Persoonlijke instellingen

Zelfbouw rails en wissels: verschil tussen versies

Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
k
k (links toeg.)
 
(60 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Koptekst
 
{{Koptekst
−
|Vorige= E04.02.07 - Proto-normen
+
|Vorige= Proto-normen
−
|Volgende= E04.03 - Ontwerpprogramma's
+
|Volgende= Materialen voor zelfbouw van rails en wissels
 +
|VorigeMenu= Railsystemen
 
|Auteur= Huib Maaskant
 
|Auteur= Huib Maaskant
−
|Niveau= Gevorderde
+
|Auteur2= Peter Bladergroen
−
|Aantalwoorden= 00000
 
−
|Aantalplaatjes= 24
 
−
|Aantalfilmpjes= 00
 
 
}}
 
}}
−
{{Inhoudsopgave|Links|Klein}}
+
{{Inhoudsopgave||Klein}}
−
Voor een praktische handleiding voor het zelf vervaardigen van spoor en wissels maken we gebruik van de methode van Huib Maaskant. Hoewel deze methode in onderstaand artikel wordt toegepast voor schaal 0, is deze ook geschikt voor schaal H0. Voor kleinere schalen is het zelf vervaardigen nauwelijks nog mogelijk.  
+
Het is nauwelijks voor te stellen hoe fantastisch een modelbaan er uit komt te zien wanneer gebruik gemaakt wordt van '''zelfbouw rails en wissels'''. Met enkel railsjablonen op papier, losse (houten) bielzen, echte railspijkers, railstoelen, op maat gemaakte railprofielen en gegoten [[Woorden - P#Puntstuk|puntstukken]] en [[Woorden - S#Strijkregel|strijkregels]] is in een dag een wissel in elkaar te zetten. Voor het zelf maken van [[Woorden - R#Rails|rails]] en [[Woorden - W#Wissels|wissels]] kan gebruik gemaakt worden van verschillende leveranciers. Peco en Tillig bieden wissel-bouwpakketten aan.
−
 
 
−
=== Het spoor ===
 
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-01.jpg
 
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-01.jpg
−
|Grootte= 350px
+
|Grootte= 325px
−
|Volgnummer= E04.02.08-01
+
|Volgnummer= 01
 
|Omschrijving= Zo gaat het worden...
 
|Omschrijving= Zo gaat het worden...
 
|Maker= Huib Maaskant
 
|Maker= Huib Maaskant
 
}}
 
}}
−
Om zelf rails en wissel te maken, hoeft u niet helemaal 'van scratch te beginnen'. U kunt gebruik maken van bouwsets die de verschillende fabrikanten op de markt brengen. Voor schaal 0 kan men bijvoorbeeld terecht bij [http://wenz-modellbau.eshop.t-online.de/ Wenz]. Wenz levert prachtig materiaal, maar het is heel bewerkelijk. De bouwsets van [http://www.hassler-profile.li/ Hassler] daarentegen zijn wat eenvoudiger in gebruik. Met name de wissels van Hassler leveren een stuk minder werk op dan die van Wenz en zien er ook prima uit. Voor schaal H0 kunt u onder andere terecht bij
 [http://www.proto87.com/ Andy Reichert's Proto:87 Stores] en [http://www.tillig.com/ Tillig]. Het materiaal is eenvoudig te bewerken, en tegen heel schappelijke prijzen verkrijgbaar.
+
=== Redenen voor zelfbouw ===
−
 
+
Het zelf bouwen van rails en wissels lijkt in eerste instantie iets voor specialisten maar dat is absoluut niet het geval. Meerdere systemen voor zelfbouw, met zeer uiteenlopende methoden, tonen dit aan. Er zijn vele redenen waarom men ertoe kan overgaan zelf het railmateriaal te bouwen:
−
{{Afbeelding
+
* De industrie biedt niet datgene aan wat gewenst wordt of nodig is;
−
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-02.jpg
+
* Fraaie lage railprofielen, in tegenstelling tot de grof uitgevallen fabrieksrails;
−
|Grootte= 650px
+
* Wissels met scharnierloze wisseltongen, zoals in het grootbedrijf;
−
|Volgnummer= E04.02.08-02 en E04.02.08-03
+
* Fraaie slanke wissels die een soepele en vloeiende doorloop mogelijk maken;
−
|Omschrijving= Het aftekenen van de positie van de bielzen
+
* Wissels met verhoudingen conform het grootbedrijf;
−
|Maker= Huib Maaskant
+
* De driewegwissel moet een speciale vorm hebben, in tegenstelling tot de uitvoering zoals deze door sommige fabrikanten wordt aangeboden;
 +
* Speciale bijzondere wisselvormen in plaats van het standaardproduct uit de industrie;
 +
* Wissels met een specifieke en voorbeeldgetrouwe ligging van de biels in plaats van compromissen;
 +
* Een nauwkeurige nabootsing van de bovenbouw, in plaats van de door de industrie opgelegde standaarden;
 +
* Biels uit echt hout, in plaats van de gebruikelijke imitaties met kunststof;
 +
* Specifieke wisselcombinaties zijn te maken die met industrieel vervaardigde producten nauwelijks te realiseren zijn;
 +
* Alles, inclusief sporen en wissels, van het begin af aan, zelf maken;
 +
* Toepassing van bijzondere rails voor bijvoorbeeld een diorama of showstuk;
 +
* Er wordt een bijzondere schaal/spoorbreedte toegepast, waarvoor er slechts een beperkt aanbod aan kant-en-klaar railmateriaal voorhanden is;
 +
* Geld besparen door zelf aan de slag te gaan;
 +
* Het plezier en voldoening van eigenbouw.
 +
Het één-en-ander zal door een bepaalde leverancier wellicht worden aangeboden, maar bij een gewenste combinatie van materialen klopt het echter maar zelden. Bij de grotere [[Schalen|schalen]] is zelfbouw van sporen en wissels aanzienlijk eenvoudiger dan bij kleinere schalen. Maar ook daar zijn er voldoende systemen die bijna iedereen in de gelegenheid stellen zelf aan de slag te gaan. Voor een praktische handleiding voor het zelf vervaardigen van spoor en wissels kan de methode van Huib Maaskant gebruikt worden. Hoewel deze methode in onderstaand artikel wordt toegepast voor schaal 0 (nul), is deze ook geschikt voor schaal H0. Voor kleinere schalen is het zelf vervaardigen echter nauwelijks mogelijk.
 +
=== Het spoor ===
 +
Om zelf rails en wissel te maken, hoeft men niet helemaal "van scratch te beginnen". Er kan gebruik gemaakt worden van bouwsets die de verschillende fabrikanten op de markt brengen. Voor schaal 0 kunnen we bijvoorbeeld terecht bij [https://wenz-modellbau.eshop.t-online.de/ Wenz]. Wenz levert prachtig maar bewerkelijk materiaal. De bouwsets van [https://www.hassler-profile.li Hassler] daarentegen zijn wat eenvoudiger in gebruik. Met name de wissels leveren een stuk minder werk op dan die van Wenz en zien er ook prima uit. Voor schaal H0 kunnen we onder andere terecht bij [https://www.proto87.com/ Andy Reichert's Proto:87 Stores] en [https://www.tillig.com/ Tillig]. Het materiaal is eenvoudig te bewerken.
 +
{{Afbeelding 2 naast elkaar
 +
|Bestand= Zelfbouwrails-02.jpg
 +
|Bestand2= Zelfbouwrails-02a.jpg
 +
|Grootte= 320px
 +
|Grootte2= 320px
 +
|Volgnummer= 02  
 +
|Volgnummer2= 03  
 +
|Omschrijving= Het aftekenen van de positie van de bielzen
 +
|Omschrijving2= Het haaks neerleggen van de bielzen  
 +
|Maker= Huib Maaskant  
 +
|Maker2= Huib Maaskant
 +
|Tussenruimte= 10px
 
