Persoonlijke instellingen

DIN masten en -portalen: verschil tussen versies

Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
k
k (plaatje + links toegev.)
 
(9 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 6: Regel 6:
 
}}
 
}}
 
{{Inhoudsopgave||Klein}}
 
{{Inhoudsopgave||Klein}}
−
Zoals in het artikel ''Geschiedenis van de bovenleidingsystemen in Nederland'' (zie: [[DIN masten en -portalen#Meer informatie|'Meer informatie']]) besproken is, wordt vanaf 1938 gebruik gemaakt van het bovenleidingsysteem gebaseerd op de zogenaamde DIN-masten en -portalen. DIN staat voor Deutsche Industrie Norm. Het systeem bestaat uit een H-profiel van 220 mm. in het vierkant, waarvan de flens evenwijdig loopt aan het spoor. De masten worden onderling verbonden met één of twee I-profielen van 160 × 152 mm. tot een standaard portaal. De DIN-masten en -portalen vormen het standaard bovenleidingsysteem en dit systeem wordt heden ten dage nog steeds toegepast, zij het dan wel met behoorlijke aanpassingen.
+
Zoals in het artikel [[Geschiedenis van de bovenleidingsystemen in Nederland]] besproken is, wordt vanaf 1938 gebruik gemaakt van het bovenleidingsysteem gebaseerd op de zogenaamde '''DIN-masten en -portalen'''. DIN staat voor "Deutsches Institut für Normung".
 +
 
 +
Het [[Woorden - D#DIN.|DIN]]-systeem bestaat uit een H-profiel van 220 mm hoog en breed, waarvan de flens (zie afbeelding 09) evenwijdig loopt aan het spoor. De masten worden onderling verbonden met één of twee [[Woorden - I#IPE.|IPE-profielen]] van 160 × 152 mm tot een standaard [[Woorden - P#Portaal|portaal]]. De DIN-masten en -portalen vormen het standaard [[Bovenleiding algemeen|bovenleidingsysteem]] en dit systeem wordt heden ten dage nog steeds toegepast, zij het dan wel met aanpassingen.
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= Pkonig015wr.jpg
 
|Bestand= Pkonig015wr.jpg
Regel 14: Regel 16:
 
|Maker= Peter Honig
 
|Maker= Peter Honig
 
}}
 
}}
−
De maatvoering in de tekeningen in dit artikel, is gebaseerd op de geometrie van het Fleischmann Profi-Rail systeem. Hierbij liggen de beide sporen op een onderlinge hart-op-hart afstand van 63,5 mm.<br />
+
De maatvoering in de tekeningen in dit artikel is gebaseerd op de geometrie van het Fleischmann Profi-Rail systeem. Hierbij liggen de beide sporen op een onderlinge hart-op-hart afstand van 63,5 mm. Bij een ander railsysteem moet deze maat aangepast worden aan de geometrie van dat railsysteem.
−
Gebruikt u een ander railsysteem, dan moet u deze maat aanpassen aan de standaard railgeometrie van dat railsysteem.
 
  
 
Enkele voorbeelden:
 
Enkele voorbeelden:
 
:{| style="text-align:left;"
 
:{| style="text-align:left;"
−
| M&auml;rklin C-rails||-||64,3 mm.
+
| Märklin C-rails||-||64,3 mm.
 
|-
 
|-
−
| M&auml;rklin K-rails||-||57,0 mm.   
+
| Märklin K-rails||-||57,0 mm.   
 
|-
 
|-
 
| Roco Line||-||62,0 mm.   
 
| Roco Line||-||62,0 mm.   
Regel 28: Regel 29:
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}
−
De overige maten zijn gebaseerd op de NEM: Normen Europ&auml;ischer Modellbahnen uitgegeven door MOROP. Zie hiervoor het artikel ''Modelbaannormen (NEM/MOROP en NMRA)'' (zie: [[DIN masten en -portalen#Meer informatie|'Meer informatie']]).<br />
+
De overige maten zijn gebaseerd op de "Normen Europäischer Modellbahnen" (NEM) uitgegeven door MOROP. Zie hiervoor het artikel [[Modelbaannormen NEM/MOROP, NMRA en RCN]].
−
Voor modelbanen is de afstand tussen BS (Bovenkant Spoorstaaf) en de rijdraad vastgelegd in NEM 201. Hoewel NEM 201 uitgaat van een afstand van 69 mm., houden we ons aan 63 mm. in H0. Dit komt namelijk overeen met de werkelijkheid: 5,50 meter.
 
