|
|
| Regel 10: |
Regel 10: |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Z. | | |Trefwoord= Z. |
| − | |Omschrijving= (Modelspoor). Benaming van schaal Z. (Schaal 1:220). | + | |Omschrijving= (Modelspoor). Benaming van '''schaal Z'''. (Schaal 1:220). |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zamac. | | |Trefwoord= Zamac. |
| − | |Omschrijving= Metaallegering voor het maken van modellen (zoals modelauto's en modeltreinen). Zamac is een legering van ''Z''ink, ''A''luminium, ''MA''gnesium en Koper'(=''c'' van het Engelse 'copper'). De legering oxideert niet. De eerste letters van de toegepaste metalen vormen samen het woord Zamac. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= Ook Zamak. Metaallegering voor het maken van modellen (zoals modelauto's en modeltreinen). '''Zamak''' is een legering van "Z"ink, "A"luminium, "MA"gnesium en "K"oper(="c" van het Engelse 'copper'). De legering oxideert niet. De eerste letters van de toegepaste metalen vormen samen het woord Zamac. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Zamak Meer over Zamak]. |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= ZHESM. | | |Trefwoord= ZHESM. |
| − | |Omschrijving= Afkorting van Zuid-Hollandsche Electrische Spoorweg Maatschappij. [http://nl.wikipedia.org/wiki/ZHESM-materieel Meer over ZHESM] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= Afkorting van '''Zuid-Hollandsche Electrische Spoorweg Maatschappij'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/ZHESM-materieel Meer over ZHESM] |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= ZLSM. | | |Trefwoord= ZLSM. |
| − | |Omschrijving= Afkorting van Zuid-Limburgse Stoomtrein-Maatschappij. [http://www.zlsm.nl Meer over ZLSM] | + | |Omschrijving= Afkorting van '''Zuid-Limburgse Stoomtrein-Maatschappij'''. [https://miljoenenlijn.nl/ Meer over ZLSM] |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= ZZ. | | |Trefwoord= ZZ. |
| − | |Omschrijving= (Modelspoor). Benaming van schaal ZZ. (Schaal 1:300) Spoorwijdte 4,8 mm. | + | |Omschrijving= (Modelspoor). Benaming van '''schaal ZZ'''. (Schaal 1:300) Spoorwijdte 4,8 mm. |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zakspoor | | |Trefwoord= Zakspoor |
| − | |Omschrijving= Een zakspoor is een in het perron doorlopend kopspoor. Zie artikel [[Basisvormen#Zakspoor|Basisvormen]] | + | |Omschrijving= Een '''zakspoor''' is een kopspoor dat aan beide zijden een [[Woorden - P#Perron|Perron]] heeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Zie artikel [[Basisvormen#Zakspoor|Basisvormen]] [https://www.infrasite.nl/glossary/zakspoor/ Meer over zakspoor]. |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zandstrooier | | |Trefwoord= Zandstrooier |
| − | |Omschrijving= Dunne pijp op een tractievoertuig waarmee m.b.v. perslucht of stoom, zand vanuit een reservoir voor de aandrijfwielen kan worden gespoten, om de adhesie tussen wiel en spoorstaaf te verhogen. | + | |Omschrijving= Dunne pijp op een tractievoertuig waarmee m.b.v. perslucht of stoom, '''zand''' vanuit een reservoir voor de aandrijfwielen kan worden gespoten, om de adhesie tussen wiel en spoorstaaf te verhogen. |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zelflosser | | |Trefwoord= Zelflosser |
| − | |Omschrijving= Wagen voorzien van (zij-)kleppen, waardoor de [[Woorden - L#Lading|lading]] m.b.v. de zwaartekracht gelost kan worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= Een '''zelflosser''' is een wagen voorzien van (zij-)kleppen, waardoor de [[Woorden - L#Lading|lading]] m.b.v. de zwaartekracht gelost kan worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [https://www.nicospilt.com/index_zelflossers.htm Meer over zelflosser]. |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zelfinductie | | |Trefwoord= Zelfinductie |
| − | |Omschrijving= (Elektrotechniek/elektronica). Wanneer de spanning over een spoel of trafo plotseling veranderd, ontstaat er over de spoel een hoge spanning. Deze spanning heet inductiespanning. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Inductie_(elektriciteit)#Zelfinductie Meer over zelfinductie] Zie ook: [[Wisselaansturing_met_reed-contacten#Vonkblussing|Vonkblussing]]. | + | |Omschrijving= (Elektrotechniek/elektronica); Wanneer de spanning over een spoel of trafo plotseling veranderd, ontstaat er over de spoel een hoge spanning. Deze spanning heet '''inductiespanning'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Wisselaansturing_met_reed-contacten#Vonkblussing|Vonkblussing]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Inductie_(elektriciteit)#Zelfinductie Meer over zelfinductie] |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zes-je | | |Trefwoord= Zes-je |
