Persoonlijke instellingen

Geautomatiseerd rijden: verschil tussen versies

Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
k (links toeg.)
 
(89 tussenliggende versies door 6 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
<small><center>'''[[E10.05 - Terugmelding]] - Vorige | Volgende - [[E10.07 - Centrales]]'''</center>
+
{{Koptekst
−
----
+
|Vorige= Treingestuurd rijden
−
<small>Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Remco Poppen</small></small>
+
|Volgende= Digitale protocollen
−
----
+
|VorigeMenu= Digitale baanbesturing
 +
|Auteur=
 +
}}
 +
{{Inhoudsopgave||Klein}}
 +
=== Inleiding ===
 +
Onder '''geautomatiseerd rijden''' wordt verstaan dat een [[Woorden - C#Computer|computer]] met daarop een besturings[[Woorden - P#Programma|programma]] de modelbaan controleert en bestuurt. Hierbij is de hele baan volledig geautomatiseerd en de kijker kan zich op één stuk van de baan concentreren, bijvoorbeeld het rangeergedeelte van de modelbaan.
 +
=== Alles automatiseren ===
 +
Dat kan, maar hoeft niet. Er is de mogelijkheid om maar een gedeelte van de baan te [[Woorden - A#Automatiseren|automatiseren]], bijvoorbeeld alleen het [[Woorden - S#Schaduwstation|schaduwstation]], of alleen een pendelbaantje. Uiteraard is het ook mogelijk om de gehele baan te automatiseren, met uitzondering van het station of een rangeerterrein, waarop zelf gerangeerd kan worden met [[Handmatig digitaal rijden|handmatig digitaal rijden]].
 +
{{Afbeelding
 +
|Bestand= ArsTECNICA_Anlage1.jpg
 +
|Grootte= Normaal
 +
|Volgnummer= 01
 +
|Omschrijving= Modelbaan van Ars Technica in Loshein/Eifel. Fotograaf: Euro Tecnica.
 +
|Bron= [https://commons.wikimedia.org commons.wikimedia.org] [[Bestand:CCimage.jpg|15px|link=https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/nl]]  
 +
}}
 +
=== De mogelijkheden ===
 +
Er is een aantal mogelijkheden om de modelbaan te [[Woorden - A#Automatiseren|automatiseren]], maar eigenlijk zijn al die mogelijkheden op hetzelfde principe gebaseerd; de modelbaan wordt in stukken - de zogenaamde "blokken" - verdeeld en in een [[Woorden - B#Blok|blok]] mag zich maar één [[Woorden - T#Trein|trein]] bevinden.
 +
* Analoog;
 +
* Digitaal met een centrale;
 +
* Digitaal met een computer.
 +
==== Analoog ====
 +
Dit is de aloude methode: het stroomloos maken van stukken baan - de [[Woorden - B#Blok|blokken]] - waardoor de treinen
 +
[[Het maken van een stopsectie|stoppen]]. Dit is helemaal te [[Woorden - A#Automatiseren|automatiseren]] met speciale (eventueel zelfgebouwde) [[Woorden - P#Print|printen]] en [[Elektronica basis#Het relais|relais]]-schakelingen. Hierdoor wordt het bijvoorbeeld mogelijk om [[Woorden - T#Trein|treinen]] "rustig" voor het sein te laten stoppen. Met hoogfrequent systemen is het ook mogelijk om bij stilstaande treinen de verlichting te laten branden.
 +
==== Digitaal ====
 +
Het stroomloos schakelen van (delen van) de digitale modelbaan is niet verboden, maar is niet de bedoeling. Het is nu juist de bedoeling dat er altijd een digitale spanning op de rails aanwezig is, zodat ook bij stilstand van het materieel (locs, [[Woorden - T#Treinstel|treinstel]] en/of rijtuigen) de verlichting kan blijven branden. Hierdoor ontstaat een veel realistischer beeld op de modelbaan.
  
