Overwegen grootspoor

Hoofdpagina  Categorie-index  Index

Vorige | Volgende

---

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Ronald Koerts

---

Inleiding

Wanneer u het spoor wilt kruisen, kunt u dat gelijkvloers en ongelijkvloers doen. 'Ongelijkvloers' is het passeren van het spoor over een viaduct of door een tunnel. 'Gelijkvloers' is het passeren op gelijk niveau met het spoor, d.m.v. een spoorwegovergang of overweg.

Vormen

Een overweg kan 'onbeveiligd' of 'beveiligd' zijn, ook worden wel de termen 'onbewaakt' en 'bewaakt' gebruikt. Het hangt er van af of er mechanische maatregelen zijn genomen om bij de overweg aan te geven dat het veilig is om de spoorweg te kruisen.
Bij een onbeveiligde/onbewaakte overweg moet de weggebruiker zelf controleren of er een trein aankomt. Een beveiligde overweg kan met lichten, bomen of hekken beveiligd zijn, het is meestal een combinatie van deze onderdelen.

Afbeelding: 01		Afbeelding: 02
Overwegwachter		Overwegwachters
Bron: Boek: Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij, uit 1889.		Bron: Boek: Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij, uit 1889.

Onbeveiligde overwegen

De eerste overwegen in Nederland waren allemaal beveiligde overwegen. Dit was voorgeschreven in de eerste Spoorwegwet van Nederland. De wet schreef voor, dat de hoofdspoorwegen gesloten moesten zijn. Dus werden alle overwegen/overgangen uitgevoerd met hekken en bomen, die door overwegwachters werden bediend, zie afbeeldingen E08.02.01-01 en E08.02.01-02. Door een wetswijziging in 1922 werd het mogelijk om in de hoofdspoorwegen ook onbewaakte overwegen te hebben.

Afbeelding: 03

Onbewaakte overweg in de omgeving van Varsseveld

Foto gemaakt door: Ronald Koerts

Een onbewaakte overweg wordt alleen maar gemarkeerd door een aantal hekken en een tweetal palen met Andreaskruisen. Bij 'enkelspoor' is er maar één Andreaskruis aan de paal gemonteerd, en bij twee- en meer sporen zijn twee Andreaskruisen aan de paal gemonteerd, welke gedeeltelijk in elkaar gevlochten zijn c.q. elkaar gedeeltelijk overlappen.

Tegenwoordig komen er geen onbeveiligde overwegen meer bij. De meesten worden 'gedoogd' en worden, indien mogelijk, opgeheven en gesloten. Als er toch veel gebruik van een onbeveiligde overweg wordt gemaakt, dan is ombouw naar een AHOB aan de orde.

Beveiligde overwegen

Deze komt u in diverse vormen tegen. Van typen met alléén lichten (lampen) of LED's tot compleet gesloten door middel van bomen en hekken.
U kunt ze verdelen in een tweetal categorieën: 'Niet afgesloten' en 'Afgesloten'.

Categorie: Niet afgesloten

Deze categorie kent een aantal soorten installaties:

De AKLI: Automatische KnipperLamp Installatie

De AKI: Automatische Knipperlicht Installatie

De WILO: Waarschuwingsinstallatie Landelijke Overwegen

De WIDO: Waarschuwings Installatie DienstOverpad

Automatische KnipperLamp Installatie (AKLI)

Afbeelding: 04

AKLI Overweg

Bron: Marc Pieters

Door de wetswijziging van 1922 werd het mogelijk dat onbewaakte overwegen ook bij de hoofdspoorwegen voorkomen. Daardoor nam het aantal ongelukken toe. Daarop is in 1929 besloten tot het beveiligen van diverse overwegen met zogenaamde 'knipperlamp-installaties'. Deze voorlopers van de Automatische Knipperlicht Installatie waren, voor die tijd, geavanceerde toestellen. De installatie toonde drie beelden:

'Veilig' :	een witte lamp die knippert, de overweg kan zonder gevaar worden gepasseerd.
'Onveilig' :	een rode lamp die knippert, afwijkend van wit, met geluidsondersteuning van bellen: er komt een trein aan.
'Storing' :	een oranje lamp die continue brandde.

Automatische Knipperlicht Installatie (AKI)

Evoluering tot Automatische Knipperlicht Installatie(AKI)

Afbeelding: 05		Afbeelding: 06		Afbeelding: 07
Er nadert geen trein		Er nadert een trein		Overweg met moderne AKI in Spoorlijn Apeldoorn - Zutphen, nabij buurtschap 'De Kar'
Bron: Marc Pieters		Bron: Marc Pieters		Foto gemaakt door: Ronald Koerts

De 'knipperlampinstallaties' (AKLI's) zijn geëvolueerd tot de huidige Automatische Knipperlicht Installatie (AKI) met twee rode knipperlichten en bellen als waarschuwing dat er een trein aankomt. De AKI heeft de volgende beelden:

'Veilig' :	één wit knipperend licht, ten teken dat de overweg kan worden gepasseerd
'Onveilig' :	twee afzonderlijk knipperende rode lampen met bellen, ten teken dat er een trein aankomt

De drie de lampen zijn aan beide zijden van de AKI aangebracht. Daardoor ziet u aan beide zijden van de overweg de lampen oplichten.

