|
|
| Regel 7: |
Regel 7: |
| | {{Inhoudsopgave||Klein}} | | {{Inhoudsopgave||Klein}} |
| | === Kortsluiting bij een draaischijf op tweerailbanen === | | === Kortsluiting bij een draaischijf op tweerailbanen === |
| − | Wanneer een tweerail '''draaischijf''' niet is voorzien van een ingebouwde automatische ompoolschakelaar kan het probleem optreden dat er een (dubbele) kortsluiting ontstaat wanneer de draaischijf 180° gedraaid wordt. Deze kortsluiting wordt veroorzaakt doordat na het 180° verdraaien de rijspanning op de linker- en de rechter spoorstaven tegengesteld van polariteit is geworden. Een door de fabrikant van de draaischijf ingebouwde ompoolschakelaar zal op het juiste moment de spanning ompolen. | + | Wanneer een tweerail '''draaischijf''' niet is voorzien van een ingebouwde automatische ompoolschakelaar kan het probleem optreden dat er een (dubbele) kortsluiting ontstaat wanneer de draaischijf 180° gedraaid wordt. Deze kortsluiting wordt veroorzaakt doordat na het 180° verdraaien de rijspanning op de linker- en de rechter spoorstaven tegengesteld van polariteit is geworden. Een door de fabrikant van de draaischijf ingebouwde ompoolschakelaar zal op het juiste moment de spanning [[Woorden - O#Ompolen|ompolen]]. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Roco-42615-Draaischijf-01.jpg | | |Bestand= Roco-42615-Draaischijf-01.jpg |
| Regel 16: |
Regel 16: |
| | }} | | }} |
| | === Mogelijkheden === | | === Mogelijkheden === |
| − | Indien daadwerkelijk kortsluiting optreedt bij het op- of afrijden van de draaischijf, is er een aantal opties om de polariteit van de rijspanning om te schakelen: | + | Indien daadwerkelijk kortsluiting optreedt bij het op- of afrijden van de draaischijf, is er een aantal opties om de [[Woorden - O#Ompolen|polariteit]] van de rijspanning om te schakelen: |
| | :* met de hand, door gebruikmaking van een schakelaar (2 × wissel); | | :* met de hand, door gebruikmaking van een schakelaar (2 × wissel); |
| | :* met de hand, door gebruikmaking van een schakelaar (1 × wissel) en een relais; | | :* met de hand, door gebruikmaking van een schakelaar (1 × wissel) en een relais; |
| | :* met gebruikmaking van een elektronische keerlusmodule. | | :* met gebruikmaking van een elektronische keerlusmodule. |
| − |
| |
| | === De oorzaak van de kortsluiting zichtbaar gemaakt === | | === De oorzaak van de kortsluiting zichtbaar gemaakt === |
| | In de goede stand hebben de spoorstaven links en rechts de zelfde polariteit (zie tekening 02). Na het 180° verdraaien van de draaischijf ontstaat aan weerszijden kortsluiting. In de rechter tekening (zie tekening 03) is het probleem verduidelijkt. | | In de goede stand hebben de spoorstaven links en rechts de zelfde polariteit (zie tekening 02). Na het 180° verdraaien van de draaischijf ontstaat aan weerszijden kortsluiting. In de rechter tekening (zie tekening 03) is het probleem verduidelijkt. |
| Regel 42: |
Regel 41: |
| | | | |
| | Het is mogelijk om de polariteit van de rijspanning op de draaischijf met de hand om te schakelen, maar het is lastig om telkens op het juiste moment de schakelaar te bedienen. Deze handbediening leidt ook vaak tot vergissingen en dan is er alsnog kortsluiting. | | Het is mogelijk om de polariteit van de rijspanning op de draaischijf met de hand om te schakelen, maar het is lastig om telkens op het juiste moment de schakelaar te bedienen. Deze handbediening leidt ook vaak tot vergissingen en dan is er alsnog kortsluiting. |
| − | Er is dus 'iets' nodig dat de taak van het 'schakelaar op tijd omzetten' overneemt. Zo een schakeling is de '[[Woorden - K#Keerlusschakeling|keerlusmodule]]'. | + | Er is dus "iets" nodig dat de taak van het "schakelaar op tijd omzetten" overneemt. Zo een schakeling is de "[[Woorden - K#Keerlusschakeling|keerlusmodule]]". |
| | === Keerlusmodule bij een draaischijf op analoge banen === | | === Keerlusmodule bij een draaischijf op analoge banen === |