−
Normaal bediend een persoon de rijregelaar. Als we de computer dit willen laten doen heeft deze 'ogen' en 'handen' nodig. De 'ogen' komen in de vorm van bezetmelders zoals we in het vorige hoofdstuk uitgebreid hebben behandeld.
+
Er zijn verschillende mogelijkheden om een digitale modelbaan te automatiseren. Bij alle opties moet gebruik worden gemaakt van [[Woorden - B#Bezetmelder|bezetmelders]]/terugmelders, anders "weet" de [[Centrales|centrale]] (of het besturings[[Woorden - P#Programma|programma]]) niet waar een trein zich op de modelbaan bevindt.
 +
=== Met een centrale ===
 +
Sommige centrales kunnen zelfstandig een modelbaan besturen. Deze centrales kunnen op de meldingen van de [[Woorden - B#Bezetmelder|bezetmelders]]/terugmelders reageren en daarmee de [[Woorden - T#Trein|trein]]enloop aansturen. Wát de digitale [[Centrales|centrale]] precies kan, is afhankelijk van de ingebouwde mogelijkheden. Vaak is er ook een mogelijkheid om de modelbaan aan te sluiten op de [[Woorden - C#Computer|computer]].
  
−
“De handen” daarentegen is een ander verhaal. We moeten de computer de mogelijkheid geven om met de centrale “te praten” en ook daadwerkelijk de terugmelding “te kunnen zien”. Nu zijn er centrales die zelfstandig kunnen fungeren als 'computer', bijvoorbeeld de Raptor. De specifieke mogelijkheden van de Raptor en de andere centrales worden in het hoofdstuk over centrales uitgelegd.  
+
Een overzichtje van centrales die zelfstandig een modelbaan kunnen besturen:
−
 
+
* ECoS 2;
−
Als we de centrale willen koppelen aan een PC hebben we een interface nodig. Sommige centrales hebben deze interface ingebouwd in de centrale.
+
* Märklin Central Station;
−
 
+
* Viessmann Commander.
−
Enkele voorbeelden hiervan zijn:
+
=== Digitaal met een computer ===
−
 
+
Een andere mogelijkheid is om de modelbaan op een computer aan te sluiten. Dan kan met een [[Woorden - C#Computerprogramma|computerprogramma]] (de "[[Woorden - S#Software|software]]") de modelbaan worden bestuurd. Daarvoor moet de [[Woorden - C#Computer|computer]] wel via een "[[Woorden - I#Interface|interface]]" op de centrale en de modelbaan worden aangesloten. Via een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Serieel seriële]/[[Woorden - U#USB.| USB]] of [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ethernet Ethernet]-aansluiting, wordt de computer aangesloten op de [[Centrales|centrale]].
−
* Intellibox (Basic)
+
==== Via een computerinterface op de centrale ====
−
* Esu ECoS
+
Een aantal duurdere centrales hebben al een computer[[Woorden - I#Interface|interface]] ingebouwd. Deze centrales kunnen direct op een [[Woorden - C#Computer|computer]] worden aangesloten. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
−
* Central Station I en II
+
{|
−
 
+
|
−
'''Interface'''
+
* [[ESU ECoS 1]];
−
 
+
* [[ESU ECoS 2]];
−
Voor de centrales die dit niet hebben zul je dus zoals gezegd een interface nodig hebben. Voor de Roco Multimaus is bijvoorbeeld een door Karst Drenth ontwikkelde interface gemaakt, de S88XpressNetLI, welke middels Benelux acties gretig aftrek vond bij de gebruikers. Deze interface 'praat' middels XpressNet.
+
* [[Märklin Central Station]];
−
 
