|
|
| (48 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| | {{Koptekst | | {{Koptekst |
| − | |Vorige= Verkeerslichten | + | |Vorige= Inleiding verlichting op de modelspoorbaan |
| − | |Volgende= Verlichting in gebouwen | + | |Volgende= Straatverlichting met leds |
| − | |VorigeMenu= Seinen, overwegen en verlichting | + | |VorigeMenu= Verlichting op de modelspoorbaan |
| | |Auteur= Ronald Koerts | | |Auteur= Ronald Koerts |
| | }} | | }} |
| | + | In dit artikel wordt de '''straatverlichting met gloeilampjes''' behandeld. |
| | {{Inhoudsopgave||Klein|GeenTekst}} | | {{Inhoudsopgave||Klein|GeenTekst}} |
| − | === Verlichting op de modelspoorbaan ===
| + | Op een modelbaan hoort openbare verlichting, onze Preisers en modelauto's moeten ook in het donker iets kunnen zien. Daarvoor worden door veel fabrikanten lantaarnpalen geleverd, maar we kunnen ze ook zelf bouwen. We kunnen er voor kiezen om uitsluitend een situatie bij daglicht weer te geven, met niet-werkende verlichting, maar tóch zullen we lantaarnpalen willen aanbrengen, al dan niet werkend. |
| − | Op een modelbaan hoort straatverlichting of openbare verlichting, uw Preisers en modelauto's moeten ook in het donker iets kunnen zien. Daarvoor worden door veel fabrikanten lichtmasten geleverd, maar u kunt ze ook zelf bouwen. U kunt er voor kiezen om uitsluitend een situatie bij daglicht weer te geven, met niet-werkende verlichting, maar tóch zult u lantaarnpalen willen aanbrengen, al-dan-niet werkend. | + | === Straatverlichting === |
| − | | + | Dit is alle straatverlichting (ook openbare verlichting genoemd) voor het verlichten van straten, fietspaden en voetpaden in de dorpen en steden. Buiten het dorp of de stad worden meestal alleen de gevaarlijke punten, zoals kruispunten en overwegen, verlicht door een enkele lantaarnpaal. |
| − | | |
| − | ==== ''Soorten verlichting'' ==== | |
| − | | |
| − | ====- Wegverlichting====
| |
| − | Dit is alle straatverlichting voor het verlichten van wegen, fietspaden en voetpaden in de dorpen. Buiten het dorp worden meestal alleen de gevaarlijke punten, zoals kruispunten en overwegen, verlicht door een enkele lichtmast. | |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Brawa_5093_stads-verl.jpg | | |Bestand= Brawa_5093_stads-verl.jpg |
| Regel 19: |
Regel 15: |
| | |Volgnummer= 01 | | |Volgnummer= 01 |
| | |Omschrijving= Voorbeeld van straatverlichting | | |Omschrijving= Voorbeeld van straatverlichting |
| − | |Bron= [http://http://www.brawa.de Website Brawa] | + | |Bron= [https://www.brawa.de Website Brawa] |
| | }} | | }} |
| − | | + | ===== - Aanlichtverlichting (strijklicht of in het Engels: floodlight) ===== |
| − | | + | Bijzondere gebouwen als kerken, molens of gemeentehuizen worden soms ook in het licht gezet. Hierdoor worden deze gebouwen een mooi baken in het donker. Hiervoor worden meestal verstralers en spots gebruikt. |
| − | ====- Stations- of emplacementverlichting ==== | |
| − | Stations en emplacementen (goederenaansluitingen, losperrons, opstelterreinen) worden meestal ook verlicht door hoge lichtmasten. Deze staan naast of tussen de sporen en verlichten een groot deel van het station of het emplacement.
