiddel]]en mogen ''NOOIT'' bij elektronica gebruikt worden want deze zullen de printsporen (koperbanen) langzaam aantasten en dan werkt de schakeling niet meer. |
| | === De soldeermethode === | | === De soldeermethode === |
| − | De soldeerbout met lichte druk tegen de aansluitdraad van het onderdeel houden en tevens tegen de koperbaan op de printplaat. Nu meteen het (harskern)soldeer toevoegen en het onderdeel niet meer bewegen. Zodra het soldeer de soldeerstift raakt, zal het gaan vloeien (zie afbeelding 01). | + | De soldeerbout met lichte druk tegen de aansluitdraad van het onderdeel houden en tevens tegen de koperbaan op de printplaat. Nu meteen het ([[Woorden - H#Hars|hars]]kern)soldeer toevoegen en het onderdeel ''niet'' meer bewegen. Zodra het soldeer de soldeerstift raakt, zal het gaan vloeien (zie afbeelding 01). Dankzij de harskern (hars = [[Woorden - C#Colofonium|colophonium]]) vloeit het vloeibare tin over het koperoppervlak van de print en rondom de aansluitdraad en kruipt meteen langs de aansluitdraad van het onderdeel een stukje omhoog. Tegelijkertijd wordt [[Woorden - O#Oxide|oxide]] van de koperbanen door de hars opgelost en voorkomt de hars [[Woorden - O#Oxidatie|oxidatie]] van de koperbanen. |
| − | | |
| − | Dankzij de harskern (hars = colophonium) vloeit het vloeibare tin over het koperoppervlak van de print en rondom de aansluitdraad en kruipt meteen langs de aansluitdraad van het onderdeel een stukje omhoog. | |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Soldeer_goed.png | | |Bestand= Soldeer_goed.png |
| Regel 40: |
Regel 36: |
| | |Maker= Fred Eikelboom | | |Maker= Fred Eikelboom |
| | }} | | }} |
| − |
| |
| | === Snel solderen === | | === Snel solderen === |
| − | Het solderen mag niet langer dan vier tot vijf seconden duren, maar dit hangt af van het soort onderdeel; een onderdeel met relatief veel metaal, zoals een prinkroonsteen of -connector, of een groot koperoppervlak, neemt meer warmte op en het duurt iets langer voordat het soldeer goed vloeit. Dit soort onderdelen kunnen ook met een iets hetere soldeerbout worden gesoldeerd. Bij te lang verhitten bestaat de kans dat het onderdeel en/of de print oververhit wordt, waardoor het onderdeel defect raakt of de koperbaan loslaat van de ondergrond. Knip na het solderen de overtollige draad van het onderdeel ca. 2 mm boven de soldeerverbinding af met een zijkniptang. Hierdoor ontstaat werkruimte voor het solderen van het volgende onderdeel. Een goede soldeerverbinding ziet er uit als in afbeelding 02. | + | Het solderen mag niet langer dan vier tot vijf seconden duren, maar dit hangt af van het soort onderdeel; een onderdeel met relatief veel metaal, zoals een print-aansluitklem of -connector, of een groot koperoppervlak, neemt meer warmte op en het duurt iets langer voordat het soldeer goed vloeit. Dit soort onderdelen kunnen ook met een iets hetere soldeerbout worden gesoldeerd. Bij te lang verhitten bestaat de kans dat het onderdeel en/of de print oververhit wordt, waardoor het onderdeel defect raakt of de koperbaan loslaat van de ondergrond. Knip na het solderen de overtollige draad van het onderdeel ca. 2 mm boven de soldeerverbinding af met een zijkniptang. Hierdoor ontstaat werkruimte voor het solderen van het volgende onderdeel. Een goede soldeerverbinding ziet er uit als in afbeelding 02. |
| | | | |
| | Twee voorbeelden van slechte soldeerverbindingen: | | Twee voorbeelden van slechte soldeerverbindingen: |
| Regel 59: |
Regel 54: |
| | #* vuile aansluitdraden | | #* vuile aansluitdraden |
| | #* vette, vervuilde of licht geoxideerde koperbanen op de printplaat. | | #* vette, vervuilde of licht geoxideerde koperbanen op de printplaat. |