+
* [[Märklin Central Station II]];
−
[[Bestand:DigitaalS88XPressNetLI_doc_2.jpg|200px]]
+
* [[Uhlenbrock Intellibox Basic]].
−
<br>
+
|}
−
<i><small><small>E10.06-01<br />
+
==== Met een losse computerinterface  ====
−
Bron: www.sleutelspoor.nl
+
Dit is een oplossing voor [[Centrales|centrale]]s die geen computeraansluiting hebben. Er komt dan een extra print of kastje bij dat tussen de centrale en de [[Woorden - C#Computer|computer]] komt. Deze oplossing is meestal nodig bij de "goedkopere" centrales, zoals de Roco/Fleischmann Multimaus. Hiervoor is een, door Karst Drenth ontwikkelde, [[Woorden - I#Interface|interface]] gemaakt, de "S88XpressNetLI" (zie afbeelding 02).
−
<br />
+
{{Afbeelding 2 naast elkaar
−
S88XpressNetLI</small></small></i>
+
|Bestand= DigitaalS88XPressNetLI_doc_2.jpg
−
 
+
|Bestand2= Digitaal63120.jpg
−
 
+
|Grootte= 200px
−
Uhlenbrock levert voor Loconet al een tijd de 63120 USB-Loconet Interface om je computer aan het Loconet te koppelen.
+
|Grootte2= 200px
−
 
+
|Volgnummer= 02
−
[[Bestand:Digitaal63120.jpg|200px]]
+
|Volgnummer2= 03
−
<br>
+
|Omschrijving= S88XpressNetLI
−
<i><small><small>E10.06-02<br />
+
|Omschrijving2= Uhlenbrock 63120
−
Bron: www.uhlenbrock.de<br />
+
|Bron= www.sleutelspoor.nl
−
Uhlenbrock 63120</small></small></i>
+
|Bron2= www.uhlenbrock.de
−
 
+
}}
−
De keuze voor een interface is afhankelijk van welke centrale je hebt. De centrale kan vaak maar 1 protocol 'spreken'.
+
Een aantal mogelijke oplossingen op een rijtje:
−
 
+
{| class="wikitable" style="font-size:90%;"
−
'''Treinbesturings software'''
+
!style="background:#D1D1E1;" width="120"| Computer-interface
−
 
+
!style="background:#D1D1E1;" width="60"| Protocol
−
Nu we de computer zijn ogen en handen hebben gegeven, moeten we de computer ook nog voorzien van hersens, oftewel de treinbesturings software. Hiervoor zijn veel verschillende pakketten beschikbaar.  
+
!style="background:#D1D1E1;" width="195"| Koppelen met mogelijke centrales
−
 
+
|-
−
Enkele voorbeelden:
+
|style="background:#E4E1E1;"| [[S88XpressNetLI]]
−
 
+
|style="background:#E4E1E1;"| XpressNet
−
* Itrains<BR>
+
|style="background:#E4E1E1;"| Roco/Fleischmann Multimaus
−
* Koploper<BR>
+
|-
−
* Windigipet
+
|style="background:#D1D1E1;"| [[GenLI|GenLI]]
−
 
+
|style="background:#D1D1E1;"| XpressNet
−
Voor meer informatie verwijs ik graag naar het hoofdstuk [[E10.10 - Treinbesturingssoftware]].
+
|style="background:#D1D1E1;"| Roco/Fleischmann Multimaus/Locmaus
−
 
+
|-
−
In deze software wordt de computer verteld welke bezetmelders waar liggen, hoe de baan er uit ziet, en welke treinen er zijn. Nu is de computer in staat om de treinen veilig over de treinbaan te sturen!
+
|style="background:#E4E1E1;"| LocoNet-Interface
−
 