| − | Een keerlusmodule moet een constante rijspanning op de spoorstaven hebben, zoals bij o.a. DCC en Motorola. Bij analoge gelijkstroomsystemen, waar de snelheidsregeling via de hoogte van de rijspanning plaatsvindt, zal een keerlusmodule werkend volgens het principe van stroomdetectie, niet werken. Oorzaak: als de rijregelaar op volle snelheid staat, is er voldoende spanning voor het meetcircuit. Zodra het materieel echter langzamer gaat rijden, is de rijspanning te laag om detectie mogelijk te maken. | + | Een keerlusmodule moet een constante rijspanning op de spoorstaven hebben, zoals bij o.a. DCC en Motorola. Bij analoge gelijkstroomsystemen, waar de snelheidsregeling via de hoogte van de rijspanning plaatsvindt, zal een keerlusmodule werkend volgens het principe van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]detectie, niet werken. Oorzaak: als de rijregelaar op volle snelheid staat, is er voldoende spanning voor het meetcircuit. Zodra het materieel echter langzamer gaat rijden, is de rijspanning te laag om detectie mogelijk te maken. |
| | | | |
| | Een keerlusmodule, werkend volgens het kortsluitprincipe, zal op analoge banen wel goed werken, mits ze goed is ingesteld. | | Een keerlusmodule, werkend volgens het kortsluitprincipe, zal op analoge banen wel goed werken, mits ze goed is ingesteld. |
| | === Keerlusmodule bij een draaischijf op digitale banen === | | === Keerlusmodule bij een draaischijf op digitale banen === |
| − | Wanneer een digitaal systeem gebruikt wordt, zoals een centrale, locdecoders en wisseldecoders, is het eigenlijk uit den boze om een [[Woorden - K#Keerlusschakeling|keerlusmodule]] te gebruiken die gebruik maakt van kortsluitdetectie. | + | Wanneer een digitaal systeem gebruikt wordt, zoals een centrale, locdecoders en wisseldecoders, was het eigenlijk uit den boze om een [[Woorden - K#Keerlusschakeling|keerlusmodule]] te gebruiken die gebruik maakt van kortsluitdetectie. De problemmen zijn opgelost door elektronische ompoolschakelaars. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Draaischijf03.gif | | |Bestand= Draaischijf03.gif |
| Regel 57: |
Regel 56: |
| | |Positie= Rechts | | |Positie= Rechts |
| | }} | | }} |
| − | Voor een draaischijf is het tot nu toe (medio 2013) echter de enige oplossing. Zelfs al is er ruimte voor detectiestukken (stroomdetectie), dan nog gaat het niet werken. De oorzaak hiervan is dat bij een normale keerlus, de rails niet verdraaid c.q. omgekeerd wordt (=vastligt), zodat de keerlusmodule 'weet' wat hij moet doen. Wanneer bij een normale keerlus een gedeelte van de rails 180° wordt verdraaid, net als bij een draaischijf, 'weet' de keerlusmodule het niet meer en ontstaat er weer kortsluiting. | + | Voor een draaischijf is het tot nu toe echter de enige oplossing. Zelfs al is er ruimte voor detectiestukken (stroomdetectie), dan nog gaat het niet werken. De oorzaak hiervan is dat bij een normale keerlus, de rails niet verdraaid c.q. omgekeerd wordt (=vastligt), zodat de keerlusmodule "weet" wat hij moet doen. Wanneer bij een normale keerlus een gedeelte van de rails 180° wordt verdraaid, net als bij een draaischijf, "weet" de keerlusmodule het niet meer en ontstaat er weer kortsluiting. |
| − | | |
| − | Een aantal nadelen van kortsluitdetectie:
| |
| − | * het is een onnodig zware belasting voor de centrale;
| |
| − | * het verstoorde digitale signaal (dat optreedt tijdens de kortsluiting) is een grote belasting voor de decoders. Deze kunnen er van 'in de war raken' en in een aantal gevallen zelfs hun instellingen verliezen;
| |
| − | * door de kortsluitstromen zullen de wielen en de rails langzaam-maar-zeker inbranden en daardoor minder gaan geleiden;
| |
| − | * bij het over de scheiding (tussen de draaischijf en de rest van de baan) in de rails rijden, kan het voorkomen dat één wiel van de loc over de scheiding gereden is en een volgend wiel zich nog op het gedeelte met tegengestelde polariteit bevindt. Dit is niet bevorderlijk voor de levensduur van de sleepcontacten (stroomafnemers).