| |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| − | |Bestand= Brawa_3278_empl-verl.jpg | + | |Bestand= Brawa_5370_aanl-sch-werp.jpg |
| | |Grootte= Zeer klein | | |Grootte= Zeer klein |
| | |Volgnummer= 02 | | |Volgnummer= 02 |
| − | |Omschrijving= Voorbeeld stations- of emplacementverlichting
| |
| − | |Bron= [http://http://www.brawa.de Website Brawa]
| |
| − | }}
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | ====- Perronverlichting ====
| |
| − | In het donker staan wachten op uw trein kan niet, daarom dienen de perrons ook verlicht te worden. Hiervoor gebruikt men meestal op de kleinere stations gewoon hoge of lage lichtmasten. In vroeger tijden werden eerst gaslantaarn gebruikt, later gevolgd door elektrische verlichting. In het begin van de twintigste eeuw waren dat eerst gloeilampen, later natriumdamplampen (geel), gevolgd door de TL-buizen. In het kader van de energiebezuiniging worden sinds 2005 voorzichtig de eerste experimenten met LED-verlichting uitgevoerd.
| |
| − | {{Afbeelding
| |
| − | |Bestand= Brawa_5019_perr-verl.jpg
| |
| − | |Grootte= Zeer klein
| |
| − | |Volgnummer= 03
| |
| − | |Omschrijving= Voorbeeld perronverlichting
| |
| − | |Bron= [http://http://www.brawa.de Website Brawa]
| |
| − | }}
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | ====- Aanlichtverlichting (strijklicht of in het Engels: floodlight) ====
| |
| − | Bijzondere gebouwen als kerken, molens of gemeentehuizen worden soms ook in het licht gezet. Hierdoor worden deze gebouwen een mooi baken in het donker. Hiervoor worden meestal vérstralers en spots gebruikt.
| |
| − | {{Afbeelding
| |
| − | |Bestand= Brawa_5370_aanl-sch-werp.jpg
| |
| − | |Grootte= Zeer klein
| |
| − | |Volgnummer= 04
| |
| | |Omschrijving= Voorbeeld aanlichtverlichting | | |Omschrijving= Voorbeeld aanlichtverlichting |
| − | |Bron= [http://http://www.brawa.de Website Brawa] | + | |Bron= Website Brawa |
| | }} | | }} |
| − | | + | === Wisselspanning of gelijkspanning?=== |
| − | | + | Bij lampjes maakt dat niets uit. Een [[Woorden - G#Gloeilamp|lampje]] brandt zowel op wisselspanning als op gelijkspanning. |
| − | === Moderne of nostalgische verlichting? === | + | === Hoe hoog moet de werkspanning zijn? === |
| − | Alles is mogelijk. Het ligt aan het tijdperk waarin u de modelbaan gesitueerd hebt. Veel fabrikanten leveren zowel hedendaagse, heel moderne verlichting, als nostalgische verlichting voor vroegere tijden. U kunt kiezen voor vrijstaande verlichting of voor aan de muur van een gebouw bevestigde verlichting. Ook aan de houten palen van het bovengrondse elektriciteitsnet waren vaak enkele lampen aangebracht (thans nauwelijks meer te vinden).