+
|style="background:#E4E1E1;"| LocoNet
−
We zullen in het hoofdstuk over treinbesturings software nog uitgebreid terug komen op hoe je nu daadwerkelijk de software instelt.
+
|style="background:#E4E1E1;"| Centrales met Loconet-aansluiting
−
----
+
|-
−
<small><center>'''[[E10.05 - Terugmelding]] - Vorige | Volgende - [[E10.07 - Centrales]]'''</center>
+
|style="background:#D1D1E1;"| [https://www.uhlenbrock.de/de_DE/service/download/handbook/en/Bes63120e.pdf Uhlenbrock 63120]
 +
|style="background:#D1D1E1;"| LocoNet
 +
|style="background:#D1D1E1;"| Centrales met Loconet-aansluiting
 +
|}
 +
{{Tabelonderschrift
 +
|Volgnummer= 01
 +
|Maker= Fred Eikelboom
 +
}}
 +
===RS232C-aansluiting of USB===
 +
Moderne computers hebben vaak geen [[Woorden - R#RS232.|RS232C]]-aansluiting (een "com poort") meer. Dan kan gebruik gemaakt worden van een "RS232C naar USB aansluiting"-adapterkabel.
 +
=== Treinbesturingssoftware ===
 +
Wanneer met de [[Woorden - C#Computer|computer]] gereden gaat worden, is een [[Woorden - P#Programma|programma]] nodig dat de treinen kan besturen. Het ideale besturingsprogramma regelt dat de [[Woorden - T#Treinen|treinten]] volgens een bepaalde "dienstregeling" kunnen rijden. Door de koppeling van de [[Woorden - P#PC.|PC]] met de modelbaan kan het programma reageren op de [[Woorden - B#Bezetmelder|bezetmelders]]/terugmelders. In ieder programma moeten wat zaken gedaan worden:
 +
* een baanplan tekenen;
 +
* bezetmelders/terugmelders koppelen aan het baanplan;
 +
* wisseldecoders te koppelen aan de wissels in het baanplan;
 +
* locs, treinstellen en/of treinen invoeren in de bibliotheek/database van het programma, alsmede de bestemmingen voor de treinen.
 +
Daarna kan er gereden worden. Er zijn diverse [[Woorden - P#Programma|programma]]'s verkrijgbaar, van gratis tot zeer dure. Enkele voorbeelden:
 +
* Itrain;
 +
* Koploper;
 +
* RocRail;
 +
* Windigipet.
 +
Voor meer informatie zie het artikel [[Treinbesturingssoftware|treinbesturingsoftware]]. Met behulp van deze [[Woorden - P#Programma|programma's]] wordt de [[Woorden - C#Computer|computer]] "verteld" waar de [[Terugmelding en/of bezetmelding|bezetmelders]] liggen, hoe de baan er verder nog uitziet en welke locs en/of [[Woorden - T#Treinstel|treinstel]] er zijn. Hiermee is de computer in staat om alle locs en/of treinstellen veilig over de modeltreinbaan te sturen.
 +
{{Linkssectie begin
 +
|Box = AlleenInfo
 +
}}
 +
{{Linkssectie tussenkop
 +
|Koptekst= Encyclopedie:
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= Digitale baanbesturing
 +
|Linknaam= Digitale baanbesturing
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= Centrales
 +
|Linknaam= Digitale Centrales
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= S88XpressNetLI
 +
|Linknaam= S88XpressNetLI
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= Terugmelding en/of bezetmelding#Loconet
 +
|Linknaam= Terugmelding
 +
|ExtraInfo= Loconet.
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= Treinbesturingssoftware
 +
|Linknaam= Treinbesturingssoftware
 +
}}
 +
{{Linkssectie scheiding}}
 +
{{Linkssectie tussenkop
 +
|Koptekst= Externe website:
 +
}}
 +
{{Link Algemeen-Meerkeuze
 +
|Volgnr= 71
 +
|ExtraInfo= Voor alle vragen i.v.m. het gebruik van "Koploper".
 +
}}
 +
{{Link Algemeen-Meerkeuze
 +
|Volgnr = 448
 +
|ExtraInfo= Allan Gartner's "Wiring for DCC". Website met veel info over DCC.
 +
}}
 +
{{Linkssectie einde}}
 +
{{Voettekst
 +
|Vorige= Treingestuurd rijden
 +
|Volgende= Digitale protocollen
 +
|VorigeMenu= Digitale baanbesturing
 +
}}{| width= "100%"
 +
|- valign= "top"
 +
! scope= "row" width="70%" |
 +
| <small>Laatste wijziging: 9 feb 2025 10:54 (CET)</small>
 +
|}
 +
[[Categorie: Alles|G]]
 +
[[Categorie: Artikel|Geautomatiseerd rijden]]
 +
[[Categorie: Baanbesturing|G]]
 +
[[Categorie: Bezetmelding/Terugmelding|G]]
 +
[[Categorie: Digitaal treingestuurd|G]]
 +
[[Categorie: Digitale baanbesturing|G]]
 +
[[Categorie: Elektronica digitaal|G]]
 +
[[Categorie: Software|G]]
 +
[[Categorie: Ronald Koerts|G]]
 +
[[Categorie: Fred Eikelboom|G]]