−
 
 
−
De masten worden op 30 mm gehouden van het hart van beide sporen. In het artikel ''De afstand tussen masten en portalen'' (zie: [[DIN masten en -portalen#Meer informatie|'Meer informatie']]) zult u echter zien dat deze afstand in bogen wat ruimer moet zijn, opdat de rijtuigen zonder schade kunnen passeren.
 
  
−
De portalen en masten zijn meestentijds gegalvaniseerd, zinkkleurig dus. Ze komen echter ook voor in een groene kleur.
+
Voor modelbanen is de afstand tussen Bovenkant Spoorstaaf ([[Woorden - B#BS.|BS]]) en de [[Woorden - R#Rijdraad|rijdraad]] vastgelegd in NEM 201. Hoewel NEM 201 uitgaat van een afstand van 69 mm, houden we ons aan 63 mm in de schaal H0. Dit komt namelijk overeen met de werkelijkheid: 5,50 meter. De masten worden op 30 mm gehouden van het hart van beide sporen. In het artikel [[De afstand tussen masten en portalen]] is te zien dat deze afstand in [[Woorden - B#Boog|bogen]] wat ruimer moet zijn om de rijtuigen zonder schade te laten passeren. De portalen en masten zijn meestal gegalvaniseerd, zink/zilverkleurig dus. Ze komen echter ook voor in een groene kleur.
 
=== Basisvorm met dubbele liggers ===
 
=== Basisvorm met dubbele liggers ===
−
De oorspronkelijke vorm is onder andere terug te vinden tussen Geldrop en Eindhoven. Het betreft hier een variant waarbij de staanders verbonden zijn met twee horizontale I-profielen. De staanders zijn gegoten in ovaalvormige betonblokken. Let ook op de extra voorziening voor stroomvoerende kabels.
+
De oorspronkelijke vorm is onder andere terug te vinden tussen Geldrop en Eindhoven. Het betreft hier een variant waarbij de [[Woorden - S#Staander|staanders]] verbonden zijn met twee horizontale I-profielen. De staanders zijn gegoten in ovaalvormige betonblokken. Let ook op de extra voorziening voor stroomvoerende kabels.
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= DIN-01.png
 
|Bestand= DIN-01.png
Regel 44: Regel 42:
 
|Maker= Hans van de Burgt
 
|Maker= Hans van de Burgt
 
}}
 
}}
−
Uit deze vorm is op eenvoudige wijze een portaal te ontwikkelen voor meerdere sporen. Een veel voorkomende vorm is die voor drie sporen:
+
Uit deze vorm is op eenvoudige wijze een [[Woorden - P#Portaal|portaal]] te ontwikkelen voor meerdere sporen. Een veel voorkomende vorm is die voor drie sporen:
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= DIN-02.png
 
|Bestand= DIN-02.png
Regel 53: Regel 51:
 
|Maker= Hans van de Burgt
 
|Maker= Hans van de Burgt
 
}}
 
}}
−
Bij enkelspoor wordt gebruik gemaakt van een mast met een eenvoudig geconstru&euml;erde arm. In verband met de eis, steeds aan de rijdraad te trekken en nooit te duwen, staan bij een enkelsporige lijn de masten om-en-om links en rechts van het spoor. Een goed voorbeeld hiervan kunt u zien op het traject Den Dolder &mdash; Baarn.
+
Bij enkelspoor wordt gebruik gemaakt van een mast met een eenvoudig geconstrueerde arm. In verband met de eis steeds aan de [[Woorden - R#Rijdraad|rijdraad]] te trekken en nooit te duwen, staan bij een enkelsporige [[Woorden - L#Lijn|lijn]] de masten om-en-om links en rechts van het spoor. Een voorbeeld hiervan is te zien op het [[Woorden - T#Traject|traject]] Den Dolder &mdash; Baarn.
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= DIN-03.png
 
|Bestand= DIN-03.png
Regel 62: Regel 60:
 
|Maker= Hans van de Burgt
 
|Maker= Hans van de Burgt
 
}}
 
}}
−
Indien door ruimtegebrek de masten aan &eacute;&eacute;n zijde worden geplaatst, gebruikt men een drukpijp. Aan de bovenleiding moet immers getrokken worden (zie: onderstaande figuur:)
+
Indien door ruimtegebrek de masten toch aan één zijde moeten worden geplaatst dan gebruikt men een [[Woorden - D#Drukpijp|"drukpijp"]]. Aan de bovenleiding moet immers getrokken worden (zie figuur 5)
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= DIN-04.png
 