Verschijningsvormen

De AKI is er in een aantal verschijningsvormen. De eerste AKI's hadden per lamp een afzonderlijke anti-verblindingskap. In latere jaren zijn de afzonderlijke kappen vervangen door een groot scherm in de vorm van een driehoek met afgeronde hoeken.

Ombouwprogramma

Tegenwoordig zijn er geen openbare overwegen meer die zijn voorzien een AKI. Deze zijn allemaal omgebouwd naar een overweg met bomen, een mini-AHOB of een normale AHOB. De laatste AKI is in 2006 omgebouwd.

Waarschuwingsinstallatie Landelijke Overwegen (WILO)

Afbeelding: 08

WILO Overweg

Bron: Marc Pieters

Deze installatie is alleen in gebruik bij particuliere overwegen. Dit zijn overwegen die toegang verschaffen tot boerderijen of landerijen die aan het spoor liggen. De installatie bestaat uit twee lampen. Een witte lamp die knippert, ten teken dat het veilig is, en een rode lamp die knippert, ten teken dat het onveilig is.

Waarschuwings Installatie DienstOverpad (WIDO)

Afbeelding: 09

WIDO Dienst-overpad

Bron: Marc Pieters

Deze installatie komt alleen voor op stations en emplacementen. De installatie bestaat uit twee witte lampen, die continue branden. Bij het instellen van een rijweg (dus een veilig sein) die over de overweg leidt, zullen de lampen gaan knipperen. De overweg mag alleen door spoorwegpersoneel worden gebruikt.

Categorie: Afgesloten

Onder deze categorie vallen alle installaties die de overweg beveiligen met afsluitbare bomen en/of hekken.

Elektrisch Bediende Overweg (EBO)

Automatische Halve OverwegBomen (AHOB)

Mini-AHOB

MeBeLa

Afbeelding: 10

Elektrisch Bediende Overweg

Bron: Marc Pieters

Elektrisch Bediende Overweg (EBO)

Dit zijn overwegen die vanuit een seinhuis of door de treindienstleider bediend worden. Deze vorm komt meestal alleen voor op plaatsen waar een automatische installatie niet, of bijna niet, toe te passen is. Eén van de plaatsen waar deze vorm van overweg nog voorkomt is Zutphen. De EBO sluit meestal de gehele weg af.

Afbeelding: 11		Afbeelding: 12
Een Mini-AHOB, Lange Juffer, nabij Dieren		Standaard AHOB overweg in de omgeving van Varsseveld
Foto gemaakt door: Ronald Koerts		Foto gemaakt door: Ronald Koerts

Automatische Halve OverwegBomen (AHOB)

Dit is de meest voorkomende overweg-installatie in Nederland. Bij gesloten toestand komen de bomen tot halverwege de weg. Zodoende kunnen voertuigen die gedurende het dicht gaan van de bomen op de overweg rijden, niet ingesloten raken. De AHOB (zie: 'Meer informatie') bestaat in zeer veel varianten. Naast bomen voor de wegen, zijn er tegenwoordig ook veel installaties die bomen voor de voetgangers hebben.

Mini-AHOB

De laatste jaren zijn er veel AHOB's bijgekomen. Dit komt door het ombouwprogramma van AKI naar AHOB. Doordat veel AKI's in de buitengebieden staan, en meestal niet aan de breedste wegen, is voor het ombouwprogramma een aparte AHOB ontwikkeld: de Mini-AHOB (zie: 'Meer informatie'). Deze heeft korte overwegbomen en deze staan in geopende toestand onder een kleine hoek om de zichtbaarheid te vergroten.

MeBeLa

Mechanisch Bedienbaar Landhek. Speciaal ontworpen voor particuliere spoorwegovergangen. Zie ook: de Trefwoordenlijst (bij 'Meer informatie').

Automatisch of bediend?

Tegenwoordig worden bijna alle overwegen automatisch bediend. Bij overwegen dicht bij stations, worden speciale schakelingen gebruikt om de overweg niet te lang van te voren dicht te laten gaan. Op locaties waar zeer veel sporen liggen en/of heel druk verkeer is, wordt de overweg handmatig bediend.

---

Meer informatie

Encyclopedie:
Artikel Overwegen in model
Artikel Trefwoordenlijst	Mebela

Sjabloon:Link externSjabloon:Link externSjabloon:Link externSjabloon:Link externSjabloon:Link externSjabloon:Link externSjabloon:Link externSjabloon:Link extern

Externe websites:

---

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu

Vorige | Volgende

Contact met de redactie:

---