| + | De meeste fabrikanten leveren [[Woorden - G#Gloeilampje|lampjes]] voor 12 tot 16 volt. Zij verkopen meestal ook transformatoren die deze spanning leveren. We kunnen lampjes met een lagere werkspanning wel aansluiten op zo'n trafo, maar dan in [[Woorden - S#Serieschakeling|serie]] of met een extra weerstand, om de spanning te verlagen.<br /> |
| − | | + | === Hebben we een aparte transformator nodig? === |
| − | | + | Wanneer we een digitale baan hebben, zullen we een extra transformator nodig hebben. Dit omdat de meeste digitale systemen geen lichtaansluiting hebben. Bij een analoge baan heeft de rijregelaar vaak een aparte aansluiting voor lampjes, meestal wisselspanning, wat dan aangegeven wordt met het symbool <big>~</big>. Bij weinig [[Woorden - G#Gloeilamp|lampjes]] kunnen we deze gewoon aansluiten op de wisselspanningaansluiting van de rijregelaar. Bij gebruik van veel lampjes moeten we een extra transformator aansluiten. Dat is afhankelijk van het vermogen dat de bestaande transformator kan leveren. |
| − | === Met een lampje of met een LED? ===
| |
| − | Voor functionerende verlichting kunt u zowel lampjes alswel LEDjes toepassen. Meer-en-meer fabrikanten leveren lichtmasten en lantaarns voorzien van een LED, want verbruiken veel minder stroom dan lampjes. Dus bij gebruik van LED-lantaarns kun u er meer op een transformator aansluiten. Een lampje verbruikt 50 tot 100 milliAmpère en een LED ongeveer 12 milliAmpère, iets mèè indien u ze feller laat branden. In principe kunt u dus ongeveer vijf keer zoveel lantaarns met daarin een LED aansluiten, dan lantaarns met een lampje. Zie voor meer informatie over het toepassen van LED's het artikel: ''LED voorschakelweerstand berekenen'' en het artikel ''Hoe sluit u LED's aan?'' bij 'Meer informatie).
| |
| − | | |
| − | | |
| − | === Wisselspanning of gelijkspanning)===
| |
| − | Dat maakt in principe niets uit. Een lampje brandt zowel op wisselspanning als op gelijkspanning. Met een LED moet u wel even oppassen bij gebruik van gelijkspanning. Indien de LED niet brandt, kan het goed zijn dat de aansluitingen zijn verwisseld en dus juist in de sperrichting zijn aangesloten. Vergeet bij gebruik van LED's tevens de voorschakelweerstand niet! Kijk elders in de encyclopedie voor het correct aansluiten van LEDs.
| |
| − | | |
| − | | |
| − | === Welke spanning? (hoe hoog moet de spanning zijn?)=== | |
| − | De meeste fabrikanten leveren lampjes voor 12 tot 16 Volt. Zij verkopen meestal ook transformatoren die deze spanning leveren. U kunt lampjes van een lager voltage wel aansluiten op zo'n trafo, maar dan in serie of met een extra weerstand, om de spanning te verlagen.<br /> | |
| − | Bij LED's is de brandspanning (drempelspanning) zo rond de twee á drie Volt. Deze LED's dienen altijd via een voorschakelweerstand (serieweerstand) aangesloten te worden. U kunt ook meerdere LED's in serie zetten, en dan via één voorschakelweerstand op de voedingsspanning aansluiten. Hierbij moet u er op letten dat de totale brandspanning van de in serie geschakelde LED's ongeveer ¾ van de voedingsspanning bedraagt. De rest van het verschil tussen de totale brandspanning en de voedingsspanning moet dan m.b.v. de voorschakelweerstand geregeld worden (eigenlijk: in de weerstand in warmte omgezet worden).