}}
 
}}
−
Het leggen van de rails begint met het uitzetten van de hartlijn. U heeft een stevige en vlakke ondergrond nodig om de rails op te leggen.
+
Het leggen van de rails begint met het uitzetten van de hartlijn (zie: afbeelding 02). Hiervoor is een stevige en vlakke ondergrond nodig om de rails op te leggen. Gebruik hiervoor 5 mm triplex. Om de spoorstaven te spijkeren moet nogal wat kracht gebruikt worden. Een zachte ondergrond van schuim o.i.d. wordt helemaal fijngedrukt en is dus ongeschikt. Bovendien is het materieel in schaal 0 vrij zwaar en dan is wat stevigheid nodig. De [[Woorden - B#Biels|bielzen]] worden met houtlijm op het triplex geplakt. Een [[Woorden - G#Geodriehoek|geodriehoek]] helpt om de bielzen netjes haaks en precies in het midden op de hartlijn te leggen (zie  afbeelding 03). Er zijn ook malletjes die hiervoor te gebruiken zijn, maar de geodriehoek werkt in de praktijk het snelst.
−
Gebruik hiervoor 5 mm triplex. Om de spoorstaven te spijkeren moet u nogal wat kracht gebruiken. Een zachte ondergrond van schuim o.i.d. drukt u
+
{{Afbeelding 2 naast elkaar
−
helemaal fijn en deze is dus ongeschikt. Bovendien is het materieel in spoor 0 vrij zwaar en dan is een beetje stevigheid ook niet weg. De bielzen worden met houtlijm op het triplex geplakt. Een geodriehoek helpt om de bielzen netjes haaks en precies in het midden op de hartlijn te leggen. Er zijn ook malletjes die u hiervoor kunt gebruiken, maar de geodriehoek werkt in de praktijk het snelst.
+
|Bestand= Zelfbouwrails-03.jpg
−
{{Afbeelding
+
|Bestand2= Zelfbouwrails-03a.jpg
−
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-03.jpg
+
|Grootte= 320px
−
|Grootte= 650px
+
|Grootte2= 320px
−
|Volgnummer= E04.02.08-04 en E04.02.08-05
+
|Volgnummer= 04  
−
|Omschrijving= De bielzen vlakschuren en nerven aanbrengen
+
|Volgnummer2= 05  
−
|Maker= Huib Maaskant
+
|Omschrijving= De bielzen vlakschuren
 +
|Omschrijving2= Nerven op de bielzen aanbrengen
 +
|Maker= Huib Maaskant  
 +
|Maker2= Huib Maaskant
 +
|Tussenruimte= 10px
 
}}
 
}}
−
Wanneer de lijm droog is, worden de bielzen vlak geschuurd. Kleine verschillen in dikte verdwijnen en de spoorstaven komen echt strak op de bielzen te liggen. Het hout van de bielzen is van zichzelf vrij glad. Door met een railzaagje over de bielzen te schrapen trekt u de nerven in het hout. Zo krijgt u mooie doortekende bielzen die er net echt uitzien.
+
Wanneer de lijm droog is, worden de bielzen vlakgeschuurd (zie afbeelding 04). Kleine verschillen in dikte verdwijnen en de spoorstaven komen strak op de bielzen te liggen. Het hout van de bielzen is van zichzelf vrij glad. Door met een railzaagje over de bielzen te schrapen komen er nerven in het hout (zie afbeelding 05). Zo krijgen we mooie doortekende bielzen die er net echt uitzien.
−
{{Afbeelding
+
{{Afbeelding 2 naast elkaar
−
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-04.jpg
+
|Bestand= Zelfbouwrails-04.jpg
−
|Grootte= 650px
+
|Bestand2= Zelfbouwrails-04a.jpg
−
|Volgnummer= E04.02.08-06 en E04.02.08-07
+
|Grootte= 320px
−
|Omschrijving= Hier en daar beschadigingen aanbrengen en daarna de bielzen in de beits zetten
+
|Grootte2= 320px
−
|Maker= Huib Maaskant
+
|Volgnummer= 06
 +
|Volgnummer2= 07  
 +
|Omschrijving= Hier en daar beschadigingen aanbrengen
 +
|Omschrijving2= Daarna de bielzen in de beits zetten
 +
|Maker= Huib Maaskant  
 +
|Maker2= Huib Maaskant
 +
|Tussenruimte= 10px
 
}}
 
}}
−
De bielzen kunt u verder 'verrottificeren' door met een scherp mesje hier en daar een stukje van de kanten te snijden. Het lijkt dan net of er stukjes van de bielzen af zijn. In werkelijkheid ziet u dat soort beschadigingen ook, met name op weinig bereden lokaalspoorlijntjes waar de bielzen al een tijdje liggen. Vervolgens worden de bielzen geschilderd met beits op waterbasis. De beits komt weer bij Wenz vandaan.
+
De bielzen kunnen verder "verrottificeerd" (=verouderd) worden door met een scherp mesje hier en daar een stukje van de kanten te snijden (zie afbeelding 06). Het lijkt dan net of er stukjes van de bielzen af zijn. In werkelijkheid ziet men dat soort beschadigingen ook, met name op weinig bereden lokaalspoorlijntjes waar de bielzen al een tijdje liggen. Vervolgens worden de bielzen geschilderd met beits op waterbasis (zie afbeelding 07).
−
{{Afbeelding
+
{{Afbeelding 2 naast elkaar
−
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-05.jpg
+
|Bestand= Zelfbouwrails-05.jpg
−
|Grootte= 600px
+
|Bestand2= Zelfbouwrails-06.jpg
−
|Volgnummer= E04.02.08-08 en E04.02.08-09
+
|Grootte= 320px
−
|Omschrijving= Met behulp van klemmen de spoorstaven op hun plek leggen en fixeren
+
|Grootte2= 320px
−
|Maker= Huib Maaskant
+
|Volgnummer= 08  
 +
|Volgnummer2= 09  
 +
|Omschrijving= De spoorstaven op hun plek leggen en met behulp van klemmen fixeren
 +
|Omschrijving2= Railstoelen en railspijkers
 +
|Maker= Huib Maaskant  
 +
|Maker2= Huib Maaskant
 +
|Tussenruimte= 10px
 