| |
| | | | |
| − | Kortsluiting moet dus altijd worden voorkomen, tenzij het niet anders kan, zoals bij een draaischijf. Het is echter mogelijk om te zorgen dat de kortsluiting c.q. de verminking van het digitale signaal, niet te veel doorgegeven wordt aan de rest van de baan (en de centrale), door een lamp van 12 volt/ 10 watt in één van de draden naar het spoor van de draaischijfbrug op te nemen (afbeelding 04). Er kan dan maar ongeveer 870 mA gaan lopen (bij een digitale spanning van 18 volt). De lamp werkt dus als [[Woorden - S#Serieweerstand|serie]]weerstand en stroombegrenzer en beschermt tevens de stroomafnemers tegen schade (oververhitting) bij kortsluiting. Zorg er wel voor dat de lamp voldoende ver van andere materialen geplaatst wordt, want deze kan bij een langer durende kortsluiting (bijvoorbeeld bij een ontsporing) zeer heet worden! | + | Vroeger waren er bij de oudere typen keerlusmodules een aantal nadelen van kortsluitdetectie: |
| | + | * het was een onnodig zware belasting voor de centrale; |
| | + | * het verstoorde digitale signaal (dat optreedt tijdens de kortsluiting) was een grote belasting voor de decoders. Deze konden er van "in de war raken" en in een aantal gevallen zelfs hun instellingen verliezen; |
| | + | * door de kortsluitstromen branden de wielen en de rails langzaam-maar-zeker in en gaan daardoor minder geleiden. |
| | + | Kortsluiting moest dus altijd worden voorkomen, tenzij het niet anders kon, zoals bij een draaischijf. |
| | + | Wanneer we nog in het bezit zijn van een ouder type keerlusmodule is het mogelijk om te zorgen dat de kortsluiting c.q. de verminking van het digitale signaal, niet te veel doorgegeven wordt aan de rest van de baan (en de centrale), door een lamp van 12 volt/ 10 watt in één van de draden naar het spoor van de draaischijfbrug op te nemen (afbeelding 04). Er kan dan maar ongeveer 870 mA gaan lopen (bij een digitale spanning van 18 volt). De lamp werkt dus als [[Woorden - S#Serieweerstand|serie]]weerstand en stroombegrenzer en beschermt tevens de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]afnemers tegen schade (door oververhitting) bij kortsluiting. Zorg er wel voor dat de lamp voldoende ver van andere materialen geplaatst wordt, want deze kan bij een langer durende kortsluiting (bijvoorbeeld bij een ontsporing) zeer heet worden! |
| | + | === Betere keerlusmodules === |
| | + | De nieuwste generatie keerlusmodules hebben een elektronische [[Woorden - O#Ompolen|ompoolschakelaar]]. Deze schakelt binnen een paar milliseconden. Ze veroorzaken dus geen schade meer aan de rails en/of de sleepcontakten. |
| | | | |
| − | Kies dus bij een draaischijf voor een [[Woorden - K#Keerlusschakeling|keerlusmodule]], die werkt volgens het principe van kortsluitdetectie. Er bestaan keerlusmodules die, volgens de fabrikant, minder belastend werken. In het artikel [[Keerlus]] is een aantal keerlusmodules opgenomen. | + | Kies dus bij een draaischijf voor een [[Woorden - K#Keerlusschakeling|keerlusmodule]], die werkt volgens het principe van kortsluitdetectie. In het artikel [[Keerlus]] is een aantal keerlusmodules opgenomen. |