| − | # Smerig, mat en onregelmatig oppervlak, een zogenaamde 'koude las'. Het is mogelijk dat het onderdeel uit de print getrokken kan worden. Mogelijke oorzaken: | + | #* Smerig, mat en onregelmatig oppervlak, een zogenaamde "koude las" (zie afbeeldingen 03, 04 en 05). Het is mogelijk dat het onderdeel uit de print getrokken kan worden. Mogelijke oorzaken: |
| − | #* het onderdeel is bewogen tijdens het stollen van het soldeer | + | #* het onderdeel is bewogen tijdens het stollen van het soldeertin |
| | #* verkeerde soldeerstift in de soldeerbout | | #* verkeerde soldeerstift in de soldeerbout |
| | #* te lage temperatuur of soldeerbout met te weinig vermogen | | #* te lage temperatuur of soldeerbout met te weinig vermogen |
| − | | + | {{Afbeelding 2 naast elkaar |
| − | {{Afbeelding | + | |Bestand= Soldeer_slecht2.png |
| − | |Bestand= Soldeer_slecht2.png | + | |Bestand2= Cold solder joint2.jpg |
| − | |Grootte= Klein | + | |Grootte= 325px |
| − | |Volgnummer= 04 | + | |Grootte2= 250px |
| − | |Omschrijving= Nog een foute soldeerverbinding, een zogenaamde 'koude las' | + | |Volgnummer= 04 |
| − | |Type= Tekening | + | |Volgnummer2= 05 |
| − | |Maker= Fred Eikelboom | + | |Omschrijving= Nog een foute soldeerverbinding, een zogenaamde "koude las" |
| | + | |Omschrijving2= Nog een koude las |
| | + | |Type1= Schema |
| | + | |Type2= Foto |
| | + | |Maker= Fred Eikelboom |
| | + | |Bron2= Wikimedia Commons [[Bestand:CCimage.jpg|15px|link=https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/]] |
| | }} | | }} |
| | Dit kan veroorzaakt worden door: | | Dit kan veroorzaakt worden door: |
| Regel 76: |
Regel 76: |
| | :* vervuilde aansluitdraden | | :* vervuilde aansluitdraden |
| | :* vette, vervuilde of licht geoxideerde koperbanen op de printplaat. | | :* vette, vervuilde of licht geoxideerde koperbanen op de printplaat. |
| − | <br clear='all' />
| |
| − |
| |
| | ==== Restanten van hars verwijderen ==== | | ==== Restanten van hars verwijderen ==== |
| − | Na het solderen kunnen de harsrestanten verwijderd worden met wasbenzine of ''thinner''. Daardoor is goed zien of alle verbindingen correct zijn en er is te zien of er niet per ongeluk een kortsluiting is ontstaan tussen aansluitdraden of koperbanen. Controleer de print altijd zorgvuldig, eventueel met een loupe of vergrootglas, voordat de voedingsspanning wordt aangesloten. | + | Na het solderen kunnen de restanten van de [[Woorden - H#Hars|hars]] verwijderd worden met wasbenzine of "thinner". Daardoor is goed zien of alle verbindingen correct zijn en er is te zien of er niet per ongeluk een kortsluiting is ontstaan tussen aansluitdraden of koperbanen. Controleer de print altijd zorgvuldig, eventueel met een loupe of vergrootglas, voordat de voedingsspanning wordt aangesloten. |
| − | | + | === Loodvrij soldeertin === |
| − | === Loodvrij soldeer === | + | Loodvrij soldeertin bestaat uit Sn99,3/Cu0,7 (oftewel 99,3% tin/0,7% koper), en werkt net even wat anders dan je zou verwachten. Loodvrij tin moet je op een iets hogere temperatuur gebruiken. De standaard temperatuur voor loodhoudend [[Woorden - S#Soldeertin|soldeertin]] bestaande uit Sn60/Pb40 (oftewel 60% tin/40% lood) ligt wat lager, ca. 185-190 graden en wanneer die instelling gebruikt wordt, zal loodvrij soldeertin niet goed genoeg vloeien. Gebruik voor loodvrij soldeertin een regelbaar soldeerstation, en stel de temperatuur van de soldeerbout in op ca. 370-375 graden. Dan vloeit het soldeertin prima en krijg je mooie solderingen. |