}}
 
}}
−
Voor het leggen van de spoorstaven heeft u klemmen met de juiste spoorwijdte nodig. Hassler verkoopt zulke klemmen per vijf stuks en daar kunt u er eigenlijk niet genoeg van hebben. Ze zijn simpel, maar erg doeltreffend. U zet de schroef midden op de hartlijn vast en zonder verder meetwerk volgen de spoorstaven vanzelf de juiste lijn. Voordat u de klemmen vastdraait, legt u rond de klem de railstoelen onder de spoorstaven. Ongeveer tien tot vijftien centimeter verderop komt de volgende klem.  
+
Voor het leggen van de spoorstaven zijn klemmen met de juiste spoorwijdte nodig. Hassler verkoopt dergelijke klemmen per vijf stuks en daar kunnen we eigenlijk niet genoeg van hebben. Ze zijn simpel, maar erg doeltreffend. Zet de schroef midden op de hartlijn vast en zonder verder meetwerk volgen de spoorstaven vanzelf de juiste lijn. Leg voordat de klemmen vastgedraaid worden rond de klem de railstoelen onder de spoorstaven. Ongeveer tien tot vijftien centimeter verderop komt de volgende klem (zie afbeelding 08).
−
Nadat u zo een meter of wat rails heeft uitgezet, kunt u de bielzen tussen de klemmen eveneens voorzien van railstoelen. Controleer af en toe of er geen gekke slinger in de spoorstaven zit. Draai dan de klemmen goed vast. De spoorstaven kunnen nu vastgespijkerd worden.
+
 
−
{{Afbeelding
+
Nadat zo een meter of wat rails is uitgezet, kunnen de bielzen tussen de klemmen eveneens voorzien worden van railstoelen (zie afbeelding 10). Controleer af en toe of er geen slinger in de spoorstaven zit. Draai dan de klemmen goed vast. De spoorstaven kunnen nu vastgespijkerd worden. Hassler levert de railstoelen en de railspijkers ook in grootverpakking  (zie afbeelding 09). Er zijn dan ook heel wat nodig en doorgaans gaat er ook nog wel eens een spijker krom.
−
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-06.jpg
+
{{Afbeelding 2 naast elkaar
−
|Grootte= 650px
+
|Bestand= Zelfbouwrails-05a.jpg
−
|Volgnummer= E04.02.08-10 en E04.02.08-11
+
|Bestand2= Zelfbouwrails-06a.jpg
−
|Omschrijving= Het aanbrengen van de railstoelen met behulp van railspijkers
+
|Grootte= 320px
−
|Maker= Huib Maaskant
+
|Grootte2= 320px
 +
|Volgnummer= 10  
 +
|Volgnummer2= 11  
 +
|Omschrijving= Het plaatsen van de railstoelen
 +
|Omschrijving2= Het vastzetten van de railstoelen met behulp van railspijkers
 +
|Maker= Huib Maaskant  
 +
|Maker2= Huib Maaskant
 +
|Tussenruimte= 10px
 
}}
 
}}
−
Hassler levert de railstoelen en de railspijkers ook in grootverpakking. U heeft er dan ook heel wat nodig en u drukt doorgaans ook nog wel eens een spijker krom. De spijkers timmert u niet vast met een hamer, maar drukt u op hun plaats met een tangetje. Dat gaat in twee
+
Timmer de spijkers niet vast met een hamer, maar druk ze op hun plaats met een tangetje (zie afbeelding 11). Dat gaat in twee stappen. Pak de kop van de haaknagel in de bek van de tang en druk de spijker zo diep mogelijk in het hout. Zet nu de tang op de kop en druk het laatste stukje door.  
−
stappen. Pak de kop van de haaknagel in de bek van de tang en druk de spijker zo diep mogelijk in het hout. Zet nu de tang op de kop en
 
−
druk het laatste stukje door. Het duurt misschien even voor u de slag te pakken hebt, maar dan gaat het best snel.
 
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-07.jpg
 
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-07.jpg
−
|Grootte= 350px
+
|Grootte= Groot
−
|Volgnummer= E04.02.08-12
+
|Volgnummer= 12
 
|Omschrijving= Het eindresultaat. Een prachtig stuk spoor
 
|Omschrijving= Het eindresultaat. Een prachtig stuk spoor
 
|Maker= Huib Maaskant
 
|Maker= Huib Maaskant
 
}}
 
}}
−
En dit (zie afb. E04.02.08-12), is dan het resultaat na het ballasten en het schilderen van de rails. De bielzen behandelt u na met sterk verdunde bleek om de bruine kleur wat uit te bleken. U zou er nog een stoflaagje overheen kunnen spuiten met de airbrush. De spoorstaven worden niet verbonden met raillassen maar met imitaties van lasplaten. Daarvoor kunt u gebruik maken van de plastic lasplaten van [http://www.finescale.org.uk/ C+L Finescale].  
+
En dit afbeelding 12 is dan het resultaat na het ballasten en het schilderen van de rails. Behandel de bielzen na met sterk verdunde bleek om de bruine kleur wat uit te bleken. Er kan ook nog een stoflaagje overheen worden gespoten met de airbrush. De spoorstaven worden niet verbonden met raillassen maar met imitaties van lasplaten. Daarvoor kunnen [[Woorden - P#Plastic|plastic]] lasplaten van C+L Finescale gebruikt worden (zie [[Zelfbouw rails en wissels#Meer informatie|"Meer informatie"]]). De verschillende secties (bezetmelders) zijn dan meteen ten opzichte van elkaar geïsoleerd.
−
De verschillende secties (bezetmelders) zijn dan meteen ten opzichte van elkaar geïsoleerd.
+
----
−
 
 
 
=== De Wissels ===
 
=== De Wissels ===
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-08.jpg
 
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-08.jpg
−
|Grootte= 350px
+
|Grootte= 320px
−
|Volgnummer= E04.02.08-13
+
|Volgnummer= 13
 
|Omschrijving= De tekening vergemakkelijkt het op de juiste plek plaatsen van de onderdelen
 
|Omschrijving= De tekening vergemakkelijkt het op de juiste plek plaatsen van de onderdelen
 
|Maker= Huib Maaskant
 
|Maker= Huib Maaskant
 
}}
 
}}
−
Het zelf bouwen van wissels is niet veel anders dan het vastspijkeren van spoorstaven. Alhoewel, zelf bouwen... U kunt een wissel echt helemaal zelf bouwen en alle onderdelen stuk voor stuk fabriceren. Maar dat is over het algemeen toch wel veel werk en daarom kunt u beter gebruik maken van de bouwpakketten van bijvoorbeeld Hassler. Zo'n bouwpakket bestaat uit een tekening op schaal, hout voor de bielzen, gefreesde wisseltongen, een kant-en-klaar puntstuk en voorgemonteerde strijkregels. Het bouwen van zo'n wissel in spoor 0 kost u bij elkaar een kleine dag.
+
Het zelf bouwen van wissels is niet veel anders dan het vastspijkeren van spoorstaven. Alhoewel, een wissel kan echt helemaal zelf gebouwd worden door alle onderdelen stuk voor stuk te fabriceren. Maar dat is over het algemeen toch wel veel werk en daarom kan beter gebruik gemaakt worden van de bouwpakketten van bijvoorbeeld Hassler. Zo een bouwpakket bestaat uit een tekening op schaal, hout voor de bielzen, gefreesde wisseltongen, een kant-en-klaar puntstuk en voorgemonteerde strijkregels (zie afbeelding 13). Het bouwen van zo een wissel in spoor 0 kost bij elkaar een kleine dag.
−
{{Afbeelding
+
{{Afbeelding 2 naast elkaar
−
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-09.jpg
+
|Bestand= Zelfbouwrails-09.jpg
−
|Grootte= 650px
+
|Bestand2= Zelfbouwrails-09a.jpg
−
|Volgnummer= E04.02.08-14 en E04.02.08-15
+
|Grootte= 320px
 +
|Grootte2= 320px
 +
|Volgnummer= 14  
 +
|Volgnummer2= 15  
 