| − | |Omschrijving= Spoorjargon; benaming voor een zesdelig treinstel, dus bestaande uit zes rijtuigen (of bakken). | + | |Omschrijving= (Spoorjargon); benaming voor een '''zesdelig [[Woorden - T#Treinstel|"treinstel"]]''', dus bestaande uit zes rijtuigen (ook [[Woorden - B#Bak|"bakken"]] genoemd). |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zetting | | |Trefwoord= Zetting |
| − | |Omschrijving= [http://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=zetting Meer over Zetting] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= '''Zetting''' is het proces waar grond onder invloed van een belasting wordt samengedrukt. Hierbij worden water en lucht uit de poriën geperst. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=zetting Meer over '''zetting'''] |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zettingsarm | | |Trefwoord= Zettingsarm |
| − | |Omschrijving= [http://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=zettingsarm Meer over Zettingsarm] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= '''Zettingsarm''' betekent, dat de maximale zetting na vijf jaar vanaf het moment van oplevering van een spoorlijn niet meer dan 30 mm bedraagt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=zettingsarm Meer over '''zettingsarm'''] |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zettingsvrij | | |Trefwoord= Zettingsvrij |
| − | |Omschrijving= [http://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=zettingsvrij Meer over Zettingsvrij] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= Zettingsvrij betekent dat de maximale zetting na vijf jaar vanaf het moment van oplevering van een spoorlijn niet meer dan 5-10 mm bedraagt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=zettingsvrij Meer over '''zettingsvrij'''] |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zig-zag | | |Trefwoord= Zig-zag |
| − | |Omschrijving= De zijdelingse uitzwenking van de rijdraad ten opzichte van de hartlijn van het spoor; naar beide zijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: [[Bovenleiding]]. | + | |Omschrijving= De zijdelingse '''uitzwenking van de rijdraad''' ten opzichte van de hartlijn van het spoor; naar beide zijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Bovenleiding]]. [https://www.infrasite.nl/glossary/bovenleiding/ Meer over bovenleiding]. |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zijgang | | |Trefwoord= Zijgang |
| − | |Omschrijving= Het gangpad van het rijtuig loopt aan de zijkant, het rijtuig is in coupés ingedeeld waarin de stoelen zijn opgesteld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= Het '''gangpad''' van het rijtuig loopt '''aan de zijkant''', het rijtuig is in [[Woorden - C#Coupé|coupés]] ingedeeld waarin de stoelen zijn opgesteld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zuur | | |Trefwoord= Zuur |
| − | |Omschrijving= Een zuur is een begrip uit de scheikunde. Zuren zijn de tegenhangers van de basen. Zuren en basen reageren met elkaar in een proces dat neutralisatie genoemd wordt. Een waterige oplossing wordt zuur genoemd wanneer de zuurgraad (pH) lager is dan 7. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= Een '''zuur''' is een begrip uit de scheikunde. Zuren zijn de tegenhangers van de [[Woorden - B#Base|basen]]. Zuren en basen reageren met elkaar in een proces dat neutralisatie genoemd wordt. Een waterige oplossing wordt zuur genoemd wanneer de zuurgraad (pH) lager is dan 7. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Zuur_(scheikunde) Meer over zuur (scheikunde)]. |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| − | |Trefwoord= Zuurbier | + | |Trefwoord= "Zuurbier" |
