Persoonlijke instellingen

Overwegen

Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Versie door Fred (overleg | bijdragen) op 26 feb 2011 om 18:28 (→‎Waarschuwings Installatie DienstOverpad (WIDO))
Ga naar: navigatie, zoeken
Hoofdpagina  Categorie-index  Index
Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Ronald Koerts

Inleiding

Wanneer u het spoor wilt kruisen, kunt u dat gelijkvloers en ongelijkvloers doen. 'Ongelijkvloers' is het passeren van het spoor over een viaduct of door een tunnel. 'Gelijkvloers' is het passeren op gelijk niveau met het spoor, d.m.v. een spoorwegovergang of overweg.

Vormen

Een overweg kan 'onbeveiligd' of 'beveiligd' zijn, ook worden wel 'onbewaakt' en 'bewaakt' gebruikt. Het hangt er van af of er mechanische maatregelen zijn genomen om bij de overweg aan te geven dat het veilig is om de spoorweg te kruisen. Bij een onbeveiligde/onbewaakte overweg moet de weggebruiker zelf controleren of er een trein aankomt. Een beveiligde overweg kan met lichten, bomen of hekken beveiligd zijn, het is meestal een combinatie van deze onderdelen.

Hekkensluiters 01.jpg Hekkensluiters 02.jpg
Afbeelding: E08.02-01 Afbeelding: E08.02-02
Overwegwachter Overwegwachters
Bron: Boek: Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij, uit 1889.       Bron: Boek: Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij, uit 1889.

Onbeveiligde overwegen

De eerste overwegen in Nederland waren allemaal beveiligde overwegen. Dit was voorgeschreven in de eerste Spoorwegwet van Nederland. De wet schreef voor, dat de hoofdspoorwegen gesloten moesten zijn. Dus werden alle overwegen/overgangen uitgevoerd met hekken en bomen, die door overwegwachters werden bediend, zie afbeeldingen E08.02-01 en E08.02-02. Door een wetswijziging in 1922, werd het mogelijk om in de hoofdspoorwegen ook onbewaakte overwegen te hebben.

E08.02-01.JPG
Afbeelding: E08.02-03
Onbewaakte overweg in de omgeving van Varsseveld
Foto gemaakt door: Ronald Koerts


Een onbewaakte overweg wordt alleen maar gemarkeerd door een aantal hekken en een tweetal palen met Andreaskruisen. Bij 'enkelspoor' is er maar één Andreaskruis aan de paal gemonteerd, en bij twee- en meer sporen zijn twee Andreaskruisen aan de paal gemonteerd, welke gedeeltelijk in elkaar gevlochten zijn c.q. elkaar gedeeltelijk overlappen.

Tegenwoordig komen er geen onbeveiligde overwegen meer bij. De meesten worden 'gedoogd' en worden, indien mogelijk, opgeheven en gesloten. Als er toch veel gebruik van een onbeveiligde overweg wordt gemaakt, dan is ombouw naar een AHOB aan de orde.

Beveiligde overwegen

Deze komt u in diverse vormen tegen. Van typen met alléén lichten (lampen) of LED's tot compleet gesloten door middel van bomen en hekken.
U kunt ze verdelen in een tweetal categorieën: 'Niet afgesloten' en 'Afgesloten'.

Categorie: Niet afgesloten

Deze categorie kent een aantal soorten installaties:

Automatische KnipperLamp Installatie (AKLI)
AKLI Overweg.gif
Afbeelding: E08.02-04
AKLI Overweg
Bron: Marc Pieters


Door een wetswijziging in 1922 werd het mogelijk dat onbewaakte overwegen ook bij de hoofdspoorwegen voorkomen, waardoor het aantal ongelukken toenam. Daarop is in 1929 besloten tot het beveiligen van diverse overwegen met zogenaamde ‘knipperlamp-installaties’. Deze voorlopers van de Automatische Knipperlicht Installatie waren, voor die tijd, geavanceerde toestellen. De installatie toonde drie beelden:

  • 'Veilig' :
 een witte lamp die knippert, de overweg kan worden gepasseerd.
  • 'Onveilig' :
 een rode lamp die knippert, afwijkend van wit, met geluidsondersteuning van bellen: er komt een trein aan.
  • 'Storing' :
 een oranje lamp die continue brandde.