|Omschrijving= Bielzen op maat zagen en op de tekening plaatsen
 
|Omschrijving= Bielzen op maat zagen en op de tekening plaatsen
−
|Maker= Huib Maaskant
+
|Omschrijving2= Alle bielzen liggen nu op de tekening
 +
|Maker= Huib Maaskant  
 +
|Maker2= Huib Maaskant
 +
|Tussenruimte= 10px
 
}}
 
}}
−
U begint met het vastplakken met spuitlijm van de tekening op de ondergrond. Het is wel zo handig om eerst de wissels te bouwen en daarna de verbindende sporen aan te leggen. De bielzen worden op maat gezaagd en met houtlijm op de tekening geplakt. Rond de wisseltongen houdt u de 'Nederlandse' indeling aan en niet de 'Zwitserse' waarop de wissels lijken te zijn gebaseerd. Op de langere wisselhouten komt later een Nederlandse wisselsteller.
+
Begin met het vastplakken met spuitlijm van de tekening op de ondergrond. Het is wel zo handig om eerst de wissels te bouwen en daarna de verbindende sporen aan te leggen. De bielzen worden op maat gezaagd en met houtlijm op de tekening geplakt (zie afbeelding 14). Houd rond de wisseltongen de "Nederlandse" indeling aan en niet de "Zwitserse", waarop de wissels lijken te zijn gebaseerd. Op de langere wisselhouten (=bielzen) komt later een Nederlandse [[Railgeometrie|"wisselsteller"]] (zie afbeelding 15).
−
{{Afbeelding
+
{{Afbeelding 2 naast elkaar
−
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-10.jpg
+
|Bestand= Zelfbouwrails-10.jpg
−
|Grootte= 650px
+
|Bestand2= Zelfbouwrails-10a.jpg
−
|Volgnummer= E04.02.08-16 en E04.02.08-17
+
|Grootte= 320px
−
|Omschrijving= De bielzen vlakschuren en nerven aanbrengen
+
|Grootte2= 320px
−
|Maker= Huib Maaskant
+
|Volgnummer= 16  
 +
|Volgnummer2= 17  
 +
|Omschrijving= De bielzen van het wissel vlakschuren
 +
|Omschrijving2= Daarna de nerven aanbrengen
 +
|Maker= Huib Maaskant  
 +
|Maker2= Huib Maaskant
 +
|Tussenruimte= 10px
 
}}
 
}}
−
Net als bij het spijkeren van gewone rails, is het vervolgens een kwestie van de bielzen vlak schuren, nerven kerven en de bielzen in de
+
Net als bij het spijkeren van gewone rails, is het vervolgens een kwestie van de bielzen vlak schuren (zie afbeelding 16), nerven kerven (zie afbeelding 17) en de bielzen in de beits zetten (zie afbeelding 07). Pas op dat de tekening leesbaar blijft; die is bij het monteren van het wissel nog weer nodig.
−
beits zetten. Pas wel op dat de tekening leesbaar blijft; die heeft u bij het monteren van het wissel nog hard nodig.
+
{{Afbeelding 2 naast elkaar
−
{{Afbeelding
+
|Bestand= Zelfbouwrails-11.jpg
−
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-11.jpg
+
|Bestand2= Zelfbouwrails-11a.jpg
−
|Grootte= 650px
+
|Grootte= 320px
−
|Volgnummer= E04.02.08-18 en E04.02.08-19
+
|Grootte2= 320px
−
|Omschrijving= Met de klemmen de spoorstaven fixeren en daarna de onderdelen vastspijkeren
+
|Volgnummer= 18  
−
|Maker= Huib Maaskant
+
|Volgnummer2= 19  
 +
|Omschrijving= Met de klemmen de spoorstaven fixeren
 +
|Omschrijving2= Daarna de onderdelen met railspijkers vastzetten
 +
|Maker= Huib Maaskant  
 +
|Maker2= Huib Maaskant
 +
|Tussenruimte= 10px
 
}}
 
}}
−
U begint met het vastzetten van het puntstuk en de rechte spoorstaven. Het puntstuk en de strijkregel moeten precies volgens de
+
Begin met het vastzetten van het puntstuk en de rechte spoorstaven. Het puntstuk en de strijkregel moeten precies volgens de onderliggende tekening worden gemonteerd (zie afbeelding 18). Op de dubbele bielzen komt een geïsoleerde [[Raillassen en overgangsrails|raillas]] tussen de wisseltongen en het puntstuk. Dat betekent dat de spoorstaven van het puntstuk wat ingekort zullen moeten worden. De spoorstaven worden vastgelegd door de haaknagels in de bielzen te drukken (zie afbeelding 19).  
−
onderliggende tekening worden gemonteerd. Op de dubbele bielzen komt een geïsoleerde raillas tussen de wisseltongen en het puntstuk. Dat betekent dat de spoorstaven van het puntstuk wat ingekort zullen moeten worden. De spoorstaven worden vastgelegd door de haaknagels in de bielzen te drukken.  
 
  
−
Het spijkeren van de spoorstaven gaat in twee fasen. Eerst pakt u de spijker onder de kop beet en drukt u deze zo diep mogelijk in het hout. Dan zet u de tang op de kop van de spijker en drukt u hem tot op de voet van de spoorstaaf in de dwarsligger. Zo werkt u spijker voor spijker de spoorstaven af. De railstoelen rond de strijkregels en de wisseltongen slaat u aanvankelijk over; zij worden als laatste met secondelijm onder de spoorstaven vastgeplakt en daarna gespijkerd.
+
Het spijkeren van de spoorstaven gaat in twee fasen. Pak eerst de spijker onder de kop beet en druk deze zo diep mogelijk in het hout. Zet dan de tang op de kop van de spijker en druk hem tot op de voet van de spoorstaaf in de dwarsligger. Werk zo spijker voor spijker af. Sla aanvankelijk de railstoelen rond de strijkregels en de wisseltongen over, zij worden als laatste met [[Woorden - S#Secondenlijm|secondelijm]] onder de spoorstaven vastgeplakt en daarna gespijkerd.
−
{{Afbeelding
+
{{Afbeelding 2 naast elkaar
−
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-12.jpg
+
|Bestand= Zelfbouwrails-12.jpg
−
|Grootte= 650px
+
|Bestand2= Zelfbouwrails-12a.jpg
−
|Volgnummer= E04.02.08-20 en E04.02.08-21
+
|Grootte= 320px
 +
|Grootte2= 320px
 +
|Volgnummer= 20  
 +
|Volgnummer2= 21  
 
|Omschrijving= Het aanbrengen van de bedrading
 
|Omschrijving= Het aanbrengen van de bedrading
−
|Maker= Huib Maaskant
+
|Omschrijving2= Het wissel is bijna gereed
 +
|Maker= Huib Maaskant  
 +
|Maker2= Huib Maaskant
 +
|Tussenruimte= 10px
 