| − | |Omschrijving= Zie ook [[Woorden - H#Had je me maar|Had je me maar]]. Bijnamen van respectievelijk de locomotieven NS 1501 en 1507 (ex - NCS 21 en 27), minder vleiend bedoelde benaming. 'Had je me maar' en 'Zuurbier' waren twee Amsterdamse straattypes kort na de eerste wereldoorlog. 'Had je me maar' liet zich in 1921 verkiesbaar stellen door de Vrije Socialisten voor de gemeenteraad van Amsterdam, uit protest tegen geldende stemdwang. hij werd met een overweldigende meerderheid gekozen. Deze namen zullen wel voor uitgerekend deze locomotieven gekozen zijn omdat zowel de personen als de locs twee eenlingen waren en geen types van een grote [[Woorden - S#Serie|serie]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Zie ook [[Woorden - H#Had je me maar|Had je me maar]]. Bijnamen van respectievelijk de locomotieven NS 1501 en 1507 (ex - NCS 21 en 27), minder vleiend bedoelde benaming. "Had je me maar" en '''"Zuurbier"''' waren twee Amsterdamse straattypes kort na de eerste wereldoorlog. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Had-je-me-maar "Had je me maar"] liet zich in 1921 verkiesbaar stellen door de Vrije Socialisten voor de gemeenteraad van Amsterdam, uit protest tegen geldende stemdwang. hij werd met een overweldigende meerderheid gekozen. Deze namen zullen wel voor uitgerekend deze locomotieven gekozen zijn omdat zowel de personen als de locs twee eenlingen waren en geen types van een grote [[Woorden - S#Serie|serie]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bertus_Zuurbier Meer over Zuurbier]. |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| − | |Trefwoord= Zwart | + | |Trefwoord= "Zwart" |
| − | |Omschrijving= De zwarte bende. Bijnaam voor de treincontroleurs, die boven conducteurs en hoofdconducteurs stonden, en die in een zwart uniform gekleed gingen; het zwarte koor: bijnaam voor de machinisten, die in een weliswaar ander, maar toch ook zwart uniform gekleed gingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= '''De zwarte bende'''. Bijnaam voor de treincontroleurs, die boven conducteurs en hoofdconducteurs stonden, en die in een zwart uniform gekleed gingen; '''het zwarte koor''': bijnaam voor de machinisten, die in een weliswaar ander, maar toch ook zwart uniform gekleed gingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| − | |Trefwoord= Zweed | + | |Trefwoord= "Zweed" |
| − | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]]s NS 4000 en 4700. Deze locomotieven hadden elektrische frontseinen, een schijnwerper en verlichting onder de voetplaat ten behoeven van de smering van het mechaniek. Als 's nachts deze verlichting brandde, had het geheel iets weg van een kerstboom. (De meeste andere locomotieven hadden een andere, minder fel brandende verlichting, en doorgaans geen drijfwerkverlichting. Het personeel moest ’s nachts het drijfwerk bijlichten met een fakkel.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= '''"Zweed"''' was de bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]]s NS 4000 en 4700. Deze locomotieven hadden elektrische frontseinen, een schijnwerper en verlichting onder de voetplaat ten behoeven van de smering van het mechaniek. Als 's nachts deze verlichting brandde, had het geheel iets weg van een kerstboom. (De meeste andere locomotieven hadden een andere, minder fel brandende verlichting, en doorgaans geen drijfwerkverlichting. Het personeel moest ’s nachts het drijfwerk bijlichten met een fakkel.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Woorden - Z#Zweedse kar|Zweedse kar]]. |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| − | |Trefwoord= Zweedse kar | + | |Trefwoord= "Zweedse kar" |
| − | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 4000, die in Zweden gebouwd waren; zie ook Zweed en [[Woorden - K#Kerstboom|Kerstboom]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 4000, die in '''Zweden''' gebouwd waren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Woorden - Z#Zweed|Zweed]] en [[Woorden - K#Kerstboom|Kerstboom]]. |
| | }} | | }} |
| | {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| | |Trefwoord= Zwerfstroom corrosie | | |Trefwoord= Zwerfstroom corrosie |
| − | |Omschrijving= [http://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=zwerfstr_corr Meer over Zwerfstroom corrosie] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= Het verschijnsel dat metalen in oplossing gaan op plaatsen waar de retourstroom uit een object treedt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]][https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=zwerfstr_corr Meer over '''zwerfstroom corrosie'''] [https://www.infrasite.nl/glossary/zwerfstroom/ Nog meer over zwerfstroomcorrosie]. |
| | }} | | }} |
| | {{Voettekst | | {{Voettekst |
| Regel 99: |
Regel 99: |
| | |- valign= "top" | | |- valign= "top" |
| | ! scope= "row" width="75%" | | | ! scope= "row" width="75%" | |
| − | | <small>Laatste wijziging: 10 mei 2023 11:49 (CET)</small> | + | | <small>Laatste wijziging: 2 jul 2023 16:49 (CET)</small> |
| | |} | | |} |
| | [[Categorie: Afkortingen|Z]] | | [[Categorie: Afkortingen|Z]] |
