|
|
| (26 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| | {{Koptekst | | {{Koptekst |
| | |Vorige= DinaSys draaischijfaansturing | | |Vorige= DinaSys draaischijfaansturing |
| − | |Volgende= Logische uitgang van decoder aansluiten | + | |Volgende= Logische aansluiting van een locdecoder aansluiten |
| | |VorigeMenu= Elektronica digitaal | | |VorigeMenu= Elektronica digitaal |
| | |Auteur= Fred Eikelboom | | |Auteur= Fred Eikelboom |
| Regel 7: |
Regel 7: |
| | }} | | }} |
| | {{Inhoudsopgave||Klein|Geentekst}} | | {{Inhoudsopgave||Klein|Geentekst}} |
| − |
| |
| | === Schakeling van de lampen in de locomotief of het treinstel === | | === Schakeling van de lampen in de locomotief of het treinstel === |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| Regel 18: |
Regel 17: |
| | |Positie= Links | | |Positie= Links |
| | }} | | }} |
| − | De '''locomotief en treinstelverlichting''' in de simpelste vorm, zoals die in een analoge loc geschakeld is. Hierin zitten twee [[Woorden - G#Gloeilamp|gloeilamp]]jes. De ene zit aan de voorkant van de loc en de andere zit aan de achterkant. Wanneer de plus op het (in rijrichting gezien) rechter wiel staat, geleidt diode A. De [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] loopt dan vanaf punt C door diode A en de frontlamp naar het linker wiel, waardoor de frontlamp brandt. Wanneer de plus op het linker wiel staat, geleidt diode B. De stroom loopt dan vanaf het linker wiel door diode B en de achterlamp naar punt C, waardoor de achterste lamp (het sluitsein) brandt. De twee diodes zijn van het type 1N4007. | + | De '''locomotief en treinstelverlichting''' in de simpelste vorm, zoals die in een [[Woorden - A#Analoog|"analoge"]] loc geschakeld is. Hierin zitten twee [[Woorden - G#Gloeilamp|gloeilamp]]jes. De ene zit aan de voorkant van de loc en de andere zit aan de achterkant. Wanneer de plus op het (in rijrichting gezien) rechter wiel staat, geleidt diode A. De [[Woorden - E#Elektrische stroom|elektrische stroom]] loopt dan vanaf punt C door diode A en de frontlamp naar het linker wiel, waardoor de frontlamp brandt. Wanneer de plus op het linker wiel staat, geleidt diode B. De stroom loopt dan vanaf het linker wiel door diode B en de achterlamp naar punt C, waardoor de achterste lamp (het sluitsein) brandt. De twee diodes zijn van het type 1N4007. |
| | | | |
| − | Het nadeel van analoog rijden is dat de verlichting alleen op volle sterkte brandt bij volle snelheid van de loc. Zodra de loc lagere spanning krijgt, zal ook de verlichting minder sterk gaan branden. Er zou een anti-knipperschakeling ingebouwd kunnen worden, maar dat is bij een analoge baan zinloos omdat de spanning op de rails niet constant aanwezig is.<br clear="all" /> | + | Het nadeel van [[Woorden - A#Analoog|"analoog"]] rijden is dat de verlichting alleen op volle sterkte brandt bij volle snelheid van de loc. Zodra de loc minder spanning krijgt, zal ook de verlichting minder sterk gaan branden. Er zou een anti-knipperschakeling ingebouwd kunnen worden, maar dat is bij een analoge baan vrijwel zinloos omdat de [[Woorden - S#Spanning|spanning]] op de rails niet constant aanwezig is. |
| | ---- | | ---- |
| − | | + | === Basisschakeling voor het aansluiten van lampen op een locdecoder === |
| − | === Basisschakeling voor het aansluiten van lampen op een decoder === | |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Lampen1.gif | | |Bestand= Lampen1.gif |
| Regel 32: |
Regel 30: |
| | |Omschrijving= Aansluiting van de lampen | | |Omschrijving= Aansluiting van de lampen |
| | }} | | }} |
| − |
| |
| | ====Hoe het werkt==== | | ====Hoe het werkt==== |
| − | De blauwe draad van de decoder is de gemeenschappelijke +, hierop staat 15 tot 18,5 volt gelijkspanning. De gele of de witte draad liggen - afhankelijk van de rijrichting - via een schakeltransistor in de decoder aan massa ('open collector'). Bij het vooruit rijden brandt dus de ene lamp en bij het achteruitrijden, brandt de andere lamp. | + | De blauwe draad van de locdecoder is de gemeenschappelijke plus (<big>+</big>), hierop staat 15 tot 18,5 volt gelijk[[Woorden - S#Spanning|spanning]]. De gele of de witte draad liggen - afhankelijk van de rijrichting - via een schakel[[Elektronica basis#De FET|FET]] in de locdecoder aan de min (dit zijn zogenaamde "open [[Woorden - D#Drain|Drain]]" aansluiting). Bij het vooruit rijden brandt dus de ene [[Woorden - G#Gloeilamp|lamp]] en bij het achteruitrijden, brandt de andere lamp. |
| | | | |
| − | Controleer altijd de spanning van de lampen voor ze op een decoder aan te sluiten. Zitten er standaardlampen in de loc (die berekend zijn op 12 tot 14 volt analoog), dan zijn er drie mogelijkheden: | + | Controleer altijd de spanning van de lampen voor ze op een locdecoder aan te sluiten. Zitten er standaardlampen in de loc (die berekend zijn op 12 tot 14 volt [[Woorden - A#Analoog|bij "analoog"]]), dan zijn er drie mogelijkheden: |
| − | # vervang de bestaande lampen door lampen die gemaakt zijn voor 16 tot 18 volt, anders raken de bestaande lampen zeer snel defect. Dit komt door de hogere inschakelstroom (vanwege de hogere voedingsspanning loopt er meer [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de lamp) en doordat de brandspanning (de spanning over de lamp) te hoog is. | + | # vervang de bestaande lampen door lampen die gemaakt zijn voor 16 tot 18 volt, anders raken de bestaande lampen zeer snel defect. Dit komt door de hogere inschakelstroom (vanwege de hogere voedingsspanning loopt er meer [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de lamp) en doordat de spanning over de lamp te hoog is. |
| − | # laat de bestaande lampen zitten en schakel een weerstand van ongeveer 3 ohm/1 watt in [[Woorden - S#Serieschakeling|serie]] met de lamp. Hierdoor wordt de inschakelstroom begrensd en tevens wordt de brandspanning tot een lagere waarde teruggebracht. In bovenstaand schema kan die weerstand in de blauwe draad aangebracht worden omdat er hier altijd maar één van de twee lampen brandt. | + | # laat de bestaande lampen zitten en schakel een weerstand van ongeveer 3 ohm/1 watt in [[Woorden - S#Serieschakeling|serie]] met de lamp. Hierdoor wordt de inschakelstroom begrensd en tevens wordt de spanning over de lamp tot een lagere waarde teruggebracht. In bovenstaand schema kan die weerstand in de blauwe draad aangebracht worden omdat er hier altijd maar één van de twee lampen brandt. '''Houd dan wel rekening met het feit dat de [[Woorden - S#Serieweerstand|serieweerstand]] i.v.m. warmteontwikeling niet in de buurt geplaatst wordt van het kunststof van de locomotiefkap!''' |
| − | # laat de bestaande lampen zitten en regel met een CV-instelling dat de lamp gedimd is (bijvoorbeeld instellen op 75%). Dan branden de lampen ook nog wel op de volle spanning en [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]], maar door de PWM regeling niet meer voor de volle 100%. | + | # laat de bestaande lampen zitten en regel met een [[Woorden - C#CV.|CV]]-instelling dat de lamp gedimd is (bijvoorbeeld instellen op 75%). Dan branden de lampen door de PWM regeling gemiddeld op minder spanning en [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]. |
| | | | |
| − | Deze laatste mogelijkheid houdt wel het risico in dat ze later alsnog defect raken want na resetten van de decoder branden ze weer op volle 100% sterkte. Dat is later wel weer in te stellen, maar na een jaar of wat is mogelijk al vergeten dat de lampen gedimd waren. Dan was het bij nader inzien toch beter geweest om de lampen meteen te vervangen. | + | Deze laatste mogelijkheid houdt wel het risico in dat na het resetten van de locdecoder de lampen later alsnog defect raken, want dan branden ze weer op volle sterkte. Na een jaar of wat is mogelijk al helemaal vergeten dat de lampen via de locdecoder gedimd waren. Dan was het bij nader inzien toch beter geweest om de lampen meteen te vervangen. |
| | | | |
| | Vooral die eerdergenoemde inschakelpiek is funest voor gloeilampen. In koude toestand is de weerstand van de gloeidraad erg laag. Op het moment van inschakelen loopt er een hoge [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte door de gloeidraad (bij benadering is die hogere stroomsterkte tijdens de eerste milliseconden het tien tot vijftienvoudige van de nominale stroomsterkte!!). Pas wanneer de gloeidraad zijn normale werktemperatuur bereikt heeft, zal de [[Woorden - G#Gloeilamp|gloeilamp]] de nominale (gespecificeerde) [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] opnemen (bijvoorbeeld 45 mA). | | Vooral die eerdergenoemde inschakelpiek is funest voor gloeilampen. In koude toestand is de weerstand van de gloeidraad erg laag. Op het moment van inschakelen loopt er een hoge [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte door de gloeidraad (bij benadering is die hogere stroomsterkte tijdens de eerste milliseconden het tien tot vijftienvoudige van de nominale stroomsterkte!!). Pas wanneer de gloeidraad zijn normale werktemperatuur bereikt heeft, zal de [[Woorden - G#Gloeilamp|gloeilamp]] de nominale (gespecificeerde) [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] opnemen (bijvoorbeeld 45 mA). |
| | | | |
| − | Wanneer de lampen aan één zijde in verbinding staan met het chassis van de loc, moeten de lampen geïsoleerd worden. Indien dit te veel werk is, verdient het aanbeveling de lampen te vervangen door leds + weerstand. | + | Wanneer de lampen aan één zijde in verbinding staan met het chassis van de loc, moeten de lampen geïsoleerd worden. Indien dit te veel werk is, verdient het aanbeveling de lampen te vervangen door [[Wat is een led|leds]] en serieweerstand. |
| | ---- | | ---- |
| − | | + | === Aansluiting van meerdere lampen op de locdecoder === |
| − | === Blokschema van een decoder === | |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| − | |Bestand= Werking-decoder01.gif | + | |Bestand= Lampen2.gif |
| | |Volgnummer= 03 | | |Volgnummer= 03 |
| − | |Grootte= 295px | + | |Grootte= Klein |
| | |Type= Schema | | |Type= Schema |
| − | |Maker= Fred Eikelboom | + | |Maker= Fred Eikelboom <br /> |
| − | |Omschrijving= Blokschema van decoder | + | |Omschrijving= Aansluiting van de lampen op de locdecoder |
| | |Positie= Links | | |Positie= Links |
| | }} | | }} |
| − | Fabrikanten hebben het over 'functie-uitgangen', maar die benaming is niet juist. De juiste benaming is functie-aansluitingen.