| |
| − | | |
| − | | |
| − | === Heeft u een aparte transformator nodig? === | |
| − | Wanneer u een digitale baan hebt, zult u een extra transformator nodig hebben. Dit omdat de meeste digitale systemen geen aansluitingen voor lampjes hebben. Bij een analoge baan heeft de treintransformator vaak een aansluiting voor lampjes, meestal wisselspanning, wat dan aangegeven wordt met het symbool <big>~</big>. Bij weinig lampjes kunt u deze gewoon aansluiten op de wisselspanningaansluiting van uw treintrafo. Bij gebruik van veel lampjes of LED's moet u een extra transformator aansluiten. Dat is afhankelijk van het vermogen dat de bestaande transformator kan leveren. | |
| − | | |
| − | | |
| | === Hoe aan te sluiten? === | | === Hoe aan te sluiten? === |
| − | Het is natuurlijk heel simpel om de twee draadjes direct op de transformator aan te sluiten. Helaas gaan de lampjes dan meteen branden, en ze blijven branden totdat u de transformator uitzet. Met een schakelaar ertussen, kunt u de verlichting laten branden op het moment dat u dat zelf wilt. Veel modelspoorfabrikanten leveren schakelaars, maar u kunt ze ook kopen bij een elektronicawinkel en zelf inbouwen in een bedienings- en/of schakelpaneel. Zie ook de plaatjes hieronder voor nadere uitleg. | + | Het is natuurlijk heel simpel om de twee draadjes direct op de transformator aan te sluiten. Helaas gaan de lampjes dan meteen branden, en ze blijven branden totdat we de transformator uitzetten. Met een schakelaar ertussen, kunnen we de verlichting laten branden op het moment dat we dat zelf willen. Veel modelspoorfabrikanten leveren schakelaars, maar we kunnen ze ook kopen bij een elektronicawinkel en zelf inbouwen in een bedienings- en/of schakelpaneel. Zie ook de afbeeldingen 03 en 04 hieronder voor nadere uitleg. |
| − | | + | === Hoe moeten we meerdere lampjes aansluiten? === |
| − | | + | Er zijn een aantal manieren om meerdere [[Woorden - G#Gloeilamp|lampjes]] op een voeding aan te sluiten. Hieronder staan de twee belangrijkste aangegeven: |
| − | === Hoe moet u meerdere lampjes aansluiten? === | + | ====- Seriëel aansluiten ==== |
| − | Er zijn een aantal manieren om meerdere lampjes op een stroombron aan te sluiten. Hieronder staan de twee belangrijkste aangegeven: | + | Dit gaat eigenlijk net zoals bij de oude kerstboomverlichting. Alle lampjes zijn met elkaar doorverbonden. Het nadeel is, dat wanneer er één lampje defect is, de rest ook meteen uitgaat. Daarnaast moeten we van tevoren berekenen hoeveel lampjes achter elkaar aangesloten kunnen worden. Voor lampjes kunnen we dat gemakkelijk doen met de formule: "spanning van de transformator" gedeeld door "spanning van één lampje" = "maximaal aantal aan te sluiten lampjes". ].<br>In tekening 03 staan 4 lampjes in serie. Daar de voedingsspanning 14 volt is, zullen de lampen op een iets lagere spanning werken. Dit verlengd de levensduur. |
| − | | |
| − | | |
| − | ====- Serieël aansluiten ==== | |
| − | Dit gaat eigenlijk net zoals bij de oude kerstboomverlichting. Alle lampjes zijn met elkaar doorverbonden. Het nadeel is, dat wanneer er één lampje of LED kapot is, de rest ook meteen uitgaat. Daarnaast moet u van tevoren berekenen hoeveel lampjes of LED's achter elkaar aangesloten kunnen worden. Voor lampjes kunt u dat gemakkelijk doen met de formule: 'Voltage van de transformator' gedeeld door 'voltage van één lampje' = 'maximaal aantal aan te sluiten lampjes'. Voor LED's, zie het artikel ''LED voorschakelweerstand berekenen'' bij 'Meer informatie'. | |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| − | |Bestand= aansl-lampjes-ser-rk.jpg | + | |Bestand= aansl-lampjes-ser-rk.png |