}}
 
}}
−
Na de rechte spoorstaven worden de afbuigende spoorstaven vastgezet. Daarna volgen de wisseltongen. Elk stukje spoorstaaf wordt via een
+
Na de rechte spoorstaven worden de afbuigende spoorstaven vastgezet. Daarna volgen de wisseltongen. Elk stukje spoorstaaf wordt via een draadje apart van spanning voorzien (zie afbeelding 20). Nadat ook de railstoelen onder de wisseltongen en de strijkregels zijn vastgezet, kan worden nagedacht over het verzetten van het wissel.
−
draadje apart van stroom voorzien. Nadat ook de railstoelen onder de wisseltongen en de strijkregels zijn vastgezet, kunt u gaan nadenken over het verzetten van het wissel.
+
{{Afbeelding 2 naast elkaar
−
{{Afbeelding
+
|Bestand= Zelfbouwrails-13.jpg
−
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-13.jpg
+
|Bestand2= Zelfbouwrails-13a.jpg
−
|Grootte= 650px
+
|Grootte= 320px
−
|Volgnummer= E04.02.08-22 en E04.02.08-23
+
|Grootte2= 320px
−
|Omschrijving= De beide mogelijkheden voor het bedienen van de wisseltongen
+
|Volgnummer= 22  
−
|Maker= Huib Maaskant
+
|Volgnummer2= 23  
 +
|Omschrijving= De eerste mogelijkheid voor het bedienen van de wisseltongen
 +
|Omschrijving2= De tweede mogelijkheid voor het bedienen van de wisseltongen
 +
|Maker= Huib Maaskant  
 +
|Maker2= Huib Maaskant
 +
|Tussenruimte= 10px
 
}}
 
}}
−
De pertinax schuifbielzen van Hassler kan men beter niet gebruiken. Er zijn twee betere oplossingen. De linker optie (zie afb. E04.02.08-22) is een stang tussen de wisseltongen, waarvan het midden bestaat uit een rond stukje styreen. Het stangetje van de wisselmotor grijpt in een gat in het midden van het plastic. De rechter optie (zie afb. E04.02.08-23) bestaat uit twee stukjes messing draad (0,8 mm) die op een stukje printplaat zijn gesoldeerd. De wisselmotor verschuift het printje en daarmee de wisseltongen. De laatste vinding is steviger dan de eerste. Als u boven het stukje printplaat een wisselsteller neerzet, ziet u er nauwelijks iets van. Bijkomend voordeel is dat u gemakkelijker de afstand tussen de wisseltongen kunt aanpassen, zodat al het rollend materieel er goed overheen loopt.
+
De [[Woorden - P#Pertinax|pertinax]] schuifbielzen van Hassler kunnen beter niet gebruikt worden, er zijn twee betere oplossingen. De linker optie (zie afb. 22) is een stang tussen de wisseltongen, waarvan het midden bestaat uit een rond stukje polystyreen. Het stangetje van de wisselaandrijving grijpt in een gat in het midden van het [[Woorden - P#Plastic|plastic]]. De rechter optie (afb. 23) bestaat uit twee stukjes messing draad (0,8 mm) die op een stukje [[Woorden - P#Printplaat|printplaat]] zijn gesoldeerd. De wisselaandrijving verschuift het printje en daarmee de wisseltongen. De laatste vinding is steviger dan de eerste. Wanneer boven het stukje printplaat een wisselsteller wordt gezet, is dat nauwelijks zichtbaar. Bijkomend voordeel is dat de afstand tussen de wisseltongen makkelijker aan te passen is, zodat al het rollend materieel er goed overheen loopt.
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-14.jpg
 
|Bestand= E04.02.08 Zelfbouwrails-14.jpg
−
|Grootte= 350px
+
|Grootte= Groot
−
|Volgnummer= E04.02.08-24
+
|Volgnummer= 24
−
|Omschrijving= Het eindresultaat. Een prima uitziend wissel
+
|Omschrijving= Het eindresultaat: een prima uitziend wissel
 
|Maker= Huib Maaskant
 
|Maker= Huib Maaskant
 
}}
 
}}
−
Na het ballasten is dit het eindresultaat. Alleen de wisselsteller moet nog gemonteerd worden. Het is even werk, maar dan heeft u ook een wissel dat er een stuk beter uitziet dan de fabriekswissels van Lenz of Peco.
+
Na het ballasten is dit het eindresultaat. Alleen de wisselsteller moet nog gemonteerd worden. Het is even werk, maar dat levert een wissel dat er een stuk beter uitziet dan de fabriekswissels.
 
{{Linkssectie begin
 
{{Linkssectie begin
−
| Box= AlleenInfo
+
|Box= AlleenInfo
 +
}}
 +
{{Linkssectie tussenkop
 +
|Koptekst= Encyclopedie:
 
}}
 
}}
−
{{Link extern
+
{{Link intern
−
|Omschrijving= Website C+L Finescale
+
|Omschrijving= Encyclopedie Artikel
−
|Link= http://www.finescale.org.uk/
+
|Link= De Galerie
 +
|Linknaam= De Galerie
 +
|ExtraInfo= De bouw van een spoorkraan
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= Flexrails
 +
|Linknaam= Flexrails
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Omschrijving= Encyclopedie Artikel
 +
|Link= Karton; geen brug te ver
 +
|Linknaam= Karton; geen brug te ver
 +
|ExtraInfo= De bouw van een spoorbrug
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= Lage railprofielen
 +
|Linknaam= Lage railprofielen
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= Materialen voor zelfbouw van rails en wissels
 +
|Linknaam= Materialen voor zelfbouw van rails en wissels
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= Rail (spoorstaaf), hoogte en materiaal
 +
|Linknaam= Rail (spoorstaaf), hoogte en materiaal
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= Raillassen en overgangsrails
 +
|Linknaam= Raillassen en overgangsrails
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= Veilig werken
 +
|Linknaam= Veilig werken
 +
}}
 +
{{Linkssectie scheiding}}
 +
{{Linkssectie tussenkop
 +
|Koptekst= Externe websites:
 +
}}
 +
{{Link Algemeen-Meerkeuze
 +
|Volgnr= 105
 +
|ExtraInfo= o.a. Kunststof lasplaten.
 +
}}
 +
{{Link Algemeen-Meerkeuze
 +
|Volgnr= 44
 +
|ExtraInfo= Avontuur in miniatuur (Huib Maaskant)
 +
}}
 +
{{Link Algemeen-Meerkeuze
 +
|Volgnr= 107
 +
|ExtraInfo= Informatie over zelfbouw van wissels (met mooie instructiefilm).
 