| + | In schema 03 is aangegeven hoe front- en sluitseinen op de locdecoder kunnen worden aangesloten. |
| − | | |
| − | Na de ontdekking van de [[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]] is door de internationale wetenschappers in 1747 vastgelegd dat [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] altijd van plus naar min loopt. In een later stadium werd echter vastgesteld dat de elektronen van min naar plus lopen. In elektrische- en elektronicaschema's is in de diverse symbolen de stroomrichting met een pijl aangegeven. Kijk bijvoorbeeld naar een transistor of een diode. Hier is met een pijl de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]richting aangeduid.
| |
| − | | |
| − | Bij decoders is er een gesloten stroomkring van de blauwe plusdraad naar de massa (min) van de decoder. Die massa wordt d.m.v. een functietoets aan- of uitgeschakeld via een bipolaire of een ''field effect'' transistor (FET). De benaming 'functie-uitgang(en)' klopt dus niet.
| |
| − | | |
| − | Daar de draden die als functie-aansluiting bedoeld zijn allemaal naar de min (massa) geschakeld worden (zie blokschema 03) via een zgn. 'open collector' of 'open drain' aansluiting van een transistor, is de benaming 'uitgang' niet helemaal correct. 'Open collector' betekent dat de basis en emitter van de schakeltransistor inwendig aangesloten zijn aan de massa en de collector naar buiten gevoerd is.
| |
| − | | |
| − | Bij functie-aansluitingen loopt de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] vanaf de blauwe draad, via een gebruiker (lamp/led etc.) door de schakeltransistor naar de min en dus is die functie-aansluiting een ingang. De pijlen geven aan hoe de stroom loopt. Samengevat: blauw is plus (de voeding), de functie-aansluitingen wit/geel/groen/paars etc. zijn min (geschakeld naar de massa).
| |
| − | | |
| − | Waarschijnlijk benoemen de fabrikanten deze functieaansluiting(en) als 'uitgang', omdat het een draad is die vanaf de decoder-print 'naar buiten gaat', om er iets op aan te kunnen sluiten. De benaming 'uitgang' is hier echter in tegenspraak met het feit dat de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] hier 'naar binnen' gaat.
| |
| | | | |
| − | In het blokschema is er op de hele decoder maar één uitgang: de blauwe draad. De rode en zwarte draden zijn gecombineerde in/uitgangen. De motoraansluitingen zijn gecombineerde in/uitgangen (de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] kan in twee richtingen vloeien waardoor de motor, links- of rechtsom draait) en de functie-aansluitingen zijn, zoals hierboven reeds uitgelegd, ingangen.
| + | De [[Woorden - G#Gloeilamp|lamp]]en worden allen met één zijde aan de blauwe draad (de plusaansluiting van de locdecoder) aangesloten. De andere aansluitingen van de lampen worden via de gele of witte min-draad naar de min geschakeld. Aan de voorzijde van de loc moet de witte (of gele) lamp voor de frontseinen op de witte draad aangesloten zijn en de rode lamp op de gele draad. Aan de achterzijde van de loc moet de witte (of gele) lamp op de gele draad aangesloten zijn en de rode lamp op de witte draad. Nu zal de verlichting op de juiste wijze omschakelen bij veranderen van rijrichting. |
| | | | |
| − | In het blokschema staan de schakeltransistoren (FET's) getekend als echte schakelaars. Dit is hier gedaan om de zaak te verduidelijken. In werkelijkheid zijn het dus transistors die de spanning in- of uitschakelen.
| + | Mocht de verlichting maar heel even gaan branden, terwijl de lampen heel zijn, dan bestaat de kans dat er te veel [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de lampen loopt en de locdecoder de stroom begrenst (wat inhoudt dat de beveiliging aanspreekt. Dit is te zien aan het knipperen van de verlichting met een interval van één seconde. |
| | | | |
| − | ==== De doorlaatrichting ====
| + | Oplossing: lampen toepassen die minder [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] nodig hebben dan het maximum dat de locdecoder mag en/of kan leveren. Bijvoorbeeld: de rode en gele lamp trekken samen 122 mA. De locdecoder mag max. maar 100 mA leveren. Er moeten dan lampen gebruikt worden die per stuk niet meer dan 45 mA opnemen. |
| − | Een led wordt altijd in de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]] aangesloten. Dus, plus van de voedingsspanning, via een [[Woorden - S#Serieweerstand|serieweerstand]], aan de anode en de min van de voedingsspanning aan de kathode. Zie ook het artikel [[Hoe sluit u leds aan]].
| |
| | | | |
| − | ==== De logische uitgangen ====
| + | Mochten dergelijke lampen niet verkrijgbaar zijn, dan is dit op te lossen door in [[Woorden - S#Serieschakeling|serie]] met de lampen een weerstand op te nemen van ongeveer 22 ohm/1 watt (waarde proefondervindelijk vaststellen). Hierdoor wordt de inschakelstroompiek begrensd en is er een grotere kans dat het licht wel brandt. Pas dan wel op dat de weerstand niet in de buurt van de kunststof kap komt, want wanneer die weerstand heet wordt, is er een grote kans dat de kunststof van de kap smelt! |
| − | Er zijn decoders die voorzien zijn van één- of meerdere 'Logische uitgangen'. Deze 'Logische uitgangen' zijn wel echte uitgangen. Hier staat namelijk een spanning van 5 volt op (ten opzichte van de massa (nul) van de gelijkrichter), wanneer deze actief zijn. In rust is een logische uitgang 0 volt. Deze uitgangen moeten echter voorzien worden van een versterker, omdat deze maar ongeveer 2 mA kunnen leveren.
| |
| | ---- | | ---- |
| − | | + | === Schakelbare sluitseinen met lampen === |
| − | === Aansluiting van meerdere lampen op de decoder === | |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| − | |Bestand= Lampen2.gif | + | |Bestand= Schakelbare-sluitlampen01.gif |
| | |Volgnummer= 04 | | |Volgnummer= 04 |
| − | |Grootte= Klein | + | |Grootte= 400px |
| | |Type= Schema | | |Type= Schema |
| − | |Maker= Fred Eikelboom <br /><br /> | + | |Maker= Karst Drenth <br /> |
| − | |Omschrijving= Aansluiting van de lampen op de decoder | + | |Omschrijving= Aansluiting van de sluitseinen op de locdecoder |
| | |Positie= Links | | |Positie= Links |
| | }} | | }} |
| − | In schema 04 is aangegeven hoe front- en sluitseinen op de decoder kunnen worden aangesloten.
| + | D.m.v. een aantal [[Woorden - T#Transistor|transistor]]en is het mogelijk de sluitseinen uitschakelbaar te maken. |
| | + | ====Hoe het werkt==== |
| | + | Bij het drukken op F0 gaan de front- en sluitseinen rijrichtingafhankelijk aan. Wanneer dan toets F1 niet ingeschakeld is, ligt het knooppunt R3/R4/[[Woorden - B#Basis|Basis]] van T3 via R3 aan een positieve [[Woorden - S#Spanning|spanning]]. Hierdoor geleidt T3. Daardoor krijgen T1 en T2, via de diodes D1 en D2, een stuurspanning op de basis. T1 en T2 zijn dan in geleiding en het rode sluitsein brandt, afhankelijk van de rijrichting. |
| | | | |
| − | De lampen worden allen met één zijde aan de blauwe draad (de plusaansluiting van de decoder) aangesloten. De andere aansluitingen van de lampen worden via de gele of witte min-draad naar de massa geschakeld. Aan de voorzijde van de loc moet de witte (of gele) lamp voor de frontseinen op de witte draad aangesloten zijn en de rode lamp op de gele draad. Aan de achterzijde van de loc moet de witte (of gele) lamp op de gele draad aangesloten zijn en de rode lamp op de witte draad. Nu zal de verlichting op de juiste wijze omschakelen bij veranderen van rijrichting.
| + | Bij drukken op F1 komt de groene draad aan de min te liggen en wordt de spanning op het knooppunt R3/R4/Basis T3 zo laag dat T3 uit geleiding gaat (spert). Daardoor krijgen T1 en T2 geen stuurspanning meer en gaan ook uit geleiding. Daardoor gaat het rode sluitsein uit. |
| | | | |
| − | Mocht de verlichting maar heel even gaan branden, terwijl de lampen heel zijn, dan bestaat de kans dat er te veel [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de lampen loopt en de decoder de stroom begrenst (wat inhoudt dat de beveiliging aanspreekt. Dit is te zien aan het snel knipperen van de verlichting.
| + | Schakelmogelijkheden: |
| − | | + | * F0 = frontseinen en sluitseinen aan (rijrichtingafhankelijk); |
| − | Oplossing: lampen toepassen die minder [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] nodig hebben dan het maximum dat de decoder mag en/of kan leveren. Bijvoorbeeld de rode en gele lamp samen trekken 122 mA. De decoder mag max. maar 100 mA leveren. Er moeten dan lampen gebruikt worden die per stuk niet meer dan 45 mA opnemen.