|Bestand= DIN-04.png
 
|Grootte= 255px
 
|Grootte= 255px
 
|Volgnummer= 05
 
|Volgnummer= 05
−
|Omschrijving= Bovenleidingmast met drukpijp, voor enkelspoor  
+
|Omschrijving= Bovenleidingmast met "drukpijp", voor enkelspoor  
 
|Type= Tekening
 
|Type= Tekening
 
|Maker= Hans van de Burgt
 
|Maker= Hans van de Burgt
Regel 73: Regel 71:
 
----
 
----
 
=== Standaardportaal met enkele ligger ===
 
=== Standaardportaal met enkele ligger ===
−
De meest voorkomende constructie is het DIN-portaal met een enkele horizontale balk (ligger). Beide staanders zijn weer het standaard H-profiel, waarvan de flens evenwijdig loopt aan het spoor. In het midden is nu een Y-vormige hangsteun bevestigd. Als fundering wordt gebruik gemaakt van een ronde betonvoet. De masten worden hierop bevestigd met een viertal bouten.
+
De meest voorkomende constructie is het DIN-[[Woorden - P#Portaal|portaal]] met een enkele horizontale balk ([[Woorden - B#Bovenligger|ligger]]). Beide [[Woorden - S#Staander|staanders]] zijn weer het standaard H-profiel, waarvan de flens (zie afbeelding 09) evenwijdig loopt aan het spoor. In het midden is nu een Y-vormige hangsteun bevestigd. Als fundering wordt gebruik gemaakt van een ronde betonvoet. De masten worden hierop bevestigd met een viertal bouten.
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= DIN-05.png
 
|Bestand= DIN-05.png
Regel 84: Regel 82:
 
----
 
----
 
=== Variant met nagespannen draagkabel ===
 
=== Variant met nagespannen draagkabel ===
−
Een variant die de laatste jaren steeds vaker voorkomt is die met een nagespannen draagkabel. De DIN-masten worden hierbij niet met elkaar verbonden. Aan de rechter mast wordt een drukpijp toegepast. Even ten zuiden van Roermond wordt dit type bovenleiding gebruikt aan de ene zijde van het spoor. En, heel wonderlijk, staan er standaard DIN-masten aan de andere kant van het spoor.
+
Een variant die de laatste jaren steeds vaker voorkomt, is die met een nagespannen draagkabel. De DIN-masten worden hierbij niet met elkaar verbonden. Aan de rechter mast wordt een [[Woorden - D#Drukpijp|"drukpijp"]] toegepast. Even ten zuiden van Roermond wordt dit type bovenleiding gebruikt aan de ene zijde van het spoor. Aan de andere kant van het spoor staan wel standaard DIN-masten.
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= DIN-06.png
 
|Bestand= DIN-06.png
 
|Grootte= Zeer Groot
 
|Grootte= Zeer Groot
 
|Volgnummer= 07
 
|Volgnummer= 07
−
|Omschrijving= Bovenleidingmasten  
+
|Omschrijving= Bovenleidingmasten. De rechtermast is voorzien van een "drukpijp."
 
|Type= Tekening
 
|Type= Tekening
 
|Maker= Hans van de Burgt
 
|Maker= Hans van de Burgt
Regel 95: Regel 93:
 
----
 
----
 
=== Modern portaal ===
 
=== Modern portaal ===
−
De moderne Nederlandse bovenleiding is weer een nieuwe variant. De ligger van het portaal is een holle vierkante kokerbalk met een maximum lengte van 17 meter. Onder de holle kokerbalk worden &eacute;&eacute;n of meer draagarmconstructies aangebracht. Deze draagarmconstructies zijn veel slanker uitgevoerd dan de oudere types. In schaal H0 worden deze 16 mm. hoog, in plaats van 25 mm.<br />
+
De moderne Nederlandse bovenleiding is weer een nieuwe variant. De [[Woorden - B#Bovenligger|ligger]] van het [[Woorden - P#Portaal|portaal]] is een vierkante kokerbalk met een maximum lengte van 17 meter. Onder de kokerbalk worden één of meer draagarmconstructies aangebracht. Deze zijn veel slanker uitgevoerd dan de oudere types. In schaal H0 worden deze 16 mm hoog, in plaats van 25 mm. Deze moderne portalen werden voor het eerst toegepast op de Zoetermeerlijn. Verder valt op dat één van de DIN-masten langer is. Op de kop hiervan wordt een extra draad aangebracht.
−
Deze moderne portalen werden voor het eerst toegepast op de Zoetermeerlijn. Verder valt op dat &eacute;&eacute;n van de DIN-masten langer is. Op de kop hiervan wordt een extra draad aangebracht.
 