Huidige versie van 9 feb 2025 om 11:54

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net

Inleiding

Onder geautomatiseerd rijden wordt verstaan dat een computer met daarop een besturingsprogramma de modelbaan controleert en bestuurt. Hierbij is de hele baan volledig geautomatiseerd en de kijker kan zich op één stuk van de baan concentreren, bijvoorbeeld het rangeergedeelte van de modelbaan.

Alles automatiseren

Dat kan, maar hoeft niet. Er is de mogelijkheid om maar een gedeelte van de baan te automatiseren, bijvoorbeeld alleen het schaduwstation, of alleen een pendelbaantje. Uiteraard is het ook mogelijk om de gehele baan te automatiseren, met uitzondering van het station of een rangeerterrein, waarop zelf gerangeerd kan worden met handmatig digitaal rijden.

ArsTECNICA Anlage1.jpg
Afbeelding: 01
Modelbaan van Ars Technica in Loshein/Eifel. Fotograaf: Euro Tecnica.
Bron: commons.wikimedia.org CCimage.jpg

De mogelijkheden

Er is een aantal mogelijkheden om de modelbaan te automatiseren, maar eigenlijk zijn al die mogelijkheden op hetzelfde principe gebaseerd; de modelbaan wordt in stukken - de zogenaamde "blokken" - verdeeld en in een blok mag zich maar één trein bevinden.

  • Analoog;
  • Digitaal met een centrale;
  • Digitaal met een computer.

Analoog

Dit is de aloude methode: het stroomloos maken van stukken baan - de blokken - waardoor de treinen stoppen. Dit is helemaal te automatiseren met speciale (eventueel zelfgebouwde) printen en relais-schakelingen. Hierdoor wordt het bijvoorbeeld mogelijk om treinen "rustig" voor het sein te laten stoppen. Met hoogfrequent systemen is het ook mogelijk om bij stilstaande treinen de verlichting te laten branden.

Digitaal

Het stroomloos schakelen van (delen van) de digitale modelbaan is niet verboden, maar is niet de bedoeling. Het is nu juist de bedoeling dat er altijd een digitale spanning op de rails aanwezig is, zodat ook bij stilstand van het materieel (locs, treinstel en/of rijtuigen) de verlichting kan blijven branden. Hierdoor ontstaat een veel realistischer beeld op de modelbaan.

Er zijn verschillende mogelijkheden om een digitale modelbaan te automatiseren. Bij alle opties moet gebruik worden gemaakt van bezetmelders/terugmelders, anders "weet" de centrale (of het besturingsprogramma) niet waar een trein zich op de modelbaan bevindt.

Met een centrale

Sommige centrales kunnen zelfstandig een modelbaan besturen. Deze centrales kunnen op de meldingen van de bezetmelders/terugmelders reageren en daarmee de treinenloop aansturen. Wát de digitale centrale precies kan, is afhankelijk van de ingebouwde mogelijkheden. Vaak is er ook een mogelijkheid om de modelbaan aan te sluiten op de computer.