| + | * F0 en F1 = frontseinen aan en sluitseinen uit (rijrichtingafhankelijk). |
| − | | |
| − | Mochten dergelijke lampen niet verkrijgbaar zijn, dan is dit op te lossen door in [[Woorden - S#Serieschakeling|serie]] met de lampen een weerstand op te nemen van ongeveer 22 ohm/1 watt (waarde proefondervindelijk vaststellen). Hierdoor wordt de inschakelstroompiek begrensd en is er een grotere kans dat het licht wel brandt. Pas dan wel op dat de weerstand niet in de buurt van de kap komt, want wanneer die weerstand heet wordt, is er een grote kans dat de kunststof van de kap smelt!<br clear="all" />
| |
| | ---- | | ---- |
| − | | + | === Blokschema van een locdecoder === |
| − | === Schakelbare sluitseinen met lampen === | |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| − | |Bestand= Schakelbare-sluitlampen01.gif | + | |Bestand= Werking-locdecoder.png |
| | |Volgnummer= 05 | | |Volgnummer= 05 |
| − | |Grootte= 480px | + | |Grootte= 325px |
| | |Type= Schema | | |Type= Schema |
| − | |Maker= Karst Drenth <br /><br /> | + | |Maker= Fred Eikelboom |
| − | |Omschrijving= Aansluiting van de sluitseinen op de decoder | + | |Omschrijving= Blokschema van een locdecoder |
| | |Positie= Links | | |Positie= Links |
| | }} | | }} |
| − | D.m.v. een aantal transistoren is het mogelijk de sluitseinen uitschakelbaar te maken. | + | Fabrikanten hebben het over "functie-uitgangen", maar die benaming is niet juist. De juiste benaming is "functie-aansluitingen", want '''als de zogenaamde "functieuitgang" werkelijk een uitgang was, dan zou er spanning uit komen''' en het dus een <big><big>+</big></big> zijn, en dan brand er niets omdat dan aan beide kanten van de leds een <big><big>+</big></big> zit!<br>De benaming "functie-uitgang(en)" klopt dus niet, want de functieaansluitdraden worden allemaal naar "min" geschakeld.<br>Na de ontdekking van de [[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]] is door de internationale wetenschappers in 1747 vastgelegd dat [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] altijd van plus naar min loopt. In een later stadium werd echter vastgesteld dat de elektronen van min naar plus lopen. In elektrische- en elektronicaschema's is in de diverse symbolen de stroomrichting met een pijl aangegeven. Kijk bijvoorbeeld naar een [[Woorden - T#Transistor|transistor]] of een [[Elektronica basis#De diode|diode]]. Hier is met een pijl de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]richting aangeduid. |
| | + | |
| | + | Bij locdecoders is er een stroomkring vanaf de blauwe plusdraad, via een gebruiker (bijvoorbeeld een paar leds), naar de min van de locdecoder. Die led is dan altijd in doorlaatrichting geschakeld, dus de stroom loopt vanaf de blauwe draad door de leds naar de functieaansluiting (<big><big>-</big></big> of min). Die verbinding met de min wordt met behulp van een [[Woorden - F#Functietoets|functietoets]] op de [[Centrales|centrale]] in- of uitgeschakeld via een "field effect transistor" ([[Elektronica basis#De FET|FET]]) waarvan de source aan de min ligt. |
| | + | |
| | + | De draden van de locdecoderaansluitingen die als functie-aansluiting bedoeld zijn worden allemaal naar de min (-) geschakeld (zie afbeelding 05) via een zogenaamde "open [[Woorden - D#Drain|drain]]" aansluiting van een FET "Open drain" betekent dat de [[Woorden - S#Source|"Source"]] van de (schakel)FET in de locdecoder aangesloten is aan de min en de [[Woorden - D#drain|"drain"]] naar buiten gevoerd is d.m.v. een decoderdraad. |
| | | | |
| − | ====Hoe het werkt====
| + | Bij functie-aansluitingen loopt de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] vanaf de blauwe draad, via een gebruiker (lamp/[[Wat is een led|led]]) door de schakel[[Elektronica basis#De FET|FET]] naar de min en dus is die functie-aansluiting een ''ingang''. De pijlen geven aan hoe de stroom loopt. Samengevat: blauw is de "plus" (de voeding), de functie-aansluitingen wit/geel/groen/paars etc. zijn "min" (worden individueel door een FET naar de "min" geschakeld). |
| − | Bij het drukken op F0 gaan de front- en sluitseinen rijrichtingafhankelijk aan. Wanneer dan toets F1 niet ingeschakeld is, ligt het knooppunt R3/R4/Basis T3 via R3 aan een positieve spanning. Hierdoor geleidt T3. Daardoor krijgen T1 en T2, via de diodes D1 en D2, een stuurspanning op de basis. T1 en T2 zijn dan in geleiding en het rode sluitsein brandt, afhankelijk van de rijrichting. | + | |
| | + | Waarschijnlijk noemen de fabrikanten deze functieaansluiting(en) "uitgang", omdat het een draad is die vanaf de locdecoder-print "naar buiten gaat", om er iets op aan te kunnen sluiten. De benaming "uitgang" is hier echter in tegenspraak met het feit dat de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] hier "naar binnen" gaat via een ([[Elektronica basis#De FET|FET]]). |
| | | | |
| − | Bij drukken op F1 komt de groene draad aan massa te liggen en wordt de spanning op het knooppunt R3/R4/Basis T3 zo laag dat T3 uit geleiding gaat (spert). Daardoor krijgen T1 en T2 geen stuurspanning meer en gaan ook uit geleiding. Daardoor gaat het rode sluitsein uit.
| + | In het blokschema (afbeelding 05) is er op de hele locdecoder maar één uitgang: de blauwe draad. De rode en zwarte draden zijn gecombineerde in/uitgangen. De motoraansluitingen zijn ook elk op zich gecombineerde in/uitgangen (de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] kan in twee richtingen vloeien ([[Woorden - O#Ompolen|omgepoold]] worden) waardoor de motor, links- of rechtsom draait) en de functie-aansluitingen zijn, zoals hierboven reeds uitgelegd, ingangen (<big><big>-</big></big>). |
| | | | |
| − | Schakelmogelijkheden:
| + | In het blokschema staan de FET's getekend als echte schakelaars. Dit is hier gedaan om de zaak te verduidelijken. In werkelijkheid zijn het dus [[Elektronica basis#De FET|FET's]] (zie rechts-onder in afbeelding 3) die de spanning in- of uitschakelen. |
| − | * F0 = frontseinen en sluitseinen aan (rijrichtingafhankelijk)
| + | ==== De doorlaatrichting ==== |
| − | * F0 + F1 = frontseinen aan en sluitseinen uit (rijrichtingafhankelijk).
| + | Een led wordt altijd in de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]] aangesloten. Dus, plus van de voedings[[Woorden - S#Spanning|spanning]] (de blauwe draad), via een [[Woorden - S#Serieweerstand|serieweerstand]], aan de [[Woorden - A#Anode|anode]] van de led en de min van de voedingsspanning aan de [[Woorden - K#Kathode|kathode]] van de led. Zie ook het artikel [[Het aansluiten van leds]]. |
| − | <br clear="all" />
| + | ==== De logische aansluitingen ==== |
| | + | Er zijn locdecoders die voorzien zijn van één- of meerdere "logische aansluitingen". Deze "logische aansluitingen" zijn wel echte uitgangen. Hier staat namelijk een [[Woorden - S#Spanning|spanning]] van 5 volt op (ten opzichte van de min (nul volt) van de gelijkrichter), wanneer deze actief (ingeschakeld) zijn. In rust is een "logische aansluiting" 0 (nul) volt. Deze aansluitingen moeten echter voorzien worden van een [[Logische aansluiting van een locdecoder aansluiten#Zelfbouw|versterker]] (transistor of FET), omdat deze "logische aansluitingen" maar ongeveer 0,5 tot 1 mA kunnen leveren. |
| | ---- | | ---- |
| − |
| |
| | === Aansluiten van leds in de locomotief of het treinstel === | | === Aansluiten van leds in de locomotief of het treinstel === |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| Regel 131: |
Regel 118: |
| | |Grootte= Klein | | |Grootte= Klein |
| | |Type= Schema | | |Type= Schema |
| − | |Maker= Fred Eikelboom <br /><br /> | + | |Maker= Fred Eikelboom <br /> |
| − | |Omschrijving= Basisschakeling voor aansluiten van leds op de decoder | + | |Omschrijving= Basisschakeling voor aansluiten van leds op de locdecoder |
| | |Positie= Links | | |Positie= Links |
| | }} | | }} |
| | De verlichting met leds in zijn simpelste vorm met twee leds (zie schema 06). De ene led zit aan de voorkant van de loc, en de andere aan de achterkant. | | De verlichting met leds in zijn simpelste vorm met twee leds (zie schema 06). De ene led zit aan de voorkant van de loc, en de andere aan de achterkant. |
| − |
| |
| | ====Hoe het werkt==== | | ====Hoe het werkt==== |
| − | Op de blauwe draad van de decoder staat 16 tot 18 volt. In de blauwe draad is weerstand R1 aangebracht. Deze dient om de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de afzonderlijke leds te begrenzen tot een veilige waarde (lees: maximaal toelaatbare stroom door de led). Het berekenen van de waarde van R1 kan volgens de formule in het artikel [[Minimale led serieweerstand berekenen]]. | + | Op de blauwe draad van de locdecoder staat 16 tot 18 volt. In de blauwe draad zijn de weerstanden R1 en R2 aangebracht. Deze dienen om de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de afzonderlijke leds te begrenzen tot een veilige waarde (lees: maximaal toelaatbare stroom door de led). Het berekenen van de waarde van R1 en R2 kan volgens de formule in het artikel [[Minimale led serieweerstand berekenen]].<br> |
| − | | + | De gele óf de witte draad ligt, afhankelijk van de rijrichting, via de schakel[[Woorden - T#Transistor|transistor]] in de locdecoder, aan min (de min-aansluiting van de gelijkrichter in de locdecoder). Bij het vooruit rijden branden de linker leds en bij het achteruitrijden branden de rechter leds. Dus bij het vooruitrijden loopt de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] voor de linker leds door [[Woorden - S#Serieweerstand|serieweerstand]] R1 en bij het achteruit rijden loopt de stroom voor de rechter leds door [[Woorden - S#Serieweerstand|serieweerstand]] R2. Dus, of de linker leds branden of de rechter leds. |
| − | De gele o\óf de witte draad ligt, afhankelijk van de rijrichting, via de schakeltransistor in de decoder, aan massa (de nul-aansluiting van de gelijkrichter in de decoder). Bij het vooruit rijden brandt de ene led en bij het achteruitrijden brandt de andere led. Dus bij het vooruitrijden loopt de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] voor de linker led door weerstand R1 en bij het achteruit rijden loopt de stroom voor de rechter led ook door weerstand R1. Maar nooit door twee leds tegelijkertijd. Dat is de reden waarom hier maar één weerstand gebruikt is. | + | ====Het doel van de serieweerstand==== |