| − | |Grootte= Zeer groot | + | |Grootte= 650px |
| − | |Volgnummer= 05 | + | |Volgnummer= 03 |
| − | |Omschrijving= Aansluiten lampjes serieël | + | |Omschrijving= Aansluiten lampjes seriëel |
| | |Maker= Ronald Koerts | | |Maker= Ronald Koerts |
| | |Type= Tekening | | |Type= Tekening |
| | }} | | }} |
| − |
| |
| | ====- Parallel aansluiten ==== | | ====- Parallel aansluiten ==== |
| − | Hierbij worden alle lampjes apart aangesloten op een 'centrale voedingsleiding'. Gaat één lampje kapot, dan blijft de rest branden. Het voltage van de lampjes moet hetzelfde of hoger zijn dan die van de transformator, anders brandt het lampje door. | + | Hierbij worden alle lampjes apart aangesloten op een "centrale voedingsleiding" ([[Woorden - C#CVL.|CVL]]). Gaat één [[Woorden - G#Gloeilamp|lampje]] kapot, dan blijft de rest branden. De werkspanning van de lampjes moet hetzelfde of hoger zijn dan die van de transformator, anders brandt het lampje door. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| − | |Bestand= aansl-lampjes-par-rk.jpg | + | |Bestand= aansl-lampjes-par-rk.png |
| | |Grootte= Zeer groot | | |Grootte= Zeer groot |
| − | |Volgnummer= 06 | + | |Volgnummer= 04 |
| | |Omschrijving= Aansluiten lampjes parallel | | |Omschrijving= Aansluiten lampjes parallel |
| | |Maker= Ronald Koerts | | |Maker= Ronald Koerts |
| | |Type= Tekening | | |Type= Tekening |
| | }} | | }} |
| − | | + | Het grote nadeel van parallel aansluiten is, dat er veel meer [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] verbruikt wordt, dan noodzakelijk is. Door de verlichting in [[Woorden - S#Serieschakeling|serie]] aan te sluiten, kunnen we meer verlichting op een trafo aansluiten én hebben we minder trafo's nodig. Dus serieschakeling is beter voor onze portemonnee. |
| | + | === Welke kleur licht? === |
| | + | Wanneer de baan gesitueerd is in de jaren vóór 1965 kunnen we prima geel licht ([[De gasfabriek|gasverlichting]]) gebruiken. In de baan na 1965 gesitueerd, dan gebruiken we wit (tl-buizen) of warmwit licht (gloeilampen). |
| | === De hoeveelheid licht === | | === De hoeveelheid licht === |
| − | Op heel veel modelspoorbanen ziet u dat straten doorgaans (veel) te fel worden verlicht. Less is more... Anders krijgt u van die situaties dat de hele straat wordt verlicht door één straatlantaarn. In werkelijkheid ziet u rondom een straatlantaarn onder de lantaarn een heldere lichtcirkel, een stukje verderop is de straat maar heel weinig verlicht. Door te spelen met weerstanden in het circuit is het mogelijk de lichtopbrengst in te stellen. | + | Op heel veel modelspoorbanen zien we dat straten doorgaans (veel) te fel worden verlicht. Less is more... anders krijgen we van die situaties dat de hele straat wordt verlicht door één straatlantaarn. In werkelijkheid zien we rondom een straatlantaarn onder de lantaarn een heldere lichtcirkel, een stukje verderop is de straat maar heel weinig verlicht. Door te spelen met de waarde van [[Elektronica basis#De weerstand|weerstanden]] in het circuit, is het mogelijk de [[Woorden - L#Licht|licht]]opbrengst in te stellen. |
| − | | |
| − | | |
| − | === Extra effecten ===
| |
| − | Met extra elektronica is eigenlijk alles mogelijk. Gaslantaarns die langzaam aangaan of langzaam doven. Een lamp die op gezette tijden gaat flikkeren (of knipperen) alsof deze kapot gaat. De nieuwste elektronica is via de computer te programmeren en kan meerdere programma's draaien (lees: diverse lichteffecten tonen). Dus ook bediening met de computer behoort tot de mogelijkheden.