Een overzichtje van centrales die zelfstandig een modelbaan kunnen besturen:

  • ECoS 2;
  • Märklin Central Station;
  • Viessmann Commander.

Digitaal met een computer

Een andere mogelijkheid is om de modelbaan op een computer aan te sluiten. Dan kan met een computerprogramma (de "software") de modelbaan worden bestuurd. Daarvoor moet de computer wel via een "interface" op de centrale en de modelbaan worden aangesloten. Via een seriële/ USB of Ethernet-aansluiting, wordt de computer aangesloten op de centrale.

Via een computerinterface op de centrale

Een aantal duurdere centrales hebben al een computerinterface ingebouwd. Deze centrales kunnen direct op een computer worden aangesloten. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

Met een losse computerinterface

Dit is een oplossing voor centrales die geen computeraansluiting hebben. Er komt dan een extra print of kastje bij dat tussen de centrale en de computer komt. Deze oplossing is meestal nodig bij de "goedkopere" centrales, zoals de Roco/Fleischmann Multimaus. Hiervoor is een, door Karst Drenth ontwikkelde, interface gemaakt, de "S88XpressNetLI" (zie afbeelding 02).

DigitaalS88XPressNetLI doc 2.jpg Digitaal63120.jpg
Afbeelding: 02 Afbeelding: 03
S88XpressNetLI Uhlenbrock 63120
Bron: www.sleutelspoor.nl Bron: www.uhlenbrock.de

Een aantal mogelijke oplossingen op een rijtje:

Computer-interface Protocol Koppelen met mogelijke centrales
S88XpressNetLI XpressNet Roco/Fleischmann Multimaus
GenLI XpressNet Roco/Fleischmann Multimaus/Locmaus
LocoNet-Interface LocoNet Centrales met Loconet-aansluiting
Uhlenbrock 63120 LocoNet Centrales met Loconet-aansluiting
Tabel: 01
Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom

RS232C-aansluiting of USB

Moderne computers hebben vaak geen RS232C-aansluiting (een "com poort") meer. Dan kan gebruik gemaakt worden van een "RS232C naar USB aansluiting"-adapterkabel.

Treinbesturingssoftware

Wanneer met de computer gereden gaat worden, is een programma nodig dat de treinen kan besturen. Het ideale besturingsprogramma regelt dat de treinten volgens een bepaalde "dienstregeling" kunnen rijden. Door de koppeling van de PC met de modelbaan kan het programma reageren op de bezetmelders/terugmelders. In ieder programma moeten wat zaken gedaan worden:

  • een baanplan tekenen;
  • bezetmelders/terugmelders koppelen aan het baanplan;
  • wisseldecoders te koppelen aan de wissels in het baanplan;
  • locs, treinstellen en/of treinen invoeren in de bibliotheek/database van het programma, alsmede de bestemmingen voor de treinen.

Daarna kan er gereden worden. Er zijn diverse programma's verkrijgbaar, van gratis tot zeer dure. Enkele voorbeelden:

  • Itrain;
  • Koploper;
  • RocRail;
  • Windigipet.

Voor meer informatie zie het artikel treinbesturingsoftware. Met behulp van deze programma's wordt de computer "verteld" waar de bezetmelders liggen, hoe de baan er verder nog uitziet en welke locs en/of treinstel er zijn. Hiermee is de computer in staat om alle locs en/of treinstellen veilig over de modeltreinbaan te sturen.

Meer informatie

Encyclopedie:
Loconet.
Externe website:
Voor alle vragen i.v.m. het gebruik van "Koploper".
Allan Gartner's "Wiring for DCC". Website met veel info over DCC.


Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende
 Contact met de redactie: Contact met de redactie 
Laatste wijziging: 9 feb 2025 10:54 (CET)
Overgenomen van "https://encyclopedie.beneluxspoor.eu/index.php?title=Geautomatiseerd_rijden&oldid=53780"