| − | | + | De [[Woorden - S#Serieweerstand|serieweerstand]] zorgt er voor dat de ''maximaal'' toelaatbare [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte door de led niet wordt overschreden. Gebeurt dit wel, dan gaat de led zonder enige waarschuwing meteen stuk. De door de fabrikant opgegeven '''maximale''' doorlaatstroom van de gangbare leds is ongeveer 20 mA. Deze stroomsterkte (en daarmee de lichtopbrengst) is echter veel te hoog, de leds werken dan als verstraler's. Bij het berekenen van de waarde van de serieweerstand kan dus prima met een lagere stroomsterkte gerekend worden, de gangbare "high efficieny" leds geven bij minder dan 20 mA een zee van licht. Ga uit van bijvoorbeeld een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte van 6 mA voor de frontseinen en 4 mA voor de sluitseinen. Bereken dan met de Wet van Ohm aan de hand van deze stroomsterkten de [[Minimale led serieweerstand berekenen|waarde]] van de serieweerstand. |
| − | ====Het doel van de seieweerstand==== | |
| − | De weerstand zorgt er voor dat de maximaal toelaatbare [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte door de led niet wordt overschreden. Gebeurt dit wel, dan gaat de led zonder enige waarschuwing meteen stuk. De door de fabrikant opgegeven maximale doorlaatstroom van de gangbare leds is ongeveer 20 mA. Deze stroomsterkte is echter bij gebruik als locverlichting veel te hoog, de leds werken dan als verstraler, de lichtopbrengst is veel te hoog. Bij het berekenen van de waarde van de serieweerstand kan met een lagere stroomsterkte gerekend worden, de gangbare ''high efficieny'' leds geven bij minder dan 20 mA al genoeg licht. Ga uit van bijvoorbeeld een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte van 10 mA voor de frontseinen en 8 mA voor de sluitseinen. Bereken dan met de Wet van Ohm aan de hand van deze stroomsterkten de waarde van de serieweerstand. | |
| | ---- | | ---- |
| − |
| |
| | === De praktijk === | | === De praktijk === |
| − | De schakelingen 7 t/m 12 en schakeling 14 zijn hardware-oplossingen. Hetzelfde is met de nieuwste generatie decoders (o.a. LoPi4) vaak te verwezenlijken via ''[[Inleiding Function Mapping|Function Mapping]]''. | + | De schakelingen 04 en 07 t/m 10 zijn oplossingen voor oudere locdecoders die alleen een Aux1 en Aux2 aansluiting hebben. Hetzelfde is met de nieuwste generatie locdecoders (o.a. LoPi4 en LoPi5) vaak te verwezenlijken via [[Function Mapping|Function Mapping]]. |
| | | | |
| | De in de schema's vermelde weerstandswaarden zijn richtwaarden. De berekening van de waarde van de serieweerstanden van de leds staat in het artikel [[Minimale led serieweerstand berekenen]]. Wanneer de verlichting te fel is, kan altijd een hogere weerstandswaarde worden genomen. | | De in de schema's vermelde weerstandswaarden zijn richtwaarden. De berekening van de waarde van de serieweerstanden van de leds staat in het artikel [[Minimale led serieweerstand berekenen]]. Wanneer de verlichting te fel is, kan altijd een hogere weerstandswaarde worden genomen. |
| | ---- | | ---- |
| − |
| |
| | === Schakelbare sluitseinen === | | === Schakelbare sluitseinen === |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| − | |Bestand= SluitLED-2Func.gif | + | |Bestand= SluitLED-2Func.png |
| | |Volgnummer= 07 | | |Volgnummer= 07 |
| | |Grootte= Klein | | |Grootte= Klein |
| | |Type= Schema | | |Type= Schema |
| − | |Maker= Fred Eikelboom <br /><br /> | + | |Maker= Fred Eikelboom <br /> |
| | |Omschrijving= Aansluiting sluitseinen | | |Omschrijving= Aansluiting sluitseinen |
| | |Positie= Links | | |Positie= Links |
| | }} | | }} |
| | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" | | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" |
| − | ! colspan="5" style="background:#E5E4E2;"| Onderdelenlijst | + | ! colspan="5" {{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| Onderdelenlijst |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R1, R4 ||style="background:#E8E8E8;"| 6k8 | + | |{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| R1, R4 ||{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| 6k8 |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E5E4E2;"| R2, R3 ||style="background:#E5E4E2;"| 8k2 | + | |{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| R2, R3 ||{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| 8k2 |
| | |- | | |- |
| | |} | | |} |
| Regel 174: |
Regel 156: |
| | |Maker= Fred Eikelboom | | |Maker= Fred Eikelboom |
| | }} | | }} |
| − | Er kunnen meerdere schakelbare sluitseinen gemaakt worden met behulp van twee functieaansluitingen (zie schema 11). Door de voorste rode leds aan de groene functieaansluiting te koppelen en de achterste rode leds aan de paarse, zijn de sluitseinen schakelbaar. Wanneer de loc vooruit moet rijden met ingeschakelde sluitseinen, dan moet op de centrale toets F1 worden gedrukt. Wanneer de loc achteruit moet rijden met ingeschakelde sluitseinen, moet toets F1 worden uitgeschakeld en toets F2 ingeschakeld. | + | Er kunnen meerdere schakelbare sluitseinen gemaakt worden met behulp van twee functieaansluitingen (zie schema 11). Door de voorste rode leds aan de groene functieaansluiting te koppelen en de achterste rode leds aan de paarse, zijn de sluitseinen schakelbaar. Wanneer de loc vooruit moet rijden met ingeschakelde sluitseinen, dan moet op de [[Centrales|centrale]] toets F1 worden gedrukt. Wanneer de loc achteruit moet rijden met ingeschakelde sluitseinen, moet toets F1 worden uitgeschakeld en toets F2 ingeschakeld. |
| − | | |
| − | Dat werkt echter niet zo handig... maar met functiemapping is daar iets aan te doen. Bij een aantal decoders is het zo in te stellen dat toets F1 of F2 gekoppeld zijn aan toets F0. Dan zullen de sluitseinen automatisch rijrichtingafhankelijk branden.<br clear="all" />
| |
| | | | |
| | + | Dat werkt echter niet zo handig... maar met [[Function Mapping|functiemapping]] is daar iets aan te doen. Bij een aantal nieuwere locdecoders is het zo in te stellen dat toets F1 of F2 gekoppeld zijn aan toets F0. Dan zullen de sluitseinen automatisch rijrichtingafhankelijk branden. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| − | |Bestand= Leds-schakelbaar01.gif | + | |Bestand= Leds-schakelbaar01.png |
| | |Volgnummer= 08 | | |Volgnummer= 08 |
| | |Grootte= Klein | | |Grootte= Klein |
| | |Type= Schema | | |Type= Schema |
| − | |Maker= Fred Eikelboom <br /><br /> | + | |Maker= Fred Eikelboom <br /> |
| | |Omschrijving= Automatische omschakeling sluitseinen | | |Omschrijving= Automatische omschakeling sluitseinen |
| | |Positie= Links | | |Positie= Links |
| | }} | | }} |
| | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" | | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" |
| − | ! colspan="5" style="background:#E5E4E2;"| Onderdelenlijst | + | ! colspan="5" {{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| Onderdelenlijst |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R1, R4 ||style="background:#E8E8E8;"| 6k8 | + | |{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| R1, R4 ||{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| 6k8 |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E5E4E2;"| R2, R3 ||style="background:#E5E4E2;"| 8k2 | + | |{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| R2, R3 ||{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| 8k2 |
| | |- | | |- |
| | |} | | |} |
| Regel 199: |
Regel 180: |
| | |Maker= Fred Eikelboom | | |Maker= Fred Eikelboom |
| | }} | | }} |
| − | In afbeelding 08 wordt een uitbreiding van de voorgaande schakeling getoond. Dit is een handigere aanpak om de sluitseinen uitschakelbaar te maken, automatisch gekoppeld aan de rijrichting. Nu is er, in tegenstelling tot het voorgaande schema, maar één functieaansluiting nodig. Wanneer er op toets F1 gedrukt wordt, zal het knooppunt rode led/weerstand via de diode aan massa (min) gelegd worden. Hierdoor krijgen de rode leds geen spanning meer en doven de sluitseinen. De twee diodes zijn van het type 1N4148. | + | In afbeelding 08 wordt een uitbreiding van de voorgaande schakeling getoond. Dit is een handigere aanpak om de sluitseinen uitschakelbaar te maken, automatisch gekoppeld aan de rijrichting. Hier is, in tegenstelling tot het voorgaande schema, maar één functieaansluiting nodig. Wanneer er op toets F1 gedrukt wordt, zal het knooppunt rode led/[[Woorden - S#Serieweerstand|serieweerstand]] via de diode naar min geschakeld worden. Hierdoor krijgen de rode leds te weinig spanning en doven de sluitseinen. De twee diodes zijn van het type 1N4148. |
| | | | |
| − | De waarden van de serieweerstanden van de rode leds zijn hoger gekozen dan de waarden van de serieweerstanden van de gele leds, omdat de sluitseinen niet zo fel hoeft te branden.<br clear="all" /> | + | De waarden van de serieweerstanden van de rode leds zijn hoger gekozen dan de waarden van de serieweerstanden van de gele leds, omdat de sluitseinen niet zo fel hoeven te branden. |
| | ---- | | ---- |
| − |
| |
| | === Schakelbare sluitseinen en rangeerseinen === | | === Schakelbare sluitseinen en rangeerseinen === |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| − | |Bestand= Leds-schakelbaar02.gif | + | |Bestand= Leds-schakelbaar02.png |
| | |Volgnummer= 09 | | |Volgnummer= 09 |
| | |Grootte= 365px | | |Grootte= 365px |
| | |Type= Schema | | |Type= Schema |
| − | |Maker= Fred Eikelboom <br /><br /> | + | |Maker= Fred Eikelboom <br /> |
| | |Omschrijving= Frontseinen schakelbaar t.b.v. rangeerseinen | | |Omschrijving= Frontseinen schakelbaar t.b.v. rangeerseinen |
| | |Positie= Links | | |Positie= Links |
| | }} | | }} |
| | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" | | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" |
| − | ! colspan="5" style="background:#E5E4E2;"| Onderdelenlijst | + | ! colspan="5" {{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| Onderdelenlijst |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R1, R5 ||style="background:#E8E8E8;"| 4k7 | + | |{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| R1, R5 ||{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| 6k8 |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E5E4E2;"| R2, R4 ||style="background:#E5E4E2;"| 8k2 | + | |{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| R2, R4 ||{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| 8k2 |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R3, R6 ||style="background:#E8E8E8;"| 390R | + | |{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| R3, R6 ||{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| 390R |