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= DIN-07.png
 
|Bestand= DIN-07.png
Regel 105: Regel 102:
 
|Maker= Hans van de Burgt
 
|Maker= Hans van de Burgt
 
}}
 
}}
−
Op de website van Jan Willem Penris staan diverse maten aangegeven, voor het zelf maken van masten voor de modelspoorbaan (zie: [[DIN masten en -portalen#Meer informatie|'Meer informatie']]).
+
Voor het zelf maken van masten voor de modelspoorbaan zie [[#Meer informatie|"Meer informatie"]].
 +
----
 +
{{Afbeelding
 +
|Bestand= IPE-profiel.png
 +
|Grootte= 180px
 +
|Volgnummer= 09
 +
|Omschrijving= IPE-profiel
 +
|Type= Tekening
 +
|Maker= Fred Eikelboom
 +
}}
 +
De doorsnede van de staanders (afbeelding 09)
 
----
 
----
 
=== Aanleg nieuwe bovenleiding bij Maarssen ===
 
=== Aanleg nieuwe bovenleiding bij Maarssen ===
−
Een aardig voorbeeld van het gebruik van de nieuwe bovenleidingportalen ziet u op de onderstaande foto's. Deze zijn gemaakt in de omgeving van Maarssen.
+
Een voorbeeld van het gebruik van de nieuwe bovenleidingportalen is te zien op onderstaande foto's. Deze zijn gemaakt in de omgeving van Maarssen.
 
{{Afbeelding 2 naast elkaar  
 
{{Afbeelding 2 naast elkaar  
 
|Bestand= Gerritm10cb.jpg
 
|Bestand= Gerritm10cb.jpg
Regel 114: Regel 121:
 
|Grootte= 375px
 
|Grootte= 375px
 
|Grootte2= 330px  
 
|Grootte2= 330px  
−
|Volgnummer= 09
+
|Volgnummer= 10
−
|Volgnummer2= 10
+
|Volgnummer2= 11
 
|Omschrijving= Aanleggen bovenleiding  
 
|Omschrijving= Aanleggen bovenleiding  
 
|Omschrijving2= Aanleggen bovenleiding (ingezoomd)  
 
|Omschrijving2= Aanleggen bovenleiding (ingezoomd)  
Regel 121: Regel 128:
 
|Maker2= Gerrit Meijerman  
 
|Maker2= Gerrit Meijerman  
 
}}
 
}}
−
De moderne Nederlandse bovenleiding wordt in toenemende mate uitgevoerd met enkelvoudige portalen. Daarmee lijkt de bovenleiding meer-en-meer op die welke in andere Europese landen wordt toegepast. Ook deze enkelvoudige mast is te zien op het traject Maarssen &mdash; Breukelen. Verder worden ze o.a. toegepast op het traject Best &mdash; Eindhoven. De portalen en de losse masten van de moderne bovenleiding kunnen, indien gewenst, door elkaar gebruikt worden.
+
De moderne Nederlandse bovenleiding wordt in toenemende mate uitgevoerd met enkelvoudige portalen. Daarmee lijkt de bovenleiding meer-en-meer op die welke in andere Europese landen wordt toegepast. Ook deze enkelvoudige mast is te zien op het [[Woorden - T#Traject|traject]] Maarssen &mdash; Breukelen. Verder worden ze o.a. toegepast op het traject Best &mdash; Eindhoven. De portalen en de losse masten van de moderne bovenleiding kunnen, indien gewenst, door elkaar gebruikt worden.
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= DIN-08.png
 
|Bestand= DIN-08.png
 
|Grootte= Zeer Groot
 
|Grootte= Zeer Groot
−
|Volgnummer= 11
+
|Volgnummer= 12
 
|Omschrijving= Moderne bovenleidingmasten  
 
|Omschrijving= Moderne bovenleidingmasten  
 
|Type= Tekening
 
|Type= Tekening
 
|Maker= Hans van de Burgt
 
|Maker= Hans van de Burgt
 
}}
 
}}
−
Als alternatief voor de DIN-mast, wordt bij de moderne bovenleiding ook gebruik gemaakt van de zogenaamde DLO-paal.
+
Als alternatief voor de DIN-mast wordt bij de moderne bovenleiding ook gebruik gemaakt van de zogenaamde DLO-paal. Zie voor een bouwtekening 1:87 (H0) van deze DLO-paal, het artikel [[Afspaninrichtingen in DIN en DLO]].
−
 