| |
| − | | |
| − | | |
| | === Zelfbouw of kant-en-klaar kopen? === | | === Zelfbouw of kant-en-klaar kopen? === |
| | Het zelf bouwen van lantaarns is goed te doen, het kost alleen maar wat materiaal, geduld en tijd. Op het Internet zijn zeer veel bouwhandleidingen te vinden. De kosten voor het zelfbouwen zijn meestal lager dan het kopen van kant-en-klare lantaarns. | | Het zelf bouwen van lantaarns is goed te doen, het kost alleen maar wat materiaal, geduld en tijd. Op het Internet zijn zeer veel bouwhandleidingen te vinden. De kosten voor het zelfbouwen zijn meestal lager dan het kopen van kant-en-klare lantaarns. |
| | | | |
| − | <small>Er zijn tientallen leveranciers en fabrikanten die lantaarns en lichtmasten leveren.<br /> | + | <small>Er zijn tientallen leveranciers en fabrikanten die lantaarns leveren.<br /> |
| | Hieronder staan een aantal bekende leveranciers genoemd. Deze merken zijn in de meeste modelspoorwinkels, op beurzen en via het internet te verkrijgen.</small> | | Hieronder staan een aantal bekende leveranciers genoemd. Deze merken zijn in de meeste modelspoorwinkels, op beurzen en via het internet te verkrijgen.</small> |
| − |
| |
| | {{Linkssectie begin | | {{Linkssectie begin |
| | |Box= AlleenInfo | | |Box= AlleenInfo |
| Regel 128: |
Regel 73: |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| − | |Link= Hoe sluit u LED's aan? | + | |Link= Het aansluiten van leds |
| − | |Linknaam= Hoe sluit u LED's aan? | + | |Linknaam= Het aansluiten van leds |
| | + | }} |
| | + | {{Link intern |
| | + | |Link= Inleiding verlichting op de modelspoorbaan |
| | + | |Linknaam= Inleiding verlichting op de modelspoorbaan |
| | + | |ExtraInfo= Relevante informatie over modelbaanverlichting |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| − | |Link= LED voorschakelweerstand berekenen | + | |Link= Straatverlichting met leds |
| − | |Linknaam= LED voorschakelweerstand berekenen | + | |Linknaam= Straatverlichting met leds |
| | }} | | }} |
| | + | {{Linkssectie scheiding}} |
| | {{Linkssectie tussenkop | | {{Linkssectie tussenkop |
| | |Koptekst= Externe websites: | | |Koptekst= Externe websites: |
| | }} | | }} |
| − | {{Link extern | + | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| − | |Omschrijving= BRAWA | + | |Volgnr= 190 |
| − | |Link= http://www.brawa.de | + | |ExtraInfo= BRAWA |
| | }} | | }} |
| − | {{Link extern | + | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| − | |Omschrijving= Busch | + | |Volgnr= 81 |
| − | |Link= http://www.busch-model.com | + | |ExtraInfo= Busch |
| | }} | | }} |
| − | {{Link extern | + | {{Link Algemeen-overige |
| − | |Omschrijving= Märklin | + | |Volgnr= 77 |
| − | |Link= http://www.marklin.nl | + | |ExtraInfo= Märklin |
| | }} | | }} |
| − | {{Link extern | + | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| − | |Omschrijving= Viessmann | + | |Volgnr= 86 |
| − | |Link= http://www.viessmann-modell.com | + | |ExtraInfo= Viessmann |
| | }} | | }} |
| | {{Linkssectie einde | | {{Linkssectie einde |
| | }} | | }} |
| − |
| |
| | {{Gerelateerde termen | | {{Gerelateerde termen |
| | |Termen= Marklin, Maerklin, Mærklin | | |Termen= Marklin, Maerklin, Mærklin |
| | }} | | }} |
| | {{Voettekst | | {{Voettekst |
| − | |Vorige= Verkeerslichten | + | |Vorige= Inleiding verlichting op de modelspoorbaan |
| − | |Volgende= Verlichting in gebouwen | + | |Volgende= Straatverlichting met leds |
| − | |VorigeMenu= Seinen, overwegen en verlichting | + | |VorigeMenu= Verlichting op de modelspoorbaan |
| − | }} | + | }} {| width= "100%" |
| | + | |- valign= "top" |
| | + | ! scope= "row" width="70%" | |
| | + | | <small>Laatste wijziging: 28 nov 2024 10:34 (CET)</small> |
| | + | |} |
| | [[Categorie: Alles|S]] | | [[Categorie: Alles|S]] |
| − | [[Categorie: Artikel|Straatverlichting]] | + | [[Categorie: Artikel|Straatverlichting met gloeilampjes]] |
| | [[Categorie: Bedrading|S]] | | [[Categorie: Bedrading|S]] |
| − | [[Categorie: LED|S]] | + | [[Categorie: Elektronica|S]] |
| | + | [[Categorie: Elektronica analoog|S]] |
| | + | [[Categorie: Praktijk|S]] |
| | [[Categorie: Scenery|S]] | | [[Categorie: Scenery|S]] |
| | + | [[Categorie: Transformatoren|S]] |
| | [[Categorie: Verlichting|S]] | | [[Categorie: Verlichting|S]] |
| | [[Categorie: Wegenbouw|S]] | | [[Categorie: Wegenbouw|S]] |
| | [[Categorie: Ronald Koerts|S]] | | [[Categorie: Ronald Koerts|S]] |
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Ronald Koerts
In dit artikel wordt de straatverlichting met gloeilampjes behandeld.