| | |- | | |- |
| | |} | | |} |
| Regel 230: |
Regel 210: |
| | In afbeelding 09 wordt een verdere uitbreiding van de voorgaande schakeling getoond. Wanneer de andere functieaansluiting op de getoonde wijze op de frontseinen wordt aangesloten, zijn de sluitseinen uit te schakelen (rijrichtingafhankelijk door op toets F1 te drukken. | | In afbeelding 09 wordt een verdere uitbreiding van de voorgaande schakeling getoond. Wanneer de andere functieaansluiting op de getoonde wijze op de frontseinen wordt aangesloten, zijn de sluitseinen uit te schakelen (rijrichtingafhankelijk door op toets F1 te drukken. |
| | | | |
| − | Door op toets F2 te drukken komen de knooppunten kathode/anode van de gele leds aan massa leggen, waardoor aan weerszijden maar één witte led blijft branden (rijrichtingafhankelijk). Door de diode tussen functieaansluiting F1 en F2 worden, bij het drukken op toets F2, de knooppunten van de rode leds/weerstand via de diodes aan de massa (min) gelegd. Daardoor gaan ook de sluitseinen uit. Op deze wijze zijn er door het drukken op toets F2 aan weerszijden rangeerseinen. | + | Door op toets F2 te drukken komen de knooppunten kathode/anode van de gele leds aan min te liggen, waardoor aan weerszijden maar één witte led blijft branden (rijrichtingafhankelijk). Door de diode tussen functieaansluiting F1 en F2 worden, bij het drukken op toets F2, de knooppunten van de rode leds/serieweerstand via de diodes naar de min geschakeld. Hierdoor krijgen de rode leds te weinig spanning en daardoor gaan ook de sluitseinen uit. Op deze wijze zijn er door het drukken op toets F2 aan weerszijden rangeerseinen. |
| | | | |
| | Schakelmogelijkheden: | | Schakelmogelijkheden: |
| − | * F0 = frontseinen en sluitseinen aan (rijrichtingafhankelijk). | + | * F0 = frontseinen en sluitseinen aan (rijrichtingafhankelijk); |
| − | * F0 + F1 = frontseinen aan en sluitseinen uit (rijrichtingafhankelijk). | + | * F0 en F1 = frontseinen aan en sluitseinen uit (rijrichtingafhankelijk); |
| − | * F0 + F2 = 1 led van frontseinen aan weerszijden aan en sluitseinen uit (rangeerseinen). | + | * F0 en F2 = 1 led van frontseinen aan weerszijden aan en sluitseinen uit (rangeerseinen); |
| − | * bij op F2 drukken maakt de stand van F1 niets uit. | + | * bij op F2 drukken maakt de stand van F1 niets uit; |
| | * wanneer F0 niet actief is, dan werkt verlichting d.m.v. F1 en F2 ook niet. | | * wanneer F0 niet actief is, dan werkt verlichting d.m.v. F1 en F2 ook niet. |
| − | | + | De weerstanden tussen de leds en de diodes zijn om het verschil in verlichtingsterkte van de gele leds te compenseren. Het maakt namelijk uit of de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de onderste gele led via de andere gele led loopt of via de diode. De vijf diodes zijn van het type 1N4148. |
| − | De weerstanden tussen de leds en de diodes zijn om het verschil in verlichtingsterkte van de gele leds te compenseren. Het maakt namelijk uit of de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de onderste gele led via de andere gele led loopt of via de diode. De vijf diodes zijn van het type 1N4148.<br clear="all" /> | |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| − | |Bestand= Leds-schakelbaar03.gif | + | |Bestand= Leds-schakelbaar03.png |
| | |Volgnummer= 10 | | |Volgnummer= 10 |
| | |Grootte= 365px | | |Grootte= 365px |
| | |Type= Schema | | |Type= Schema |
| − | |Maker= Fred Eikelboom <br /><br /> | + | |Maker= Fred Eikelboom <br /> |
| | |Omschrijving= Extra frontseinen toegevoegd | | |Omschrijving= Extra frontseinen toegevoegd |
| | |Positie= Links | | |Positie= Links |
| | }} | | }} |
| | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" | | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" |
| − | ! colspan="5" style="background:#E5E4E2;"| Onderdelenlijst | + | ! colspan="5" {{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| Onderdelenlijst |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R1, R5 ||style="background:#E8E8E8;"| 4k7 | + | |{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| R1, R5 ||{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| 4k7 |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E5E4E2;"| R2, R4 ||style="background:#E5E4E2;"| 8k2 | + | |{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| R2, R4 ||{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| 8k2 |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R3, R6 ||style="background:#E8E8E8;"| 270R | + | |{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| R3, R6 ||{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| 270R |
| | |- | | |- |
| | |} | | |} |
| Regel 263: |
Regel 242: |
| | |Maker= Fred Eikelboom | | |Maker= Fred Eikelboom |
| | }} | | }} |
| − | Afbeelding 10 is wederom een uitbreiding van de voorgaande schakeling. Hier zijn drie frontseinen te schakelen. De serieweerstanden van de gele leds krijgen nu een lagere waarde, omdat er nu drie leds in [[Woorden - S#Serieschakeling|serie]] staan. Ook de weerstanden tussen de leds en de diodes krijgen een andere (hogere) waarde.<br clear="all" /> | + | Afbeelding 10 is wederom een uitbreiding van de voorgaande schakeling. Hier zijn drie frontseinen te schakelen. De serieweerstanden van de gele leds krijgen h[[Woorden - S#Serieweerstand|serieweerstand]]ier een lagere waarde, omdat er nu drie leds in [[Woorden - S#Serieschakeling|serie]] staan. Ook de weerstanden tussen de leds en de diodes krijgen een andere (hogere) waarde. |
| | + | <div style="height: 25px;"></div> |
| | ---- | | ---- |
| − |
| |
| − | === Standaard ingeschakelde rangeerseinen ===
| |
| − | {{Afbeelding
| |
| − | |Bestand= Leds-schakelbaar04.gif
| |
| − | |Volgnummer= 11
| |
| − | |Grootte= 395px
| |
| − | |Type= Schema
| |
| − | |Maker= Fred Eikelboom <br /><br />
| |
| − | |Omschrijving= Standaard rangeerseinen
| |
| − | |Positie= Links
| |
| − | }}
| |
| − | {| class="wikitable" style="font-size:90%;"
| |
| − | ! colspan="5" style="background:#E5E4E2;"| Onderdelenlijst
| |
| − | |-
| |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R1, R6 ||style="background:#E8E8E8;"| 1k6
| |
| − | |-
| |
| − | |style="background:#E5E4E2;"| R2, R5 ||style="background:#E5E4E2;"| 2k2
| |
| − | |-
| |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R3, R4 ||style="background:#E8E8E8;"| 1k8
| |
| − | |-
| |
| − | |}
| |
| − | {{Tabelonderschrift
| |
| − | |Volgnummer= 05
| |
| − | |Maker= Fred Eikelboom
| |
| − | }}
| |
| − | Zoals bij de beschrijving van de functieaansluitingen aangegeven, wordt de verlichting (lampjes of leds) via een transistor (fet) aan de decodermassa (min) geschakeld. Door nu een led rechtstreeks met de decoder-min te verbinden zal deze continue branden.
| |
| − |
| |
| − | Wanneer aan weerszijden van de loc één led op de min van de decoder wordt aangesloten (zie afbeelding 11), zijn er rangeerseinen wanneer F0 uit is. Wanneer F0 ingeschakeld wordt, zal de led aan de achterzijde uitgeschakeld worden doordat diode D1 of D2 gaat geleiden en dan zijn er drie frontseinen en sluitseinen (rijrichtingsafhankelijk).
| |
| − |
| |
| − | Mocht de decoder af-fabriek geen min-aansluiting (GND) hebben, soldeer dan een (zwarte) draad aan de min van de gelijkrichter (zie: afbeelding 13).
| |
| − | <br clear="all" />
| |
| − | ----
| |
| − |
| |
| − | === Standaard ingeschakelde rangeerseinen en schakelbare sluitseinen ===
| |
| − | {{Afbeelding
| |
| − | |Bestand= Leds-schakelbaar05.gif
| |
| − | |Volgnummer= 12
| |
| − | |Grootte= 425px
| |
| − | |Type= Schema
| |
| − | |Maker= Fred Eikelboom <br /><br />
| |
| − | |Omschrijving= Standaard rangeerseinen en sluitseinen
| |
| − | |Positie= Links
| |
| − | }}
| |
| − | {{Afbeelding
| |
| − | |Bestand= Decoder-gelijkrichter-01.gif
| |
| − | |Volgnummer= 13
| |
| − | |Grootte= 150px
| |
| − | |Type= Schema
| |
| − | |Maker= Fred Eikelboom <br /><br />
| |
| − | |Omschrijving= Aansluitingen van de decoder-gelijkrichter.
| |
| − | |Positie= Rechts
| |
| − | }}
| |
| − | Wanneer de loc, in aanvulling op bovenstaande schema, ook schakelbare sluitseinen moet hebben, sluit dan de serieweerstanden van de sluitsein-leds via diodes (D3 en D4 in afbeelding 12) aan op functie-aansluiting F1 (de groene draad).
| |
| − |
| |
| − | Met functietoets F1 kunnen dan de sluitseinen rijrichtingsafhankelijk uitgeschakeld worden.
| |
| − |
| |
| − | Mocht de decoder af-fabriek geen min-aansluiting (GND) hebben, soldeer dan een (zwarte) draad aan de min van de gelijkrichter. (zie: afbeelding 13).<br clear="all" />
| |
| − | ----
| |
| − |
| |
| − | === Schakelbare frontseinen en sluitseinen voor trek/duw-locs ===
| |
| − | {{Afbeelding
| |
| − | |Bestand= Leds-trek-duw-01.gif
| |
| − | |Volgnummer= 14
| |
| − | |Grootte= 350px
| |
| − | |Type= Schema
| |
| − | |Maker= Fred Eikelboom <br /><br />
| |
| − | |Omschrijving= Aansluiting verlichting voor trek/duw-bedrijf
| |
| − | |Positie= Links
| |
| − | }}
| |
| − | {| class="wikitable" style="font-size:90%;"
| |
| − | ! colspan="5" style="background:#E5E4E2;"| Onderdelenlijst
| |
| − | |-
| |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R1, R4 ||style="background:#E8E8E8;"| 6k8
| |
| − | |-
| |
| − | |style="background:#E5E4E2;"| R2, R3 ||style="background:#E5E4E2;"| 8k2
| |
| − | |-
| |
| − | |}
| |
| − | {{Tabelonderschrift
| |
| − | |Volgnummer= 06
| |
| − | |Maker= Fred Eikelboom
| |
| − | }}
| |
| − | Bij trek/duw-locs moeten de sluitseinen uitgeschakeld worden wanneer de loc de trein trekt en de frontseinen wanneer de loc achteraan de trein meeloopt (duwt).
| |
| − |
| |
| − | Door de rode leds via diodes aan de groene functieaansluiting te koppelen en de witte/gele leds aan de paarse, zijn de front- en sluitseinen schakelbaar (zie schema 14). Bij rijden met ingeschakelde front- en sluitseinen (dus als losse loc), moeten op de centrale toets F0 gedrukt worden.
| |
| − |
| |
| − | Bij trek/duw-gebruik worden F1 of F2 ingedrukt. Wordt ook functietoets F1 ingedrukt, dan branden alleen de frontseinen en zijn de sluitseinen gedoofd. Met F1 uit en F2 in, dan branden alleen de sluitseinen.