 
−
Zie voor een bouwtekening 1:87 (H0) van deze DLO-paal, het artikel ''Afspaninrichtingen in DIN en DLO'' (zie: [[DIN masten en -portalen#Meer informatie|'Meer informatie']])
 
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= Hsldlo4et.jpg
 
|Bestand= Hsldlo4et.jpg
 
|Grootte= Zeer Groot
 
|Grootte= Zeer Groot
−
|Volgnummer= 12
+
|Volgnummer= 13
 
|Omschrijving= Werkzaamheden aan de bovenleiding bij de Markbrug
 
|Omschrijving= Werkzaamheden aan de bovenleiding bij de Markbrug
 
|Maker= Peter Honig
 
|Maker= Peter Honig
 
}}
 
}}
−
Op de modelbaan zijn NEM102 en NEM 103 van toepassing. Hiervoor heeft de Morop een mal gemaakt.
+
Op de modelbaan zijn [[Modelbaannormen NEM/MOROP, NMRA en RCN|NEM102]] en NEM 103 van toepassing. Hiervoor heeft de Morop een profielmal gemaakt. Wanneer het gedeelte met E wordt weggelaten, is dit het profiel voor NEM 102 voor de rechte stukken. NEM 103 is voor [[Woorden - B#Boog|bogen]], dus ook bogen bij kruisingen en bogen van wissels (het afbuigende spoor).  
−
Wanneer u het gedeelte met E weglaat heeft u de mal voor NEM 102. Deze is voor de rechte stukken.
 
−
NEM 103 is voor bogen. Dus ook bogen bij kruisingen en bogen van wissels (het afbuigende spoor).  
 
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= PVR-NEM103-01.gif
 
|Bestand= PVR-NEM103-01.gif
 
|Grootte= 400px
 
|Grootte= 400px
−
|Volgnummer= 13
+
|Volgnummer= 14
−
|Omschrijving= Mal voor NEM 102 en 103
+
|Omschrijving= Profielmal voor NEM 102 en 103
 
|Type= Tekening
 
|Type= Tekening
 
|Maker= Fred Eikelboom
 
|Maker= Fred Eikelboom
Regel 176: Regel 179:
 
}}
 
}}
 
{{Link intern
 
{{Link intern
−
|Link= Modelbaannormen (NEM/MOROP en NMRA)
+
|Link= Modelbaannormen NEM/MOROP, NMRA en RCN
−
|Linknaam= Modelbaannormen (NEM/MOROP en NMRA)
+
|Linknaam= Modelbaannormen NEM/MOROP, NMRA en RCN
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= Onderstations
 +
|Linknaam= Onderstations
 
}}
 
}}
 
{{Link intern
 
{{Link intern
−
|Link= Zelfbouw van bovenleiding, hoe pakt u dat aan
+
|Link= Zelfbouw van bovenleiding, hoe pakken we dat aan
−
|Linknaam= Zelfbouw van bovenleiding, hoe pakt u dat aan
+
|Linknaam= Zelfbouw van bovenleiding, hoe pakken we dat aan
 
|ExtraInfo= Hier zijn bouwtekeningen van masten te downloaden.
 
|ExtraInfo= Hier zijn bouwtekeningen van masten te downloaden.
 
}}
 
}}
Regel 206: Regel 213:
 
|Volgende= Afspaninrichtingen in DIN en DLO
 
|Volgende= Afspaninrichtingen in DIN en DLO
 
|VorigeMenu= Masten en portalen
 
|VorigeMenu= Masten en portalen
−
}}
+
}}{| width= "100%"
 +
|- valign= "top"
 +
! scope= "row" width="70%" |
 +
| <small>Laatste wijziging: 8 dec 2024 10:44 (UTC)</small>
 +
|}
 
[[Categorie: Alles|D]]
 
[[Categorie: Alles|D]]
 
[[Categorie: Artikel|DIN masten en -portalen]]
 
[[Categorie: Artikel|DIN masten en -portalen]]

Huidige versie van 8 dec 2024 om 11:44

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Hans van de Burgt

Zoals in het artikel Geschiedenis van de bovenleidingsystemen in Nederland besproken is, wordt vanaf 1938 gebruik gemaakt van het bovenleidingsysteem gebaseerd op de zogenaamde DIN-masten en -portalen. DIN staat voor "Deutsches Institut für Normung".