Op een modelbaan hoort openbare verlichting, onze Preisers en modelauto's moeten ook in het donker iets kunnen zien. Daarvoor worden door veel fabrikanten lantaarnpalen geleverd, maar we kunnen ze ook zelf bouwen. We kunnen er voor kiezen om uitsluitend een situatie bij daglicht weer te geven, met niet-werkende verlichting, maar tóch zullen we lantaarnpalen willen aanbrengen, al dan niet werkend.
Straatverlichting
Dit is alle straatverlichting (ook openbare verlichting genoemd) voor het verlichten van straten, fietspaden en voetpaden in de dorpen en steden. Buiten het dorp of de stad worden meestal alleen de gevaarlijke punten, zoals kruispunten en overwegen, verlicht door een enkele lantaarnpaal.
|
| Afbeelding: 01
|
| Voorbeeld van straatverlichting
|
| Bron: Website Brawa
|
- Aanlichtverlichting (strijklicht of in het Engels: floodlight)
Bijzondere gebouwen als kerken, molens of gemeentehuizen worden soms ook in het licht gezet. Hierdoor worden deze gebouwen een mooi baken in het donker. Hiervoor worden meestal verstralers en spots gebruikt.
|
| Afbeelding: 02
|
| Voorbeeld aanlichtverlichting
|
| Bron: Website Brawa
|
Wisselspanning of gelijkspanning?
Bij lampjes maakt dat niets uit. Een lampje brandt zowel op wisselspanning als op gelijkspanning.
Hoe hoog moet de werkspanning zijn?
De meeste fabrikanten leveren lampjes voor 12 tot 16 volt. Zij verkopen meestal ook transformatoren die deze spanning leveren. We kunnen lampjes met een lagere werkspanning wel aansluiten op zo'n trafo, maar dan in serie of met een extra weerstand, om de spanning te verlagen.
Hebben we een aparte transformator nodig?
Wanneer we een digitale baan hebben, zullen we een extra transformator nodig hebben. Dit omdat de meeste digitale systemen geen lichtaansluiting hebben. Bij een analoge baan heeft de rijregelaar vaak een aparte aansluiting voor lampjes, meestal wisselspanning, wat dan aangegeven wordt met het symbool ~. Bij weinig lampjes kunnen we deze gewoon aansluiten op de wisselspanningaansluiting van de rijregelaar. Bij gebruik van veel lampjes moeten we een extra transformator aansluiten. Dat is afhankelijk van het vermogen dat de bestaande transformator kan leveren.
Hoe aan te sluiten?
Het is natuurlijk heel simpel om de twee draadjes direct op de transformator aan te sluiten. Helaas gaan de lampjes dan meteen branden, en ze blijven branden totdat we de transformator uitzetten. Met een schakelaar ertussen, kunnen we de verlichting laten branden op het moment dat we dat zelf willen. Veel modelspoorfabrikanten leveren schakelaars, maar we kunnen ze ook kopen bij een elektronicawinkel en zelf inbouwen in een bedienings- en/of schakelpaneel. Zie ook de afbeeldingen 03 en 04 hieronder voor nadere uitleg.