| − | Loodvrij soldeertin bestaat uit Sn: 99,3/Cu: 0,7 (oftewel 99,3% tin/0,7% koper), en werkt net even wat anders dan je zou verwachten. Loodvrij tin moet je op een iets hogere temperatuur gebruiken. De standaard temperatuur voor loodhoudend soldeer (Pb60/Sn40) ligt wat lager en als je die instelling gebruikt, zal loodvrij soldeer niet goed genoeg vloeien. Gebruik een regelbaar soldeerstation, en stel de temperatuur van de soldeerbout in op ca. 370-375 graden. Dan vloeit het soldeertin prima en krijg je mooie solderingen. | |
| | {{Linkssectie begin | | {{Linkssectie begin |
| | |Box= AlleenInfo | | |Box= AlleenInfo |
| Regel 102: |
Regel 99: |
| | |Koptekst= Externe website: | | |Koptekst= Externe website: |
| | }} | | }} |
| − | {{Link Algemeen-Meerkeuze | + | {{Link Algemeen-overige |
| − | |Volgnr= 161 | + | |Volgnr= 158 |
| | |ExtraInfo= Info over loodvrij soldeer. | | |ExtraInfo= Info over loodvrij soldeer. |
| | }} | | }} |
| − | {{Link Rainer Lüssi-Meerkeuze | + | {{Link Algemeen-overige |
| − | |Volgnr= 3 | + | |Volgnr= 19 |
| − | |ExtraInfo= Rainer Lüssi | + | |ExtraInfo= Rainer Lüssi. Handleiding solderen. |
| | }} | | }} |
| | {{Linkssectie einde}} | | {{Linkssectie einde}} |
| Regel 117: |
Regel 114: |
| | }} {| width="100%" | | }} {| width="100%" |
| | |- valign="top" | | |- valign="top" |
| − | ! scope="row" width="75%" | | + | ! scope="row" width="70%" | |
| − | | <small>Laatste wijziging: 2 mei 2023 10:48 (CET)</small> | + | | <small>Laatste wijziging: 11 jan 2025 10:31 (CET)</small> |
| | |} | | |} |
| | [[Categorie: Alles|H]] | | [[Categorie: Alles|H]] |
| | [[Categorie: Artikel|Handleiding voor het solderen]] | | [[Categorie: Artikel|Handleiding voor het solderen]] |
| | [[Categorie: Bedrading|H]] | | [[Categorie: Bedrading|H]] |
| | + | [[Categorie: Handleidingen|H]] |
| | [[Categorie: Praktijk|H]] | | [[Categorie: Praktijk|H]] |
| | [[Categorie: Solderen|H]] | | [[Categorie: Solderen|H]] |
| | [[Categorie: Technieken|H]] | | [[Categorie: Technieken|H]] |
| | [[Categorie: Rainer Lüssi|H]] | | [[Categorie: Rainer Lüssi|H]] |
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Rainer Lüssi - Vertaling door Fred Eikelboom
Handleiding voor het maken van een goede soldeerverbinding
In deze handleiding voor het solderen wordt aangegeven hoe onderdelen op een print gesoldeerd worden.
Het gaat hier alleen over zogenaamde "through-hole" onderdelen, dat wil zeggen onderdelen met aansluitdraden die door de print worden gestoken en aan de onderkant van de printplaat vastgesoldeerd worden, dus geen "surface mounted device" (SMD) onderdelen.
|
| Afbeelding: 01
|
| Het soldeerproces
|
Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom
|
De voorbereiding
Voor het solderen moeten de aansluitdraden van het onderdeel (de component) goed schoon zijn. Zo nodig kunnen de aansluitdraden voorzichtig met een mesje of met fijnkorrelig (waterproof) schuurpapier blank gemaakt worden. Ook de koperbanen van de printplaat moeten schoon en vetvrij zijn, dit kan met b.v. "Cif" en een schuursponsje, raak de koperkant hierna niet meer aan, om geen vingerafdrukken achter te laten.
Steek het te solderen onderdeel door de juiste gaten van de print en buig eventueel de aansluitdraden aan de koperzijde onder een hoek van ongeveer 45° om, of gebruik een printplaathouder (bijv. 1372161 - 8J van Conrad) en een "derde hand" (bijv. 2290457 - 8J van Conrad). Hierdoor wordt voorkomen dat het onderdeel tijdens het solderen weer uit de print valt. Op een fabrieksprintplaat is aan de componentenkant met een opdruk aangegeven hoe de onderdelen geplaatst moeten worden.
Gebruik voor elektronica en printplaten uitsluitend soldeertin met harskern. S-39 en vergelijkbare agressieve vloeimiddelen mogen NOOIT bij elektronica gebruikt worden want deze zullen de printsporen (koperbanen) langzaam aantasten en dan werkt de schakeling niet meer.