| |
| − |
| |
| − | Schakelmogelijkheden:
| |
| − | * F0 = front- en sluitseinen aan
| |
| − | * F0 + F1 = alleen frontseinen
| |
| − | * F0 + F2 = alleen sluitseinen
| |
| − | <br clear="all" />
| |
| − | ----
| |
| − |
| |
| | === Aansluitmogelijkheden leds === | | === Aansluitmogelijkheden leds === |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Leds2.gif | | |Bestand= Leds2.gif |
| − | |Volgnummer= 15 | + | |Volgnummer= 11 |
| | |Grootte= 420px | | |Grootte= 420px |
| | |Type= Schema | | |Type= Schema |
| | |Maker= Fred Eikelboom | | |Maker= Fred Eikelboom |
| − | |Omschrijving= De leds parallel aansluiten op de decoder | + | |Omschrijving= De leds parallel aansluiten op de locdecoder |
| | |Positie= Links | | |Positie= Links |
| | }} | | }} |
| | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" | | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" |
| − | ! colspan="5" style="background:#E5E4E2;"| Onderdelenlijst | + | ! colspan="5" {{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| Onderdelenlijst |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R1-R2-R7-R8 ||style="background:#E8E8E8;"| 2k7 | + | |{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| R1-R2-R7-R8 ||{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| 8k2 |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E5E4E2;"| R3-R4-R5-R6 ||style="background:#E5E4E2;"| 3k3 | + | |{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| R3-R4-R5-R6 ||{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| 9k1 |
| | |- | | |- |
| | |} | | |} |
| | {{Tabelonderschrift | | {{Tabelonderschrift |
| − | |Volgnummer= 07 | + | |Volgnummer= 05 |
| | |Maker= Fred Eikelboom | | |Maker= Fred Eikelboom |
| | }} | | }} |
| − | In schema's 15 en 16 is aangegeven hoe de front- en sluitseinen op de decoder kunnen worden aangesloten. De weerstanden worden allen op de blauwe draad (de gemeenschappelijke plus) aangesloten. De anodes van de leds worden met de weerstanden verbonden. De kathodes van de leds worden via de gele of witte draad aan de massa geschakeld. Voor informatie over de anode en de kathode van een led, zie het artikel [[Hoe sluit u leds aan]]. | + | In schema's 11 en 12 is aangegeven hoe de front- en sluitseinen op de locdecoder kunnen worden aangesloten. De weerstanden worden allen op de blauwe draad (de gemeenschappelijke plus) aangesloten. De [[Woorden - A#Anode|anode]]s van de leds worden met de weerstanden verbonden. De [[Woorden - K#Kathode|kathode]]s van de leds worden via de gele of witte draad aan de min geschakeld. Voor informatie over de anode en de kathode van een led, zie het artikel [[Het aansluiten van leds]]. |
| − | <br clear="all" />
| |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| − | |Bestand= Leds6.gif | + | |Bestand= Leds6.png |
| − | |Volgnummer= 16 | + | |Volgnummer= 12 |
| | |Grootte= 375px | | |Grootte= 375px |
| | |Type= Schema | | |Type= Schema |
| − | |Maker= Fred Eikelboom<br /><br /> | + | |Maker= Fred Eikelboom |
| − | |Omschrijving= De leds in serie aansluiten op de decoder | + | |Omschrijving= De leds in serie aansluiten op de locdecoder |
| | |Positie= Links | | |Positie= Links |
| | }}<br /> | | }}<br /> |
| | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" | | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" |
| − | ! colspan="5" style="background:#E5E4E2;"| Onderdelenlijst | + | ! colspan="5" {{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| Onderdelenlijst |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R1-R4 ||style="background:#E8E8E8;"| 2k2 | + | |{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| R1a-R1b ||{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| 5k6 |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E5E4E2;"| R2-R3 ||style="background:#E5E4E2;"| 3k3 | + | |{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| R2a-R2b ||{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| 6k8 |
| | |- | | |- |
| | |} | | |} |
| | {{Tabelonderschrift | | {{Tabelonderschrift |
| − | |Volgnummer= 08 | + | |Volgnummer= 06 |
| | |Maker= Fred Eikelboom | | |Maker= Fred Eikelboom |
| | }} | | }} |
| | Aan de voorzijde van de loc moeten de beide frontseinen op de witte draad aangesloten zijn en de beide rode sluitseinen op de gele draad. Aan de achterzijde van de loc moeten de beide frontseinen op de gele draad aangesloten zijn en de beide rode sluitseinen op de witte draad. Nu zal de verlichting op de juiste wijze omschakelen bij veranderen van rijrichting. De weerstanden van de sluitseinen hebben een grotere waarde dan de weerstanden van de frontseinen, omdat de sluitseinen geen verstralers hoeven te zijn. | | Aan de voorzijde van de loc moeten de beide frontseinen op de witte draad aangesloten zijn en de beide rode sluitseinen op de gele draad. Aan de achterzijde van de loc moeten de beide frontseinen op de gele draad aangesloten zijn en de beide rode sluitseinen op de witte draad. Nu zal de verlichting op de juiste wijze omschakelen bij veranderen van rijrichting. De weerstanden van de sluitseinen hebben een grotere waarde dan de weerstanden van de frontseinen, omdat de sluitseinen geen verstralers hoeven te zijn. |
| | | | |
| − | De leds kunnen eventueel parallel, zoals in schema 15, of in [[Woorden - S#Serieschakeling|serie]], zoals in schema 16. Het ligt er maar net aan wat in de loc het beste uitkomt qua ruimte. | + | De leds kunnen eventueel parallel, zoals in schema 13, of in [[Woorden - S#Serieschakeling|serie]], zoals in schema 14. Het ligt er maar net aan wat in de loc het beste uitkomt qua ruimte. |
| | ---- | | ---- |
| − |
| |
| | === De volgorde van de leds === | | === De volgorde van de leds === |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Leds3.gif | | |Bestand= Leds3.gif |
| − | |Volgnummer= 17 | + | |Volgnummer= 13 |
| | |Grootte= 145px | | |Grootte= 145px |
| | |Type= Schema | | |Type= Schema |
| Regel 420: |
Regel 304: |
| | }} | | }} |
| | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" | | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" |
| − | ! colspan="5" style="background:#E5E4E2;"| Onderdelenlijst | + | ! colspan="5" {{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| Onderdelenlijst |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R1-R2 ||style="background:#E8E8E8;"| 3k9 | + | |{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| R1-R2 ||{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| 8k2 |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E5E4E2;"| R3-R4 ||style="background:#E5E4E2;"| 2k7 | + | |{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| R3-R4 ||{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| 9k1 |
| | |- | | |- |
| | |} | | |} |
| | {{Tabelonderschrift | | {{Tabelonderschrift |
| − | |Volgnummer= 09 | + | |Volgnummer= 07 |
| | |Maker= Fred Eikelboom | | |Maker= Fred Eikelboom |
| − | }}<br clear="all" /> | + | }} |
| | + | <div style="height: 85px;"></div> |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Leds5.gif | | |Bestand= Leds5.gif |
| − | |Volgnummer= 18 | + | |Volgnummer= 14 |
| | |Grootte= 145px | | |Grootte= 145px |
| | |Type= Schema | | |Type= Schema |
| Regel 441: |
Regel 326: |
| | }} | | }} |
| | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" | | {| class="wikitable" style="font-size:90%;" |
| − | ! colspan="5" style="background:#E5E4E2;"| Onderdelenlijst | + | ! colspan="5" {{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| Onderdelenlijst |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E8E8E8;"| R1 ||style="background:#E8E8E8;"| 2k7 | + | |{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| R1 ||{{TblAgKleur1|#E4E1E1;}}| 5k6 |
| | |- | | |- |
| − | |style="background:#E5E4E2;"| R3 ||style="background:#E5E4E2;"| 1k8 | + | |{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| R2 ||{{TblAgKleur1|#D1D1E1;}}| 6k8 |
| | |- | | |- |
| | |}{{Tabelonderschrift | | |}{{Tabelonderschrift |
| − | |Volgnummer= 10 | + | |Volgnummer= 08 |
| | |Maker= Fred Eikelboom | | |Maker= Fred Eikelboom |
| | }} | | }} |
| − | De volgorde van een led en de bijbehorende weerstand maakt niets uit. Andersom kan ook, zie afbeelding 17 en 18. Ligt er maar net aan wat het beste uitkomt. Natuurlijk wel op voorwaarde dat er verder geen aftakkingen zijn.<br clear="all" /> | + | De volgorde van een led en de bijbehorende weerstand maakt niets uit. Andersom kan ook, zie afbeelding 13 en 14. Ligt er maar net aan wat het beste uitkomt. Natuurlijk wel op voorwaarde dat er verder geen aftakkingen zijn.<div style="height: 75px;"></div> |
| | {{Linkssectie begin | | {{Linkssectie begin |
| | |Box= AlleenInfo | | |Box= AlleenInfo |
| Regel 463: |
Regel 348: |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| − | |Link= Hoe sluit u leds aan | + | |Link= Function Mapping |
| − | |Linknaam= Hoe sluit u leds aan | + | |Linknaam= Function Mapping |
| | + | }} |
| | + | {{Link intern |
| | + | |Link= Het aansluiten van leds |
| | + | |Linknaam= Het aansluiten van leds |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| | |Link= Minimale led serieweerstand berekenen | | |Link= Minimale led serieweerstand berekenen |
| | |Linknaam= Minimale led serieweerstand berekenen | | |Linknaam= Minimale led serieweerstand berekenen |
| − | }}
| |
| − | {{Link intern
| |
| − | |Link= Inleiding Function Mapping
| |
| − | |Linknaam= Inleiding Function Mapping
| |
| − | }}
| |
| − | {{Link intern
| |
| − | |Link= Cursussen en handleidingen
| |
| − | |Linknaam= Cursus basis-elektronica
| |
| − | |ExtraInfo= (zie Cursussen).
| |
| | }} | | }} |
| | {{Linkssectie scheiding}} | | {{Linkssectie scheiding}} |
| Regel 502: |
Regel 382: |
| | {{Voettekst | | {{Voettekst |
| | |Vorige= DinaSys draaischijfaansturing | | |Vorige= DinaSys draaischijfaansturing |
| − | |Volgende= Logische uitgang van decoder aansluiten | + | |Volgende= Logische aansluiting van een locdecoder aansluiten |
| | |VorigeMenu= Elektronica digitaal | | |VorigeMenu= Elektronica digitaal |
| | }} {| width= "100%" | | }} {| width= "100%" |
| | |- valign= "top" | | |- valign= "top" |
| − | ! scope= "row" width= "75%" | | + | ! scope= "row" width= "70%" | |
| − | | <small>Laatste wijziging: 25 mei 2023 10;56 (CET)</small> | + | | <small>Laatste wijziging: 10 mrt 2025 11:24 (CET)</small> |
| | |} | | |} |
| | [[Categorie: Alles|L]] | | [[Categorie: Alles|L]] |
| Regel 516: |
Regel 396: |
| | [[Categorie: Elektronica|L]] | | [[Categorie: Elektronica|L]] |
| | [[Categorie: Elektronica digitaal|L]] | | [[Categorie: Elektronica digitaal|L]] |
| | + | [[Categorie: Front en sluitseinen|L]] |
| | [[Categorie: Function Mapping|L]] | | [[Categorie: Function Mapping|L]] |
| | [[Categorie: Led|L]] | | [[Categorie: Led|L]] |
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Fred Eikelboom - Update door Fred Eikelboom
Schakeling van de lampen in de locomotief of het treinstel
|
| Afbeelding: 01
|
| Aansluiting van de lampen
|
| Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
De locomotief en treinstelverlichting in de simpelste vorm, zoals die in een "analoge" loc geschakeld is. Hierin zitten twee gloeilampjes. De ene zit aan de voorkant van de loc en de andere zit aan de achterkant. Wanneer de plus op het (in rijrichting gezien) rechter wiel staat, geleidt diode A. De elektrische stroom loopt dan vanaf punt C door diode A en de frontlamp naar het linker wiel, waardoor de frontlamp brandt. Wanneer de plus op het linker wiel staat, geleidt diode B. De stroom loopt dan vanaf het linker wiel door diode B en de achterlamp naar punt C, waardoor de achterste lamp (het sluitsein) brandt. De twee diodes zijn van het type 1N4007.