}}
 
}}
 
{{Linkssectie tussenkop
 
{{Linkssectie tussenkop
 
|Koptekst= Fabrikanten schaal 0
 
|Koptekst= Fabrikanten schaal 0
 
}}
 
}}
−
{{Link extern
+
{{Link Algemeen-Meerkeuze
−
|Omschrijving= Website Wenz
+
|Volgnr= 108
−
|Link= http://wenz-modellbau.eshop.t-online.de/
+
|ExtraInfo= Hassler
 
}}
 
}}
−
{{Link extern
+
{{Link Algemeen-Meerkeuze
−
|Omschrijving= Website Hassler
+
|Volgnr= 109
−
|Link= http://www.hassler-profile.li/
+
|ExtraInfo= Wenz
 
}}
 
}}
 
{{Linkssectie tussenkop
 
{{Linkssectie tussenkop
 
|Koptekst= Fabrikanten schaal H0
 
|Koptekst= Fabrikanten schaal H0
 
}}
 
}}
−
{{Link extern
+
{{Link Algemeen-Meerkeuze
−
|Omschrijving= Website Andy Reichert's Proto:87 Stores
+
|Volgnr= 99
−
|Link= http://www.proto87.com/
+
|ExtraInfo= Proto:87 Stores, Andy Reichert.
 +
}}
 +
{{Link Algemeen-Meerkeuze
 +
|Volgnr= 104
 +
|ExtraInfo= Tillig Modellbahn.
 +
}}
 +
{{Linkssectie tussenkop
 +
|Koptekst= Diverse schalen:
 +
}}
 +
{{Link Algemeen-Meerkeuze
 +
|Volgnr= 100
 +
|ExtraInfo= Op maat gemaakte wissels en kruisingen voor diverse schalen.
 +
}}
 +
{{Link Algemeen-Meerkeuze
 +
|Volgnr= 106
 +
|ExtraInfo= Op maat gemaakte wissels voor diverse schalen.
 +
}}
 +
{{Linkssectie tussenkop
 +
|Koptekst= Ballastmateriaal
 
}}
 
}}
−
{{Link extern
+
{{Link Algemeen-Meerkeuze
−
|Omschrijving= Website Tillig
+
|Volgnr= 110
−
|Link= http://www.tillig.com/
+
|ExtraInfo= Sceneryshop.
 
}}
 
}}
 
{{Linkssectie tussenkop
 
{{Linkssectie tussenkop
−
|Koptekst= Zaagjes
+
|Koptekst= Railzaagjes
 
}}
 
}}
−
{{Link extern
+
{{Link Algemeen-Meerkeuze
−
|Omschrijving= Roco Railzaag
+
|Volgnr= 111
−
|Link= http://www.roco.cc/produkteshop/uebersicht/detail/cat/952/pr/allzweck-bastelsaumlge.html
+
|ExtraInfo= X-acto Railzaag.
 
}}
 
}}
−
{{Link extern
+
{{Link Algemeen-Meerkeuze
−
|Omschrijving= ProEdge Railzaag
+
|Volgnr= 112
−
|Link= http://www.rinoparts.nl/a-8210994/zaagjes-en-figuurzaag/po-55300-razor-saw-set-w-2-blades
+
|ExtraInfo= Roco Railzaag.
 
}}
 
}}
 
{{Linkssectie einde}}
 
{{Linkssectie einde}}
−
 
 
{{Voettekst
 
{{Voettekst
−
|Vorige= E04.02.07 - Proto-normen
+
|Vorige= Proto-normen
−
|Volgende= E04.03 - Ontwerpprogramma's
+
|Volgende= Materialen voor zelfbouw van rails en wissels
−
}}
+
|VorigeMenu= Railsystemen
−
 
+
}} {| width= "100%"
 +
|- valign= "top"
 +
! scope= "row" width="70%" |
 +
| <small>Laatste wijziging: 2 jan 2025 10:29 (UTC)</small>
 +
|}
 
[[Categorie: Alles|Z]]
 
[[Categorie: Alles|Z]]
 +
[[Categorie: Artikel|Zelfbouw rails en wissels]]
 
[[Categorie: Bedrading|Z]]
 
[[Categorie: Bedrading|Z]]
 +
[[Categorie: Bouwpakketten|Z]]
 
[[Categorie: Ontwerp modelbaan|Z]]
 
[[Categorie: Ontwerp modelbaan|Z]]
 +
[[Categorie: Praktijk|Z]]
 
[[Categorie: Railsystemen|Z]]
 
[[Categorie: Railsystemen|Z]]
 
[[Categorie: Spoorwegbouw|Z]]
 
[[Categorie: Spoorwegbouw|Z]]
 
[[Categorie: Wissels|Z]]
 
[[Categorie: Wissels|Z]]
 
[[Categorie: Huib Maaskant|Z]]
 
[[Categorie: Huib Maaskant|Z]]
 +
[[Categorie: Peter Bladergroen|Z]]

Huidige versie van 2 jan 2025 om 11:29

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteurs: Huib Maaskant en Peter Bladergroen

Het is nauwelijks voor te stellen hoe fantastisch een modelbaan er uit komt te zien wanneer gebruik gemaakt wordt van zelfbouw rails en wissels. Met enkel railsjablonen op papier, losse (houten) bielzen, echte railspijkers, railstoelen, op maat gemaakte railprofielen en gegoten puntstukken en strijkregels is in een dag een wissel in elkaar te zetten. Voor het zelf maken van rails en wissels kan gebruik gemaakt worden van verschillende leveranciers. Peco en Tillig bieden wissel-bouwpakketten aan.

E04.02.08 Zelfbouwrails-01.jpg
Afbeelding: 01
Zo gaat het worden...
Foto gemaakt door: Huib Maaskant

Redenen voor zelfbouw

Het zelf bouwen van rails en wissels lijkt in eerste instantie iets voor specialisten maar dat is absoluut niet het geval. Meerdere systemen voor zelfbouw, met zeer uiteenlopende methoden, tonen dit aan. Er zijn vele redenen waarom men ertoe kan overgaan zelf het railmateriaal te bouwen:

  • De industrie biedt niet datgene aan wat gewenst wordt of nodig is;
  • Fraaie lage railprofielen, in tegenstelling tot de grof uitgevallen fabrieksrails;
  • Wissels met scharnierloze wisseltongen, zoals in het grootbedrijf;
  • Fraaie slanke wissels die een soepele en vloeiende doorloop mogelijk maken;
  • Wissels met verhoudingen conform het grootbedrijf;
  • De driewegwissel moet een speciale vorm hebben, in tegenstelling tot de uitvoering zoals deze door sommige fabrikanten wordt aangeboden;
  • Speciale bijzondere wisselvormen in plaats van het standaardproduct uit de industrie;
  • Wissels met een specifieke en voorbeeldgetrouwe ligging van de biels in plaats van compromissen;
  • Een nauwkeurige nabootsing van de bovenbouw, in plaats van de door de industrie opgelegde standaarden;
  • Biels uit echt hout, in plaats van de gebruikelijke imitaties met kunststof;
  • Specifieke wisselcombinaties zijn te maken die met industrieel vervaardigde producten nauwelijks te realiseren zijn;
  • Alles, inclusief sporen en wissels, van het begin af aan, zelf maken;
  • Toepassing van bijzondere rails voor bijvoorbeeld een diorama of showstuk;
  • Er wordt een bijzondere schaal/spoorbreedte toegepast, waarvoor er slechts een beperkt aanbod aan kant-en-klaar railmateriaal voorhanden is;
  • Geld besparen door zelf aan de slag te gaan;
  • Het plezier en voldoening van eigenbouw.