Het DIN-systeem bestaat uit een H-profiel van 220 mm hoog en breed, waarvan de flens (zie afbeelding 09) evenwijdig loopt aan het spoor. De masten worden onderling verbonden met één of twee IPE-profielen van 160 × 152 mm tot een standaard portaal. De DIN-masten en -portalen vormen het standaard bovenleidingsysteem en dit systeem wordt heden ten dage nog steeds toegepast, zij het dan wel met aanpassingen.

Pkonig015wr.jpg
Afbeelding: 01
Bovenleidingmontagevoertuigen
Foto gemaakt door: Peter Honig

De maatvoering in de tekeningen in dit artikel is gebaseerd op de geometrie van het Fleischmann Profi-Rail systeem. Hierbij liggen de beide sporen op een onderlinge hart-op-hart afstand van 63,5 mm. Bij een ander railsysteem moet deze maat aangepast worden aan de geometrie van dat railsysteem.

Enkele voorbeelden:

Märklin C-rails - 64,3 mm.
Märklin K-rails - 57,0 mm.
Roco Line - 62,0 mm.
Peco Streamline - 52,0 mm.

De overige maten zijn gebaseerd op de "Normen Europäischer Modellbahnen" (NEM) uitgegeven door MOROP. Zie hiervoor het artikel Modelbaannormen NEM/MOROP, NMRA en RCN.

Voor modelbanen is de afstand tussen Bovenkant Spoorstaaf (BS) en de rijdraad vastgelegd in NEM 201. Hoewel NEM 201 uitgaat van een afstand van 69 mm, houden we ons aan 63 mm in de schaal H0. Dit komt namelijk overeen met de werkelijkheid: 5,50 meter. De masten worden op 30 mm gehouden van het hart van beide sporen. In het artikel De afstand tussen masten en portalen is te zien dat deze afstand in bogen wat ruimer moet zijn om de rijtuigen zonder schade te laten passeren. De portalen en masten zijn meestal gegalvaniseerd, zink/zilverkleurig dus. Ze komen echter ook voor in een groene kleur.

Basisvorm met dubbele liggers

De oorspronkelijke vorm is onder andere terug te vinden tussen Geldrop en Eindhoven. Het betreft hier een variant waarbij de staanders verbonden zijn met twee horizontale I-profielen. De staanders zijn gegoten in ovaalvormige betonblokken. Let ook op de extra voorziening voor stroomvoerende kabels.

Zeer Groot
Afbeelding: 02
Bovenleidingportaal met dubbele liggers (twee-sporig)
Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt

Uit deze vorm is op eenvoudige wijze een portaal te ontwikkelen voor meerdere sporen. Een veel voorkomende vorm is die voor drie sporen:

DIN-02.png
Afbeelding: 03
Bovenleidingportaal met dubbele liggers (drie-sporig)
Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt

Bij enkelspoor wordt gebruik gemaakt van een mast met een eenvoudig geconstrueerde arm. In verband met de eis steeds aan de rijdraad te trekken en nooit te duwen, staan bij een enkelsporige lijn de masten om-en-om links en rechts van het spoor. Een voorbeeld hiervan is te zien op het traject Den Dolder — Baarn.

DIN-03.png
Afbeelding: 04
Bovenleidingmast voor enkelspoor
Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt

Indien door ruimtegebrek de masten toch aan één zijde moeten worden geplaatst dan gebruikt men een "drukpijp". Aan de bovenleiding moet immers getrokken worden (zie figuur 5)

DIN-04.png
Afbeelding: 05
Bovenleidingmast met "drukpijp", voor enkelspoor
Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt

Standaardportaal met enkele ligger

De meest voorkomende constructie is het DIN-portaal met een enkele horizontale balk (ligger). Beide staanders zijn weer het standaard H-profiel, waarvan de flens (zie afbeelding 09) evenwijdig loopt aan het spoor. In het midden is nu een Y-vormige hangsteun bevestigd. Als fundering wordt gebruik gemaakt van een ronde betonvoet. De masten worden hierop bevestigd met een viertal bouten.