Het nadeel van "analoog" rijden is dat de verlichting alleen op volle sterkte brandt bij volle snelheid van de loc. Zodra de loc minder spanning krijgt, zal ook de verlichting minder sterk gaan branden. Er zou een anti-knipperschakeling ingebouwd kunnen worden, maar dat is bij een analoge baan vrijwel zinloos omdat de spanning op de rails niet constant aanwezig is.
Basisschakeling voor het aansluiten van lampen op een locdecoder
|
| Afbeelding: 02
|
| Aansluiting van de lampen
|
| Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
Hoe het werkt
De blauwe draad van de locdecoder is de gemeenschappelijke plus (+), hierop staat 15 tot 18,5 volt gelijkspanning. De gele of de witte draad liggen - afhankelijk van de rijrichting - via een schakelFET in de locdecoder aan de min (dit zijn zogenaamde "open Drain" aansluiting). Bij het vooruit rijden brandt dus de ene lamp en bij het achteruitrijden, brandt de andere lamp.
Controleer altijd de spanning van de lampen voor ze op een locdecoder aan te sluiten. Zitten er standaardlampen in de loc (die berekend zijn op 12 tot 14 volt bij "analoog"), dan zijn er drie mogelijkheden:
- vervang de bestaande lampen door lampen die gemaakt zijn voor 16 tot 18 volt, anders raken de bestaande lampen zeer snel defect. Dit komt door de hogere inschakelstroom (vanwege de hogere voedingsspanning loopt er meer stroom door de lamp) en doordat de spanning over de lamp te hoog is.
- laat de bestaande lampen zitten en schakel een weerstand van ongeveer 3 ohm/1 watt in serie met de lamp. Hierdoor wordt de inschakelstroom begrensd en tevens wordt de spanning over de lamp tot een lagere waarde teruggebracht. In bovenstaand schema kan die weerstand in de blauwe draad aangebracht worden omdat er hier altijd maar één van de twee lampen brandt. Houd dan wel rekening met het feit dat de serieweerstand i.v.m. warmteontwikeling niet in de buurt geplaatst wordt van het kunststof van de locomotiefkap!
- laat de bestaande lampen zitten en regel met een CV-instelling dat de lamp gedimd is (bijvoorbeeld instellen op 75%). Dan branden de lampen door de PWM regeling gemiddeld op minder spanning en stroom.
Deze laatste mogelijkheid houdt wel het risico in dat na het resetten van de locdecoder de lampen later alsnog defect raken, want dan branden ze weer op volle sterkte. Na een jaar of wat is mogelijk al helemaal vergeten dat de lampen via de locdecoder gedimd waren. Dan was het bij nader inzien toch beter geweest om de lampen meteen te vervangen.
Vooral die eerdergenoemde inschakelpiek is funest voor gloeilampen. In koude toestand is de weerstand van de gloeidraad erg laag. Op het moment van inschakelen loopt er een hoge stroomsterkte door de gloeidraad (bij benadering is die hogere stroomsterkte tijdens de eerste milliseconden het tien tot vijftienvoudige van de nominale stroomsterkte!!). Pas wanneer de gloeidraad zijn normale werktemperatuur bereikt heeft, zal de gloeilamp de nominale (gespecificeerde) stroom opnemen (bijvoorbeeld 45 mA).
Wanneer de lampen aan één zijde in verbinding staan met het chassis van de loc, moeten de lampen geïsoleerd worden. Indien dit te veel werk is, verdient het aanbeveling de lampen te vervangen door leds en serieweerstand.
Aansluiting van meerdere lampen op de locdecoder
|
| Afbeelding: 03
|
| Aansluiting van de lampen op de locdecoder
|
Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
In schema 03 is aangegeven hoe front- en sluitseinen op de locdecoder kunnen worden aangesloten.
De lampen worden allen met één zijde aan de blauwe draad (de plusaansluiting van de locdecoder) aangesloten. De andere aansluitingen van de lampen worden via de gele of witte min-draad naar de min geschakeld. Aan de voorzijde van de loc moet de witte (of gele) lamp voor de frontseinen op de witte draad aangesloten zijn en de rode lamp op de gele draad. Aan de achterzijde van de loc moet de witte (of gele) lamp op de gele draad aangesloten zijn en de rode lamp op de witte draad. Nu zal de verlichting op de juiste wijze omschakelen bij veranderen van rijrichting.
Mocht de verlichting maar heel even gaan branden, terwijl de lampen heel zijn, dan bestaat de kans dat er te veel stroom door de lampen loopt en de locdecoder de stroom begrenst (wat inhoudt dat de beveiliging aanspreekt. Dit is te zien aan het knipperen van de verlichting met een interval van één seconde.
Oplossing: lampen toepassen die minder stroom nodig hebben dan het maximum dat de locdecoder mag en/of kan leveren. Bijvoorbeeld: de rode en gele lamp trekken samen 122 mA. De locdecoder mag max. maar 100 mA leveren. Er moeten dan lampen gebruikt worden die per stuk niet meer dan 45 mA opnemen.
Mochten dergelijke lampen niet verkrijgbaar zijn, dan is dit op te lossen door in serie met de lampen een weerstand op te nemen van ongeveer 22 ohm/1 watt (waarde proefondervindelijk vaststellen). Hierdoor wordt de inschakelstroompiek begrensd en is er een grotere kans dat het licht wel brandt. Pas dan wel op dat de weerstand niet in de buurt van de kunststof kap komt, want wanneer die weerstand heet wordt, is er een grote kans dat de kunststof van de kap smelt!
Schakelbare sluitseinen met lampen
|
| Afbeelding: 04
|
| Aansluiting van de sluitseinen op de locdecoder
|
Schema gemaakt door: Karst Drenth
|
D.m.v. een aantal transistoren is het mogelijk de sluitseinen uitschakelbaar te maken.
Hoe het werkt
Bij het drukken op F0 gaan de front- en sluitseinen rijrichtingafhankelijk aan. Wanneer dan toets F1 niet ingeschakeld is, ligt het knooppunt R3/R4/Basis van T3 via R3 aan een positieve spanning. Hierdoor geleidt T3. Daardoor krijgen T1 en T2, via de diodes D1 en D2, een stuurspanning op de basis. T1 en T2 zijn dan in geleiding en het rode sluitsein brandt, afhankelijk van de rijrichting.
Bij drukken op F1 komt de groene draad aan de min te liggen en wordt de spanning op het knooppunt R3/R4/Basis T3 zo laag dat T3 uit geleiding gaat (spert). Daardoor krijgen T1 en T2 geen stuurspanning meer en gaan ook uit geleiding. Daardoor gaat het rode sluitsein uit.
Schakelmogelijkheden:
- F0 = frontseinen en sluitseinen aan (rijrichtingafhankelijk);
- F0 en F1 = frontseinen aan en sluitseinen uit (rijrichtingafhankelijk).
Blokschema van een locdecoder
|
| Afbeelding: 05
|
| Blokschema van een locdecoder
|
| Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
Fabrikanten hebben het over "functie-uitgangen", maar die benaming is niet juist. De juiste benaming is "functie-aansluitingen", want als de zogenaamde "functieuitgang" werkelijk een uitgang was, dan zou er spanning uit komen en het dus een + zijn, en dan brand er niets omdat dan aan beide kanten van de leds een + zit!
De benaming "functie-uitgang(en)" klopt dus niet, want de functieaansluitdraden worden allemaal naar "min" geschakeld.
Na de ontdekking van de elektriciteit is door de internationale wetenschappers in 1747 vastgelegd dat stroom altijd van plus naar min loopt. In een later stadium werd echter vastgesteld dat de elektronen van min naar plus lopen. In elektrische- en elektronicaschema's is in de diverse symbolen de stroomrichting met een pijl aangegeven. Kijk bijvoorbeeld naar een transistor of een diode. Hier is met een pijl de stroomrichting aangeduid.
Bij locdecoders is er een stroomkring vanaf de blauwe plusdraad, via een gebruiker (bijvoorbeeld een paar leds), naar de min van de locdecoder. Die led is dan altijd in doorlaatrichting geschakeld, dus de stroom loopt vanaf de blauwe draad door de leds naar de functieaansluiting (- of min). Die verbinding met de min wordt met behulp van een functietoets op de centrale in- of uitgeschakeld via een "field effect transistor" (FET) waarvan de source aan de min ligt.
De draden van de locdecoderaansluitingen die als functie-aansluiting bedoeld zijn worden allemaal naar de min (-) geschakeld (zie afbeelding 05) via een zogenaamde "open drain" aansluiting van een FET "Open drain" betekent dat de "Source" van de (schakel)FET in de locdecoder aangesloten is aan de min en de "drain" naar buiten gevoerd is d.m.v. een decoderdraad.
Bij functie-aansluitingen loopt de stroom vanaf de blauwe draad, via een gebruiker (lamp/led) door de schakelFET naar de min en dus is die functie-aansluiting een ingang. De pijlen geven aan hoe de stroom loopt. Samengevat: blauw is de "plus" (de voeding), de functie-aansluitingen wit/geel/groen/paars etc. zijn "min" (worden individueel door een FET naar de "min" geschakeld).
Waarschijnlijk noemen de fabrikanten deze functieaansluiting(en) "uitgang", omdat het een draad is die vanaf de locdecoder-print "naar buiten gaat", om er iets op aan te kunnen sluiten. De benaming "uitgang" is hier echter in tegenspraak met het feit dat de stroom hier "naar binnen" gaat via een (FET).
In het blokschema (afbeelding 05) is er op de hele locdecoder maar één uitgang: de blauwe draad. De rode en zwarte draden zijn gecombineerde in/uitgangen. De motoraansluitingen zijn ook elk op zich gecombineerde in/uitgangen (de stroom kan in twee richtingen vloeien (omgepoold worden) waardoor de motor, links- of rechtsom draait) en de functie-aansluitingen zijn, zoals hierboven reeds uitgelegd, ingangen (-).
In het blokschema staan de FET's getekend als echte schakelaars. Dit is hier gedaan om de zaak te verduidelijken. In werkelijkheid zijn het dus FET's (zie rechts-onder in afbeelding 3) die de spanning in- of uitschakelen.
De doorlaatrichting
Een led wordt altijd in de doorlaatrichting aangesloten. Dus, plus van de voedingsspanning (de blauwe draad), via een serieweerstand, aan de anode van de led en de min van de voedingsspanning aan de kathode van de led. Zie ook het artikel Het aansluiten van leds.