Het één-en-ander zal door een bepaalde leverancier wellicht worden aangeboden, maar bij een gewenste combinatie van materialen klopt het echter maar zelden. Bij de grotere schalen is zelfbouw van sporen en wissels aanzienlijk eenvoudiger dan bij kleinere schalen. Maar ook daar zijn er voldoende systemen die bijna iedereen in de gelegenheid stellen zelf aan de slag te gaan. Voor een praktische handleiding voor het zelf vervaardigen van spoor en wissels kan de methode van Huib Maaskant gebruikt worden. Hoewel deze methode in onderstaand artikel wordt toegepast voor schaal 0 (nul), is deze ook geschikt voor schaal H0. Voor kleinere schalen is het zelf vervaardigen echter nauwelijks mogelijk.

Het spoor

Om zelf rails en wissel te maken, hoeft men niet helemaal "van scratch te beginnen". Er kan gebruik gemaakt worden van bouwsets die de verschillende fabrikanten op de markt brengen. Voor schaal 0 kunnen we bijvoorbeeld terecht bij Wenz. Wenz levert prachtig maar bewerkelijk materiaal. De bouwsets van Hassler daarentegen zijn wat eenvoudiger in gebruik. Met name de wissels leveren een stuk minder werk op dan die van Wenz en zien er ook prima uit. Voor schaal H0 kunnen we onder andere terecht bij Andy Reichert's Proto:87 Stores en Tillig. Het materiaal is eenvoudig te bewerken.

Zelfbouwrails-02.jpg Zelfbouwrails-02a.jpg
Afbeelding: 02 Afbeelding: 03
Het aftekenen van de positie van de bielzen Het haaks neerleggen van de bielzen
Foto gemaakt door: Huib Maaskant Foto gemaakt door: Huib Maaskant

Het leggen van de rails begint met het uitzetten van de hartlijn (zie: afbeelding 02). Hiervoor is een stevige en vlakke ondergrond nodig om de rails op te leggen. Gebruik hiervoor 5 mm triplex. Om de spoorstaven te spijkeren moet nogal wat kracht gebruikt worden. Een zachte ondergrond van schuim o.i.d. wordt helemaal fijngedrukt en is dus ongeschikt. Bovendien is het materieel in schaal 0 vrij zwaar en dan is wat stevigheid nodig. De bielzen worden met houtlijm op het triplex geplakt. Een geodriehoek helpt om de bielzen netjes haaks en precies in het midden op de hartlijn te leggen (zie afbeelding 03). Er zijn ook malletjes die hiervoor te gebruiken zijn, maar de geodriehoek werkt in de praktijk het snelst.

Zelfbouwrails-03.jpg Zelfbouwrails-03a.jpg
Afbeelding: 04 Afbeelding: 05
De bielzen vlakschuren Nerven op de bielzen aanbrengen
Foto gemaakt door: Huib Maaskant Foto gemaakt door: Huib Maaskant

Wanneer de lijm droog is, worden de bielzen vlakgeschuurd (zie afbeelding 04). Kleine verschillen in dikte verdwijnen en de spoorstaven komen strak op de bielzen te liggen. Het hout van de bielzen is van zichzelf vrij glad. Door met een railzaagje over de bielzen te schrapen komen er nerven in het hout (zie afbeelding 05). Zo krijgen we mooie doortekende bielzen die er net echt uitzien.

Zelfbouwrails-04.jpg Zelfbouwrails-04a.jpg
Afbeelding: 06 Afbeelding: 07
Hier en daar beschadigingen aanbrengen Daarna de bielzen in de beits zetten
Foto gemaakt door: Huib Maaskant Foto gemaakt door: Huib Maaskant

De bielzen kunnen verder "verrottificeerd" (=verouderd) worden door met een scherp mesje hier en daar een stukje van de kanten te snijden (zie afbeelding 06). Het lijkt dan net of er stukjes van de bielzen af zijn. In werkelijkheid ziet men dat soort beschadigingen ook, met name op weinig bereden lokaalspoorlijntjes waar de bielzen al een tijdje liggen. Vervolgens worden de bielzen geschilderd met beits op waterbasis (zie afbeelding 07).

Zelfbouwrails-05.jpg Zelfbouwrails-06.jpg
Afbeelding: 08 Afbeelding: 09
De spoorstaven op hun plek leggen en met behulp van klemmen fixeren Railstoelen en railspijkers
Foto gemaakt door: Huib Maaskant Foto gemaakt door: Huib Maaskant

Voor het leggen van de spoorstaven zijn klemmen met de juiste spoorwijdte nodig. Hassler verkoopt dergelijke klemmen per vijf stuks en daar kunnen we eigenlijk niet genoeg van hebben. Ze zijn simpel, maar erg doeltreffend. Zet de schroef midden op de hartlijn vast en zonder verder meetwerk volgen de spoorstaven vanzelf de juiste lijn. Leg voordat de klemmen vastgedraaid worden rond de klem de railstoelen onder de spoorstaven. Ongeveer tien tot vijftien centimeter verderop komt de volgende klem (zie afbeelding 08).

Nadat zo een meter of wat rails is uitgezet, kunnen de bielzen tussen de klemmen eveneens voorzien worden van railstoelen (zie afbeelding 10). Controleer af en toe of er geen slinger in de spoorstaven zit. Draai dan de klemmen goed vast. De spoorstaven kunnen nu vastgespijkerd worden. Hassler levert de railstoelen en de railspijkers ook in grootverpakking (zie afbeelding 09). Er zijn dan ook heel wat nodig en doorgaans gaat er ook nog wel eens een spijker krom.

Zelfbouwrails-05a.jpg Zelfbouwrails-06a.jpg
Afbeelding: 10 Afbeelding: 11
Het plaatsen van de railstoelen Het vastzetten van de railstoelen met behulp van railspijkers
Foto gemaakt door: Huib Maaskant Foto gemaakt door: Huib Maaskant

Timmer de spijkers niet vast met een hamer, maar druk ze op hun plaats met een tangetje (zie afbeelding 11). Dat gaat in twee stappen. Pak de kop van de haaknagel in de bek van de tang en druk de spijker zo diep mogelijk in het hout. Zet nu de tang op de kop en druk het laatste stukje door.

E04.02.08 Zelfbouwrails-07.jpg
Afbeelding: 12
Het eindresultaat. Een prachtig stuk spoor
Foto gemaakt door: Huib Maaskant

En dit afbeelding 12 is dan het resultaat na het ballasten en het schilderen van de rails. Behandel de bielzen na met sterk verdunde bleek om de bruine kleur wat uit te bleken. Er kan ook nog een stoflaagje overheen worden gespoten met de airbrush. De spoorstaven worden niet verbonden met raillassen maar met imitaties van lasplaten. Daarvoor kunnen plastic lasplaten van C+L Finescale gebruikt worden (zie "Meer informatie"). De verschillende secties (bezetmelders) zijn dan meteen ten opzichte van elkaar geïsoleerd.

