Keerlusmodule met relais

E10.08.04 - Stappenplan decoderinbouw - Vorige | Volgende - E10.10 - Treinbesturingssoftware

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteurs : Henk Funk & Patrick Smout

35px

Als een trein moet keren op een Tweerailbaan kun je dat doen door middel van een enkele wissel en een lus zoals in het plaatje (Zie afbeelding: E10.04-01). Probleem is alléén dat de polariteit van de rails dan ook omgekeerd wordt, met als gevolg kortsluiting!

Bestand:Keerlusprobleem0xg.gif
E10.04-01
Diagram: Henk Funk & Patrick Smout

Dit is dan het klassieke keerlusprobleem, maar zo'n keerlussituatie kan ook heel erg verstopt zitten, vooral in een wat uitgebreider baanplan, dit moet altijd grondig worden nagekeken. Gewoon met een rode pen één van de rails volgen op een tekening, net zolang totdat je helemaal rond bent geweest. Dit verhaal is bedoeld als mogelijke oplossing voor een keerlussituatie op een digitaal bestuurde baan.

Hoe een keerlussituatie op te lossen?

Om kortsluitingen als gevolg van een keerlus te voorkomen, is het dus noodzakelijk om de 'lus' om te polen net voordat de trein de 'lus' weer wil verlaten. Daar zijn een aantal mogelijkheden voor:

Handmatig schakelaars omzetten, niet erg handig en erg gevoelig voor fouten.
Door de computer op specifieke momenten een relais laten omzetten. Nadeel is dat je dan alleen maar computergestuurd kunt rijden en een keerlus in twee richtingen berijden is vaak moeilijk zo niet onmogelijk.
Een Lenz LK100 (of soortgelijk) inzetten, (ongeveer €50) deze laat een kortsluiting gewoon ontstaan, detecteert deze en schakelt de polariteit heel snel om voordat de rest van de baan er schade van ondervindt. Over het algemeen werkt dit prima. Het gebruik van bezetmelders is in combinatie met een LK100 echter wel lastiger en het schijnt dat niet alle digitale decoders deze constructie even leuk vinden, maar berichten hierover zijn wisselend. Verder vinden velen het principe discutabel omdat je moedwillig kortsluitingen niet behoort toe te staan.

Helaas heeft ieder van de bovenvermelde oplossingen zo z’n nadelen en voldoet er geen enkele aan het volgende eisenpakket:

Liefst zelf te bouwen met standaard elektronica-componenten door een amateur
Eenvoudig te combineren met bezetmelders
Kortsluitingen mogen niet voorkomen
Volledig automatisch en in twee richtingen te berijden
Onafhankelijk van een computer te gebruiken

In nauwe samenwerking hebben Patrick Smout en Henk Funk onderstaande oplossing ontworpen, gebaseerd op een eerder door Patrick ontworpen schakeling. Met vele goede suggesties, en kritiek van mede modelspoorhobbyïsten, is uiteindelijk een zelfbouw keerlusmodule ontworpen die positief scoort op alle onderdelen van het eerder genoemde eisenpakket, en die ook nog eens ruim minder kost dan een LK100.

De Ultieme Keerlus-oplossing.

Twee varianten van een keerlussituatie:

E10.04-02
Diagram: Henk Funk & Patrick Smout

E10.04-03
Diagram: Henk Funk & Patrick Smout

Hieronder een beschrijving van de werking van de keerlusmodule:

1. De trein komt aan in A, module detecteert stroomgebruik en schakelt via relais de polariteit van B, C en D goed ten opzichte van A.

2. De trein rijdt zonder problemen B binnen. In B is ook een stroomdetectie actief die de relais zo wil schakelen dat de polariteit tussen A en B goed staat.
Omdat dat al het geval is, gebeurt er verder niets.

3. Via C rijdt de trein naar D, waar, alweer door stroomdetectie, de module de polariteit van B, C en D omkeert, zodat die goed staat ten opzichte van E.

4. De trein kan nu veilig E binnenrijden. E probeert ook de relais te schakelen, maar omdat ze al goed stonden gebeurt er verder niets.

Door de ogenschijnlijke dubbelfunctie van A met B en D met E, kan deze keerlus veilig in twee richtingen bereden worden. Omdat alle relais-acties getriggerd worden door stroomdetectie, is een computer niet nodig en worden kortsluitingen voorkomen.
Omdat er al gewerkt wordt met stroomdetectie in de diverse secties, is het heel eenvoudig om het al-dan-niet bezet zijn van de keerlus terug te melden via een S88 aan de centrale en/of computer. De hele keerlus wordt dus ook via een S88 teruggemeld! Ideaal dus.

Kosten.

Vanwege kostenbesparing is ook een keerlusmodule voor éénrichting verkeer ontworpen, deze werkt op de zelfde principes als de tweerichting module.

De totale kosten voor een tweerichting keerlusmodule zijn ongeveer €40 Euro en de éénrichting module kost ongeveer €34, met dien verstande dat je nog weerstandjes en dergelijke nodig hebt.

Een tweede module kost ongeveer €8 minder omdat je de benodigde weerstandjes dan allemaal al hebt. Dat wordt dan €32 voor een tweerichting en €25 voor een éénrichting module.
Door goed gebruik te maken van kwantumkortingen bij Conrad kan er eventueel nog wel wat meer bespaard worden.

De Schema’s.

U bent van harte welkom om de keerlusmodules na te bouwen, U doet dit vanzelfsprekend wel geheel op eigen verantwoording.

E10.04-04
Schema: Henk Funk & Patrick Smout

E10.04-05
Schema: Henk Funk & Patrick Smout

Bouwinstructie.

Vanwege kostenbesparing is ook een keerlusmodule voor éénrichtingverkeer ontworpen, deze werkt verder precies hetzelfde als de tweerichtingverkeer-module.
Advies is om de bouwtekeningen uit te printen op een goede kleurenprinter. Na heel lang prutsen zijn beide modules eindelijk klaar. Harde ervaring heeft nu geleerd dat een minuscuul stukje koper-restant van een strook al roet in het eten kan gooien. Dus, wees superprecies en veel succes.