Automatische Knipperlicht Installatie (AKI)

Evoluering tot Automatische Knipperlicht Installatie(AKI)


E08.02-04.JPG AKI Overweg geen trein.gif AKI Overweg er nadert een trein.gif
Afbeelding: E08.02-05 Afbeelding: E08.02-06 Afbeelding: E08.02-07
Overweg met moderne AKI in Spoorlijn Apeldoorn - Zutphen, nabij buurtschap 'De Kar'      Er nadert geen trein Er nadert een trein
Foto gemaakt door: Ronald Koerts Bron: Marc Pieters Bron: Marc Pieters


De 'knipperlampinstallaties' zijn geëvolueerd tot de huidige Automatische Knipperlicht Installatie (AKI) met twee rode knipperlichten en bellen als waarschuwing dat er een trein aankomt. De AKI heeft de volgende beelden:

  • 'Veilig' :
 één wit knipperend licht, ten teken dat de overweg kan worden gepasseerd
  • 'Onveilig' :
 twee afzonderlijk knipperende rode lampen met bellen, ten teken dat er een trein aankomt

De drie de lampen zijn aan beide zijden van de AKI aangebracht. Daardoor ziet u aan beide zijden van de overweg de lampen oplichten.

Verschijningsvormen
De AKI is er in een aantal verschijningsvormen. De eerste AKI's hadden per lamp een afzonderlijke anti-verblindingskap. In latere jaren zijn de afzonderlijke kappen vervangen door een groot scherm in de vorm van een driehoek met afgeronde hoeken.

Ombouwprogramma

Tegenwoordig zijn er geen openbare overwegen meer die zijn voorzien een AKI. Deze zijn allemaal omgebouwd naar een overweg met bomen, een mini-AHOB of een normale AHOB. De laatste AKI is in 2006 omgebouwd.

Waarschuwingsinstallatie Landelijke Overwegen (WILO)
WILO Overweg.gif
Afbeelding: E08.02-08
WILO Overweg
Bron: Marc Pieters


Deze installatie is alleen in gebruik bij particuliere overwegen. Dit zijn overwegen die toegang verschaffen tot boerderijen of landerijen die aan het spoor liggen. De installatie bestaat uit twee lampen. Een witte lamp die knippert ten teken dat het veilig is, en een rode lamp die knippert ten teken dat het onveilig is.

Waarschuwings Installatie DienstOverpad (WIDO)
WIDO Overweg.jpg
Afbeelding: E08.02-09
WIDO Dienst-overpad
Bron: Marc Pieters


Deze installatie komt alleen voor op stations en emplacementen. De installatie bestaat uit twee witte lampen, die continue branden. Bij het instellen van een rijweg (dus een veilig sein) naar de overweg toe, zullen de lampen gaan knipperen. De overweg mag alleen door spoorwegpersoneel worden gebruikt.

Categorie: Afgesloten

Onder deze categorie vallen alle installaties die de overweg beveiligen met afsluitbare bomen en/of hekken.


Elektrisch Bediende Overweg.jpg
Afbeelding: E08.02-10
Elektrisch Bediende Overweg
Bron: Marc Pieters


Elektrisch Bediende Overweg (EBO)

Dit zijn overwegen die vanuit een seinhuis of door de treindienstleider bediend worden. Deze vorm komt meestal alleen voor op plaatsen waar een automatische installatie niet, of bijna niet, toe te passen is. Eén van de plaatsen waar deze vorm van overweg nog voorkomt is Zutphen. De EBO sluit meestal de gehele weg af.


E08.02-02.JPG E08.02-03.JPG
Afbeelding: E08.02-11 Afbeelding: E08.02-12
Standaard AHOB overweg in de omgeving van Varsseveld Een Mini-AHOB, Lange Juffer, nabij Dieren
Foto gemaakt door: Ronald Koerts Foto gemaakt door: Ronald Koerts
Automatische Halve OverwegBomen (AHOB)

Dit is de meest voorkomende overweg-installatie in Nederland. Dit wil zeggen dat bij gesloten toestand de bomen tot halverwege de weg komen. Hierdoor kunnen voertuigen die gedurende het dicht gaan van de bomen op de overweg rijden of staan, nog wegkomen. De AHOB bestaat in heel veel varianten. Naast bomen voor de wegen, zijn er tegenwoordig ook veel installaties die bomen voor de voetgangers hebben.