Zeer Groot
Afbeelding: 06
Standaard bovenleidingportaal
Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt

Variant met nagespannen draagkabel

Een variant die de laatste jaren steeds vaker voorkomt, is die met een nagespannen draagkabel. De DIN-masten worden hierbij niet met elkaar verbonden. Aan de rechter mast wordt een "drukpijp" toegepast. Even ten zuiden van Roermond wordt dit type bovenleiding gebruikt aan de ene zijde van het spoor. Aan de andere kant van het spoor staan wel standaard DIN-masten.

Zeer Groot
Afbeelding: 07
Bovenleidingmasten. De rechtermast is voorzien van een "drukpijp."
Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt

Modern portaal

De moderne Nederlandse bovenleiding is weer een nieuwe variant. De ligger van het portaal is een vierkante kokerbalk met een maximum lengte van 17 meter. Onder de kokerbalk worden één of meer draagarmconstructies aangebracht. Deze zijn veel slanker uitgevoerd dan de oudere types. In schaal H0 worden deze 16 mm hoog, in plaats van 25 mm. Deze moderne portalen werden voor het eerst toegepast op de Zoetermeerlijn. Verder valt op dat één van de DIN-masten langer is. Op de kop hiervan wordt een extra draad aangebracht.

Zeer Groot
Afbeelding: 08
Modern bovenleidingportaal
Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt

Voor het zelf maken van masten voor de modelspoorbaan zie "Meer informatie".

IPE-profiel.png
Afbeelding: 09
IPE-profiel
Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom

De doorsnede van de staanders (afbeelding 09)

Aanleg nieuwe bovenleiding bij Maarssen

Een voorbeeld van het gebruik van de nieuwe bovenleidingportalen is te zien op onderstaande foto's. Deze zijn gemaakt in de omgeving van Maarssen.

Gerritm10cb.jpg Gerritm22bf.jpg
Afbeelding: 10 Afbeelding: 11
Aanleggen bovenleiding Aanleggen bovenleiding (ingezoomd)
Foto gemaakt door: Gerrit Meijerman Foto gemaakt door: Gerrit Meijerman

De moderne Nederlandse bovenleiding wordt in toenemende mate uitgevoerd met enkelvoudige portalen. Daarmee lijkt de bovenleiding meer-en-meer op die welke in andere Europese landen wordt toegepast. Ook deze enkelvoudige mast is te zien op het traject Maarssen — Breukelen. Verder worden ze o.a. toegepast op het traject Best — Eindhoven. De portalen en de losse masten van de moderne bovenleiding kunnen, indien gewenst, door elkaar gebruikt worden.

Zeer Groot
Afbeelding: 12
Moderne bovenleidingmasten
Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt

Als alternatief voor de DIN-mast wordt bij de moderne bovenleiding ook gebruik gemaakt van de zogenaamde DLO-paal. Zie voor een bouwtekening 1:87 (H0) van deze DLO-paal, het artikel Afspaninrichtingen in DIN en DLO.

Zeer Groot
Afbeelding: 13
Werkzaamheden aan de bovenleiding bij de Markbrug
Foto gemaakt door: Peter Honig

Op de modelbaan zijn NEM102 en NEM 103 van toepassing. Hiervoor heeft de Morop een profielmal gemaakt. Wanneer het gedeelte met E wordt weggelaten, is dit het profiel voor NEM 102 voor de rechte stukken. NEM 103 is voor bogen, dus ook bogen bij kruisingen en bogen van wissels (het afbuigende spoor).

PVR-NEM103-01.gif
Afbeelding: 14
Profielmal voor NEM 102 en 103
Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom

Gerelateerde termen: Marklin, Maerklin, Mærklin

Meer informatie

Encyclopedie:
Hier zijn bouwtekeningen van masten te downloaden.
Beneluxspoor.net:
over zelfbouw bovenleiding.
Externe websites:
Jan Willem Penris, informatie over zelfbouw masten.


Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende
 Contact met de redactie: Contact met de redactie 
Laatste wijziging: 8 dec 2024 10:44 (UTC)
Overgenomen van "https://encyclopedie.beneluxspoor.eu/index.php?title=DIN_masten_en_-portalen&oldid=53213"