| | {{Linkssectie begin | | {{Linkssectie begin |
| | |Box= AlleenInfo | | |Box= AlleenInfo |
| Regel 97: |
Regel 97: |
| | }} {| width= "100%" | | }} {| width= "100%" |
| | |- valign= "top" | | |- valign= "top" |
| − | ! scope= "row" width="75%" | | + | ! scope= "row" width="70%" | |
| − | | <small>Laatste wijziging: 14 mrt 2023 11:05 (CET)</small> | + | | <small>Laatste wijziging: 17 dec 2023 10:55 (CET)</small> |
| | |} | | |} |
| | [[Categorie: Alles|D]] | | [[Categorie: Alles|D]] |
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Fred Eikelboom
Kortsluiting bij een draaischijf op tweerailbanen
Wanneer een tweerail draaischijf niet is voorzien van een ingebouwde automatische ompoolschakelaar kan het probleem optreden dat er een (dubbele) kortsluiting ontstaat wanneer de draaischijf 180° gedraaid wordt. Deze kortsluiting wordt veroorzaakt doordat na het 180° verdraaien de rijspanning op de linker- en de rechter spoorstaven tegengesteld van polariteit is geworden. Een door de fabrikant van de draaischijf ingebouwde ompoolschakelaar zal op het juiste moment de spanning ompolen.
|
| Afbeelding: 01
|
| Roco draaischijf 42615
|
| Bron: Roco.cc
|
Mogelijkheden
Indien daadwerkelijk kortsluiting optreedt bij het op- of afrijden van de draaischijf, is er een aantal opties om de polariteit van de rijspanning om te schakelen:
- met de hand, door gebruikmaking van een schakelaar (2 × wissel);
- met de hand, door gebruikmaking van een schakelaar (1 × wissel) en een relais;
- met gebruikmaking van een elektronische keerlusmodule.
De oorzaak van de kortsluiting zichtbaar gemaakt
In de goede stand hebben de spoorstaven links en rechts de zelfde polariteit (zie tekening 02). Na het 180° verdraaien van de draaischijf ontstaat aan weerszijden kortsluiting. In de rechter tekening (zie tekening 03) is het probleem verduidelijkt.
|
|
|
| Afbeelding: 02
|
|
Afbeelding: 03
|
| De linker- en rechter spoorstaven hebben de juiste polariteit
|
|
Na 180° draaien ontstaat dubbele kortsluiting
|
| Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom.
|
|
Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom.
|
Begint geheel links (in tekening 3). Volg nu de rode lijn over de draaischijf. Duidelijk is dan dat op de draaischijf de blauwe lijn de rode tegenkomt Ook vanaf de andere zijde komt de rode lijn de blauwe lijn tegen. Hetzelfde geldt voor de blauwe lijn. Ook hier gaat het mis en komt de blauwe lijn op de draaischijf de rode lijn tegen.
Na het 180° draaien van de draaischijf ontstaat een dubbele kortsluiting. Om dit probleem op te lossen, moet een schakeling gebruikt worden om de polariteit van de draaischijf op het juiste moment om te schakelen.
Het is mogelijk om de polariteit van de rijspanning op de draaischijf met de hand om te schakelen, maar het is lastig om telkens op het juiste moment de schakelaar te bedienen. Deze handbediening leidt ook vaak tot vergissingen en dan is er alsnog kortsluiting.