Mini-AHOB

De laatste jaren zijn er veel AHOB’s bij gekomen. Dit komt door het ombouwprogramma van AKI naar AHOB. Doordat veel AKI’s in de buitengebieden staan, en meestal niet aan de breedste wegen, is voor het ombouwprogramma een aparte AHOB ontwikkeld: de Mini-AHOB. Deze heeft korte overwegbomen en deze staan in geopende toestand onder een kleine hoek om de zichtbaarheid te vergroten.

MeBeLa

Mechanisch Bedienbaar Landhek. Speciaal ontworpen voor particuliere spoorwegovergangen. Zie ook: Trefwoordenlijst.

Automatisch of bediend?

Tegenwoordig worden bijna alle overwegen automatisch bediend. Bij overwegen dicht bij stations, worden speciale schakelingen gebruikt om de overweg niet te lang van te voren dicht te laten gaan. Op locaties waar zeer veel sporen liggen en/of heel druk verkeer is, wordt de overweg handmatig bediend.

De overweg in model

Voor de Nederlandse modelbouwer waren er lange tijd bijna geen onderdelen voor een Nederlandse overweg te verkrijgen. De modelspoorhobbyïst was vooral op zelfbouw aangewezen. Steeds meer fabrikanten leveren heden ten dage onderdelen voor de Nederlandse overweg, van Andreaskruisen en borden voor boven de overweg, tot AKI's en AHOB's.

De onbewaakte overweg

Dit is natuurlijk de gemakkelijkste overweg om te maken. U plaatst de juiste bebording (zoals Andreaskruisen) bij de overweg.

De bewaakte overweg

Sinds de jaren negentig biedt Busch een moderne Nederlandse AKI aan. Andere fabrikanten hebben het voorbeeld van Busch gevolgd en leveren tegenwoordig ook AKI's en AHOB's. Verschillende leveranciers bieden alles in losse onderdelen aan, zodat de overweg helemaal naar eigen wens kan worden gebouwd.

Aansturing

Ook in model moeten de overwegen op tijd ‘gesloten worden’ wanneer er een trein nadert. En wanneer de trein voorbij is, dan moet de overweg weer open gaan. Het dichtgaan en openen van de overweg gaat volgens het volgende proces:

  • Trein detecteren bij naderen van de overweg
  • Signaal naar schakeleenheid
  • Lichten aan, bomen dicht (eventueel bellen laten rinkelen)
  • Trein rijdt overweg over
  • Detecteren dat overweg vrij is
  • Signaal naar schakeleenheid
  • Bomen open en lichten uit (en eventueel bellen uit)

Daarnaast is het belangrijk om te weten of de overweg wordt bereden in twee richtingen. Dus kunnen er treinen van twee kanten komen.

De cruciale stappen in het proces zijn de detectie van de treinen, voor het sturen van een signaal voor het sluiten en openen van de overweg. Het detecteren kan op verschillende wijzen:

  • Met infrarood lichtsluis
  • Met schakelrails
  • Met reedcontacten
  • Met stroomdetectie (voor analoge baan)
  • Met stroomdetectie (voor digitale baan)
  • Via Loconet-modules

De verschillende oplossingen hebben hun voor- en nadelen. Bij sommige fabrikanten zijn complete systemen te krijgen die onafhankelijk van welk treinsysteem werken. Op de volgende pagina staan een aantal schakelingen, waarmee u zelf een detectiesysteem en/of aansturing kunt maken voor de overweg op de modelbaan.

Rijdende modelvoertuigen

Bij rijdende modelvoertuigen, zoals het Faller Car System, moet er meer gebeuren. Dan moeten er ook maatregelen genomen worden om de modelvoertuigen op tijd en netjes te laten stoppen voor de overweg. Dat vraagt wat extra schakelingen. Ieder systeem heeft zijn eigen methode(n) en schakelingen om de modelvoertuigen te laten stoppen.

Meer informatie

Sjabloon:Link externSjabloon:Link externSjabloon:Link externSjabloon:Link externSjabloon:Link externSjabloon:Link extern
Grootspoor links
Modelspoor AKI-installatie
Modelspoor AHOB-installatie


Hoofdpagina  Categorie-index  Index
Vorige | Volgende
 Contact met de redactie: Contact met de redactie 
Overgenomen van "https://encyclopedie.beneluxspoor.eu/index.php?title=Overwegen&oldid=15337"