De logische aansluitingen
Er zijn locdecoders die voorzien zijn van één- of meerdere "logische aansluitingen". Deze "logische aansluitingen" zijn wel echte uitgangen. Hier staat namelijk een spanning van 5 volt op (ten opzichte van de min (nul volt) van de gelijkrichter), wanneer deze actief (ingeschakeld) zijn. In rust is een "logische aansluiting" 0 (nul) volt. Deze aansluitingen moeten echter voorzien worden van een versterker (transistor of FET), omdat deze "logische aansluitingen" maar ongeveer 0,5 tot 1 mA kunnen leveren.
Aansluiten van leds in de locomotief of het treinstel
|
| Afbeelding: 06
|
| Basisschakeling voor aansluiten van leds op de locdecoder
|
Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
De verlichting met leds in zijn simpelste vorm met twee leds (zie schema 06). De ene led zit aan de voorkant van de loc, en de andere aan de achterkant.
Hoe het werkt
Op de blauwe draad van de locdecoder staat 16 tot 18 volt. In de blauwe draad zijn de weerstanden R1 en R2 aangebracht. Deze dienen om de stroom door de afzonderlijke leds te begrenzen tot een veilige waarde (lees: maximaal toelaatbare stroom door de led). Het berekenen van de waarde van R1 en R2 kan volgens de formule in het artikel Minimale led serieweerstand berekenen.
De gele óf de witte draad ligt, afhankelijk van de rijrichting, via de schakeltransistor in de locdecoder, aan min (de min-aansluiting van de gelijkrichter in de locdecoder). Bij het vooruit rijden branden de linker leds en bij het achteruitrijden branden de rechter leds. Dus bij het vooruitrijden loopt de stroom voor de linker leds door serieweerstand R1 en bij het achteruit rijden loopt de stroom voor de rechter leds door serieweerstand R2. Dus, of de linker leds branden of de rechter leds.
Het doel van de serieweerstand
De serieweerstand zorgt er voor dat de maximaal toelaatbare stroomsterkte door de led niet wordt overschreden. Gebeurt dit wel, dan gaat de led zonder enige waarschuwing meteen stuk. De door de fabrikant opgegeven maximale doorlaatstroom van de gangbare leds is ongeveer 20 mA. Deze stroomsterkte (en daarmee de lichtopbrengst) is echter veel te hoog, de leds werken dan als verstraler's. Bij het berekenen van de waarde van de serieweerstand kan dus prima met een lagere stroomsterkte gerekend worden, de gangbare "high efficieny" leds geven bij minder dan 20 mA een zee van licht. Ga uit van bijvoorbeeld een stroomsterkte van 6 mA voor de frontseinen en 4 mA voor de sluitseinen. Bereken dan met de Wet van Ohm aan de hand van deze stroomsterkten de waarde van de serieweerstand.
De praktijk
De schakelingen 04 en 07 t/m 10 zijn oplossingen voor oudere locdecoders die alleen een Aux1 en Aux2 aansluiting hebben. Hetzelfde is met de nieuwste generatie locdecoders (o.a. LoPi4 en LoPi5) vaak te verwezenlijken via Function Mapping.
De in de schema's vermelde weerstandswaarden zijn richtwaarden. De berekening van de waarde van de serieweerstanden van de leds staat in het artikel Minimale led serieweerstand berekenen. Wanneer de verlichting te fel is, kan altijd een hogere weerstandswaarde worden genomen.
Schakelbare sluitseinen
|
| Afbeelding: 07
|
| Aansluiting sluitseinen
|
Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
| Onderdelenlijst
|
| R1, R4 |
6k8
|
| R2, R3 |
8k2
|
|
|
| Tabel: 01
|
| Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom
|
Er kunnen meerdere schakelbare sluitseinen gemaakt worden met behulp van twee functieaansluitingen (zie schema 11). Door de voorste rode leds aan de groene functieaansluiting te koppelen en de achterste rode leds aan de paarse, zijn de sluitseinen schakelbaar. Wanneer de loc vooruit moet rijden met ingeschakelde sluitseinen, dan moet op de centrale toets F1 worden gedrukt. Wanneer de loc achteruit moet rijden met ingeschakelde sluitseinen, moet toets F1 worden uitgeschakeld en toets F2 ingeschakeld.
Dat werkt echter niet zo handig... maar met functiemapping is daar iets aan te doen. Bij een aantal nieuwere locdecoders is het zo in te stellen dat toets F1 of F2 gekoppeld zijn aan toets F0. Dan zullen de sluitseinen automatisch rijrichtingafhankelijk branden.
|
| Afbeelding: 08
|
| Automatische omschakeling sluitseinen
|
Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
| Onderdelenlijst
|
| R1, R4 |
6k8
|
| R2, R3 |
8k2
|
|
|
| Tabel: 02
|
| Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom
|
In afbeelding 08 wordt een uitbreiding van de voorgaande schakeling getoond. Dit is een handigere aanpak om de sluitseinen uitschakelbaar te maken, automatisch gekoppeld aan de rijrichting. Hier is, in tegenstelling tot het voorgaande schema, maar één functieaansluiting nodig. Wanneer er op toets F1 gedrukt wordt, zal het knooppunt rode led/serieweerstand via de diode naar min geschakeld worden. Hierdoor krijgen de rode leds te weinig spanning en doven de sluitseinen. De twee diodes zijn van het type 1N4148.
De waarden van de serieweerstanden van de rode leds zijn hoger gekozen dan de waarden van de serieweerstanden van de gele leds, omdat de sluitseinen niet zo fel hoeven te branden.
Schakelbare sluitseinen en rangeerseinen
|
| Afbeelding: 09
|
| Frontseinen schakelbaar t.b.v. rangeerseinen
|
Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
| Onderdelenlijst
|
| R1, R5 |
6k8
|
| R2, R4 |
8k2
|
| R3, R6 |
390R
|
|
|
| Tabel: 03
|
| Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom
|
In afbeelding 09 wordt een verdere uitbreiding van de voorgaande schakeling getoond. Wanneer de andere functieaansluiting op de getoonde wijze op de frontseinen wordt aangesloten, zijn de sluitseinen uit te schakelen (rijrichtingafhankelijk door op toets F1 te drukken.
Door op toets F2 te drukken komen de knooppunten kathode/anode van de gele leds aan min te liggen, waardoor aan weerszijden maar één witte led blijft branden (rijrichtingafhankelijk). Door de diode tussen functieaansluiting F1 en F2 worden, bij het drukken op toets F2, de knooppunten van de rode leds/serieweerstand via de diodes naar de min geschakeld. Hierdoor krijgen de rode leds te weinig spanning en daardoor gaan ook de sluitseinen uit. Op deze wijze zijn er door het drukken op toets F2 aan weerszijden rangeerseinen.
Schakelmogelijkheden:
- F0 = frontseinen en sluitseinen aan (rijrichtingafhankelijk);
- F0 en F1 = frontseinen aan en sluitseinen uit (rijrichtingafhankelijk);
- F0 en F2 = 1 led van frontseinen aan weerszijden aan en sluitseinen uit (rangeerseinen);
- bij op F2 drukken maakt de stand van F1 niets uit;
- wanneer F0 niet actief is, dan werkt verlichting d.m.v. F1 en F2 ook niet.
De weerstanden tussen de leds en de diodes zijn om het verschil in verlichtingsterkte van de gele leds te compenseren. Het maakt namelijk uit of de stroom door de onderste gele led via de andere gele led loopt of via de diode. De vijf diodes zijn van het type 1N4148.
|
| Afbeelding: 10
|
| Extra frontseinen toegevoegd
|
Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
| Onderdelenlijst
|
| R1, R5 |
4k7
|
| R2, R4 |
8k2
|
| R3, R6 |
270R
|
|
|
| Tabel: 04
|
| Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom
|
Afbeelding 10 is wederom een uitbreiding van de voorgaande schakeling. Hier zijn drie frontseinen te schakelen. De serieweerstanden van de gele leds krijgen hserieweerstandier een lagere waarde, omdat er nu drie leds in serie staan. Ook de weerstanden tussen de leds en de diodes krijgen een andere (hogere) waarde.
Aansluitmogelijkheden leds
|
| Afbeelding: 11
|
| De leds parallel aansluiten op de locdecoder
|
| Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
| Onderdelenlijst
|
| R1-R2-R7-R8 |
8k2
|
| R3-R4-R5-R6 |
9k1
|
|
|
| Tabel: 05
|
| Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom
|
In schema's 11 en 12 is aangegeven hoe de front- en sluitseinen op de locdecoder kunnen worden aangesloten. De weerstanden worden allen op de blauwe draad (de gemeenschappelijke plus) aangesloten. De anodes van de leds worden met de weerstanden verbonden. De kathodes van de leds worden via de gele of witte draad aan de min geschakeld. Voor informatie over de anode en de kathode van een led, zie het artikel Het aansluiten van leds.
|
| Afbeelding: 12
|
| De leds in serie aansluiten op de locdecoder
|
| Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
| Onderdelenlijst
|
| R1a-R1b |
5k6
|
| R2a-R2b |
6k8
|
|
|
| Tabel: 06
|
| Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom
|
Aan de voorzijde van de loc moeten de beide frontseinen op de witte draad aangesloten zijn en de beide rode sluitseinen op de gele draad. Aan de achterzijde van de loc moeten de beide frontseinen op de gele draad aangesloten zijn en de beide rode sluitseinen op de witte draad. Nu zal de verlichting op de juiste wijze omschakelen bij veranderen van rijrichting. De weerstanden van de sluitseinen hebben een grotere waarde dan de weerstanden van de frontseinen, omdat de sluitseinen geen verstralers hoeven te zijn.
De leds kunnen eventueel parallel, zoals in schema 13, of in serie, zoals in schema 14. Het ligt er maar net aan wat in de loc het beste uitkomt qua ruimte.
De volgorde van de leds
|
| Afbeelding: 13
|
| Volgorde van weerstand en led
|
| Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
| Onderdelenlijst
|
| R1-R2 |
8k2
|
| R3-R4 |
9k1
|
|
|
| Tabel: 07
|
| Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom
|
|
| Afbeelding: 14
|
| Andere volgorde van weerstand en leds
|
| Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
| Onderdelenlijst
|
| R1 |
5k6
|
| R2 |
6k8
|
|
|
| Tabel: 08
|
| Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom
|
De volgorde van een led en de bijbehorende weerstand maakt niets uit. Andersom kan ook, zie afbeelding 13 en 14. Ligt er maar net aan wat het beste uitkomt. Natuurlijk wel op voorwaarde dat er verder geen aftakkingen zijn.
Meer informatie
Beneluxspoor.net:
|
|
|
over de basisbeginselen van function mapping.
|
|
|
over function mapping.
|
|
|
met uitleg over function mapping.
|
|
|
over de mapping-instellingen voor verlichting.
|
|
|
Laatste wijziging: 10 mrt 2025 11:24 (CET)
|