Er is dus "iets" nodig dat de taak van het "schakelaar op tijd omzetten" overneemt. Zo een schakeling is de "keerlusmodule".
Keerlusmodule bij een draaischijf op analoge banen
Een keerlusmodule moet een constante rijspanning op de spoorstaven hebben, zoals bij o.a. DCC en Motorola. Bij analoge gelijkstroomsystemen, waar de snelheidsregeling via de hoogte van de rijspanning plaatsvindt, zal een keerlusmodule werkend volgens het principe van stroomdetectie, niet werken. Oorzaak: als de rijregelaar op volle snelheid staat, is er voldoende spanning voor het meetcircuit. Zodra het materieel echter langzamer gaat rijden, is de rijspanning te laag om detectie mogelijk te maken.
Een keerlusmodule, werkend volgens het kortsluitprincipe, zal op analoge banen wel goed werken, mits ze goed is ingesteld.
Keerlusmodule bij een draaischijf op digitale banen
Wanneer een digitaal systeem gebruikt wordt, zoals een centrale, locdecoders en wisseldecoders, was het eigenlijk uit den boze om een keerlusmodule te gebruiken die gebruik maakt van kortsluitdetectie. De problemmen zijn opgelost door elektronische ompoolschakelaars.
|
| Afbeelding: 04
|
| Stoombegrenzing met lamp
|
Foto gemaakt door: Fred Eikelboom
|
Voor een draaischijf is het tot nu toe echter de enige oplossing. Zelfs al is er ruimte voor detectiestukken (stroomdetectie), dan nog gaat het niet werken. De oorzaak hiervan is dat bij een normale keerlus, de rails niet verdraaid c.q. omgekeerd wordt (=vastligt), zodat de keerlusmodule "weet" wat hij moet doen. Wanneer bij een normale keerlus een gedeelte van de rails 180° wordt verdraaid, net als bij een draaischijf, "weet" de keerlusmodule het niet meer en ontstaat er weer kortsluiting.
Vroeger waren er bij de oudere typen keerlusmodules een aantal nadelen van kortsluitdetectie:
- het was een onnodig zware belasting voor de centrale;
- het verstoorde digitale signaal (dat optreedt tijdens de kortsluiting) was een grote belasting voor de decoders. Deze konden er van "in de war raken" en in een aantal gevallen zelfs hun instellingen verliezen;
- door de kortsluitstromen branden de wielen en de rails langzaam-maar-zeker in en gaan daardoor minder geleiden.
Kortsluiting moest dus altijd worden voorkomen, tenzij het niet anders kon, zoals bij een draaischijf.
Wanneer we nog in het bezit zijn van een ouder type keerlusmodule is het mogelijk om te zorgen dat de kortsluiting c.q. de verminking van het digitale signaal, niet te veel doorgegeven wordt aan de rest van de baan (en de centrale), door een lamp van 12 volt/ 10 watt in één van de draden naar het spoor van de draaischijfbrug op te nemen (afbeelding 04). Er kan dan maar ongeveer 870 mA gaan lopen (bij een digitale spanning van 18 volt). De lamp werkt dus als serieweerstand en stroombegrenzer en beschermt tevens de stroomafnemers tegen schade (door oververhitting) bij kortsluiting. Zorg er wel voor dat de lamp voldoende ver van andere materialen geplaatst wordt, want deze kan bij een langer durende kortsluiting (bijvoorbeeld bij een ontsporing) zeer heet worden!
Betere keerlusmodules
De nieuwste generatie keerlusmodules hebben een elektronische ompoolschakelaar. Deze schakelt binnen een paar milliseconden. Ze veroorzaken dus geen schade meer aan de rails en/of de sleepcontakten.
Kies dus bij een draaischijf voor een keerlusmodule, die werkt volgens het principe van kortsluitdetectie. In het artikel Keerlus is een aantal keerlusmodules opgenomen.
Meer informatie
Beneluxspoor.net:
|
|
|
over de draaischijf
|
|
|
Laatste wijziging: 17 dec 2023 10:55 (CET)
|