De Wissels

E04.02.08 Zelfbouwrails-08.jpg
Afbeelding: 13
De tekening vergemakkelijkt het op de juiste plek plaatsen van de onderdelen
Foto gemaakt door: Huib Maaskant

Het zelf bouwen van wissels is niet veel anders dan het vastspijkeren van spoorstaven. Alhoewel, een wissel kan echt helemaal zelf gebouwd worden door alle onderdelen stuk voor stuk te fabriceren. Maar dat is over het algemeen toch wel veel werk en daarom kan beter gebruik gemaakt worden van de bouwpakketten van bijvoorbeeld Hassler. Zo een bouwpakket bestaat uit een tekening op schaal, hout voor de bielzen, gefreesde wisseltongen, een kant-en-klaar puntstuk en voorgemonteerde strijkregels (zie afbeelding 13). Het bouwen van zo een wissel in spoor 0 kost bij elkaar een kleine dag.

Zelfbouwrails-09.jpg Zelfbouwrails-09a.jpg
Afbeelding: 14 Afbeelding: 15
Bielzen op maat zagen en op de tekening plaatsen Alle bielzen liggen nu op de tekening
Foto gemaakt door: Huib Maaskant Foto gemaakt door: Huib Maaskant

Begin met het vastplakken met spuitlijm van de tekening op de ondergrond. Het is wel zo handig om eerst de wissels te bouwen en daarna de verbindende sporen aan te leggen. De bielzen worden op maat gezaagd en met houtlijm op de tekening geplakt (zie afbeelding 14). Houd rond de wisseltongen de "Nederlandse" indeling aan en niet de "Zwitserse", waarop de wissels lijken te zijn gebaseerd. Op de langere wisselhouten (=bielzen) komt later een Nederlandse "wisselsteller" (zie afbeelding 15).

Zelfbouwrails-10.jpg Zelfbouwrails-10a.jpg
Afbeelding: 16 Afbeelding: 17
De bielzen van het wissel vlakschuren Daarna de nerven aanbrengen
Foto gemaakt door: Huib Maaskant Foto gemaakt door: Huib Maaskant

Net als bij het spijkeren van gewone rails, is het vervolgens een kwestie van de bielzen vlak schuren (zie afbeelding 16), nerven kerven (zie afbeelding 17) en de bielzen in de beits zetten (zie afbeelding 07). Pas op dat de tekening leesbaar blijft; die is bij het monteren van het wissel nog weer nodig.

Zelfbouwrails-11.jpg Zelfbouwrails-11a.jpg
Afbeelding: 18 Afbeelding: 19
Met de klemmen de spoorstaven fixeren Daarna de onderdelen met railspijkers vastzetten
Foto gemaakt door: Huib Maaskant Foto gemaakt door: Huib Maaskant

Begin met het vastzetten van het puntstuk en de rechte spoorstaven. Het puntstuk en de strijkregel moeten precies volgens de onderliggende tekening worden gemonteerd (zie afbeelding 18). Op de dubbele bielzen komt een geïsoleerde raillas tussen de wisseltongen en het puntstuk. Dat betekent dat de spoorstaven van het puntstuk wat ingekort zullen moeten worden. De spoorstaven worden vastgelegd door de haaknagels in de bielzen te drukken (zie afbeelding 19).

Het spijkeren van de spoorstaven gaat in twee fasen. Pak eerst de spijker onder de kop beet en druk deze zo diep mogelijk in het hout. Zet dan de tang op de kop van de spijker en druk hem tot op de voet van de spoorstaaf in de dwarsligger. Werk zo spijker voor spijker af. Sla aanvankelijk de railstoelen rond de strijkregels en de wisseltongen over, zij worden als laatste met secondelijm onder de spoorstaven vastgeplakt en daarna gespijkerd.

Zelfbouwrails-12.jpg Zelfbouwrails-12a.jpg
Afbeelding: 20 Afbeelding: 21
Het aanbrengen van de bedrading Het wissel is bijna gereed
Foto gemaakt door: Huib Maaskant Foto gemaakt door: Huib Maaskant

Na de rechte spoorstaven worden de afbuigende spoorstaven vastgezet. Daarna volgen de wisseltongen. Elk stukje spoorstaaf wordt via een draadje apart van spanning voorzien (zie afbeelding 20). Nadat ook de railstoelen onder de wisseltongen en de strijkregels zijn vastgezet, kan worden nagedacht over het verzetten van het wissel.

Zelfbouwrails-13.jpg Zelfbouwrails-13a.jpg
Afbeelding: 22 Afbeelding: 23
De eerste mogelijkheid voor het bedienen van de wisseltongen De tweede mogelijkheid voor het bedienen van de wisseltongen
Foto gemaakt door: Huib Maaskant Foto gemaakt door: Huib Maaskant

De pertinax schuifbielzen van Hassler kunnen beter niet gebruikt worden, er zijn twee betere oplossingen. De linker optie (zie afb. 22) is een stang tussen de wisseltongen, waarvan het midden bestaat uit een rond stukje polystyreen. Het stangetje van de wisselaandrijving grijpt in een gat in het midden van het plastic. De rechter optie (afb. 23) bestaat uit twee stukjes messing draad (0,8 mm) die op een stukje printplaat zijn gesoldeerd. De wisselaandrijving verschuift het printje en daarmee de wisseltongen. De laatste vinding is steviger dan de eerste. Wanneer boven het stukje printplaat een wisselsteller wordt gezet, is dat nauwelijks zichtbaar. Bijkomend voordeel is dat de afstand tussen de wisseltongen makkelijker aan te passen is, zodat al het rollend materieel er goed overheen loopt.

E04.02.08 Zelfbouwrails-14.jpg
Afbeelding: 24
Het eindresultaat: een prima uitziend wissel
Foto gemaakt door: Huib Maaskant

Na het ballasten is dit het eindresultaat. Alleen de wisselsteller moet nog gemonteerd worden. Het is even werk, maar dat levert een wissel dat er een stuk beter uitziet dan de fabriekswissels.

Meer informatie

Encyclopedie:
De bouw van een spoorkraan
De bouw van een spoorbrug
Externe websites:
o.a. Kunststof lasplaten.
Avontuur in miniatuur (Huib Maaskant)
Informatie over zelfbouw van wissels (met mooie instructiefilm).
Fabrikanten schaal 0
Hassler
Wenz
Fabrikanten schaal H0
Proto:87 Stores, Andy Reichert.
Tillig Modellbahn.
Diverse schalen:
Op maat gemaakte wissels en kruisingen voor diverse schalen.
Op maat gemaakte wissels voor diverse schalen.
Ballastmateriaal
Sceneryshop.
Railzaagjes
X-acto Railzaag.
Roco Railzaag.


Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende
 Contact met de redactie: Contact met de redactie 
Laatste wijziging: 2 jan 2025 10:29 (UTC)
Overgenomen van "https://encyclopedie.beneluxspoor.eu/index.php?title=Zelfbouw_rails_en_wissels&oldid=53373"