De soldeermethode
De soldeerbout met lichte druk tegen de aansluitdraad van het onderdeel houden en tevens tegen de koperbaan op de printplaat. Nu meteen het (harskern)soldeer toevoegen en het onderdeel niet meer bewegen. Zodra het soldeer de soldeerstift raakt, zal het gaan vloeien (zie afbeelding 01). Dankzij de harskern (hars = colophonium) vloeit het vloeibare tin over het koperoppervlak van de print en rondom de aansluitdraad en kruipt meteen langs de aansluitdraad van het onderdeel een stukje omhoog. Tegelijkertijd wordt oxide van de koperbanen door de hars opgelost en voorkomt de hars oxidatie van de koperbanen.
|
| Afbeelding: 02
|
| Goede soldeerlas
|
| Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom
|
Snel solderen
Het solderen mag niet langer dan vier tot vijf seconden duren, maar dit hangt af van het soort onderdeel; een onderdeel met relatief veel metaal, zoals een print-aansluitklem of -connector, of een groot koperoppervlak, neemt meer warmte op en het duurt iets langer voordat het soldeer goed vloeit. Dit soort onderdelen kunnen ook met een iets hetere soldeerbout worden gesoldeerd. Bij te lang verhitten bestaat de kans dat het onderdeel en/of de print oververhit wordt, waardoor het onderdeel defect raakt of de koperbaan loslaat van de ondergrond. Knip na het solderen de overtollige draad van het onderdeel ca. 2 mm boven de soldeerverbinding af met een zijkniptang. Hierdoor ontstaat werkruimte voor het solderen van het volgende onderdeel. Een goede soldeerverbinding ziet er uit als in afbeelding 02.
Twee voorbeelden van slechte soldeerverbindingen:
|
| Afbeelding: 03
|
| Slechte soldeerlas
|
| Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom
|
- Dikke druppel soldeertin met eventueel een mat oppervlak. Mogelijke oorzaken:
- teveel soldeertin aangebracht
- onjuiste temperatuur
- vuile aansluitdraden
- vette, vervuilde of licht geoxideerde koperbanen op de printplaat.
- Smerig, mat en onregelmatig oppervlak, een zogenaamde "koude las" (zie afbeeldingen 03, 04 en 05). Het is mogelijk dat het onderdeel uit de print getrokken kan worden. Mogelijke oorzaken:
- het onderdeel is bewogen tijdens het stollen van het soldeertin
- verkeerde soldeerstift in de soldeerbout
- te lage temperatuur of soldeerbout met te weinig vermogen
|
|
|
| Afbeelding: 04
|
|
Afbeelding: 05
|
| Nog een foute soldeerverbinding, een zogenaamde "koude las"
|
|
Nog een koude las
|
| Foto gemaakt door: Fred Eikelboom
|
|
Bron: Wikimedia Commons 
|
Dit kan veroorzaakt worden door:
- een vervuilde soldeerstift
- vervuilde aansluitdraden
- vette, vervuilde of licht geoxideerde koperbanen op de printplaat.
Restanten van hars verwijderen
Na het solderen kunnen de restanten van de hars verwijderd worden met wasbenzine of "thinner". Daardoor is goed zien of alle verbindingen correct zijn en er is te zien of er niet per ongeluk een kortsluiting is ontstaan tussen aansluitdraden of koperbanen. Controleer de print altijd zorgvuldig, eventueel met een loupe of vergrootglas, voordat de voedingsspanning wordt aangesloten.
Loodvrij soldeertin
Loodvrij soldeertin bestaat uit Sn99,3/Cu0,7 (oftewel 99,3% tin/0,7% koper), en werkt net even wat anders dan je zou verwachten. Loodvrij tin moet je op een iets hogere temperatuur gebruiken. De standaard temperatuur voor loodhoudend soldeertin bestaande uit Sn60/Pb40 (oftewel 60% tin/40% lood) ligt wat lager, ca. 185-190 graden en wanneer die instelling gebruikt wordt, zal loodvrij soldeertin niet goed genoeg vloeien. Gebruik voor loodvrij soldeertin een regelbaar soldeerstation, en stel de temperatuur van de soldeerbout in op ca. 370-375 graden. Dan vloeit het soldeertin prima en krijg je mooie solderingen.
Meer informatie
Encyclopedie:
|
|
|
|
|
Basis-informatie
|
Externe website:
|
|
|
Info over loodvrij soldeer.
|
|
|
Rainer Lüssi. Handleiding solderen.
|
|
|
Laatste wijziging: 11 jan 2025 10:31 (CET)
|