Hoe moeten we meerdere lampjes aansluiten?
Er zijn een aantal manieren om meerdere lampjes op een voeding aan te sluiten. Hieronder staan de twee belangrijkste aangegeven:
- Seriëel aansluiten
Dit gaat eigenlijk net zoals bij de oude kerstboomverlichting. Alle lampjes zijn met elkaar doorverbonden. Het nadeel is, dat wanneer er één lampje defect is, de rest ook meteen uitgaat. Daarnaast moeten we van tevoren berekenen hoeveel lampjes achter elkaar aangesloten kunnen worden. Voor lampjes kunnen we dat gemakkelijk doen met de formule: "spanning van de transformator" gedeeld door "spanning van één lampje" = "maximaal aantal aan te sluiten lampjes". ].
In tekening 03 staan 4 lampjes in serie. Daar de voedingsspanning 14 volt is, zullen de lampen op een iets lagere spanning werken. Dit verlengd de levensduur.
|
| Afbeelding: 03
|
| Aansluiten lampjes seriëel
|
| Tekening gemaakt door: Ronald Koerts
|
- Parallel aansluiten
Hierbij worden alle lampjes apart aangesloten op een "centrale voedingsleiding" (CVL). Gaat één lampje kapot, dan blijft de rest branden. De werkspanning van de lampjes moet hetzelfde of hoger zijn dan die van de transformator, anders brandt het lampje door.
|
| Afbeelding: 04
|
| Aansluiten lampjes parallel
|
| Tekening gemaakt door: Ronald Koerts
|
Het grote nadeel van parallel aansluiten is, dat er veel meer stroom verbruikt wordt, dan noodzakelijk is. Door de verlichting in serie aan te sluiten, kunnen we meer verlichting op een trafo aansluiten én hebben we minder trafo's nodig. Dus serieschakeling is beter voor onze portemonnee.
Welke kleur licht?
Wanneer de baan gesitueerd is in de jaren vóór 1965 kunnen we prima geel licht (gasverlichting) gebruiken. In de baan na 1965 gesitueerd, dan gebruiken we wit (tl-buizen) of warmwit licht (gloeilampen).
De hoeveelheid licht
Op heel veel modelspoorbanen zien we dat straten doorgaans (veel) te fel worden verlicht. Less is more... anders krijgen we van die situaties dat de hele straat wordt verlicht door één straatlantaarn. In werkelijkheid zien we rondom een straatlantaarn onder de lantaarn een heldere lichtcirkel, een stukje verderop is de straat maar heel weinig verlicht. Door te spelen met de waarde van weerstanden in het circuit, is het mogelijk de lichtopbrengst in te stellen.
Zelfbouw of kant-en-klaar kopen?
Het zelf bouwen van lantaarns is goed te doen, het kost alleen maar wat materiaal, geduld en tijd. Op het Internet zijn zeer veel bouwhandleidingen te vinden. De kosten voor het zelfbouwen zijn meestal lager dan het kopen van kant-en-klare lantaarns.
Er zijn tientallen leveranciers en fabrikanten die lantaarns leveren.
Hieronder staan een aantal bekende leveranciers genoemd. Deze merken zijn in de meeste modelspoorwinkels, op beurzen en via het internet te verkrijgen.
Meer informatie
Encyclopedie:
|
|
|
|
|
Relevante informatie over modelbaanverlichting
|
|
|
Externe websites:
|
|
|
BRAWA
|
|
|
Busch
|
|
|
Märklin
|
|
|
Viessmann
|
Gerelateerde termen: Marklin, Maerklin, Mærklin
|
|
Laatste wijziging: 28 nov 2024 10:34 (CET)
|
