Persoonlijke instellingen

Uitleg digitaal: verschil tussen versies

Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
k
k (link verbeterd)
 
(17 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 7: Regel 7:
 
}}
 
}}
 
{{Inhoudsopgave||Klein}}
 
{{Inhoudsopgave||Klein}}
−
Zoals is uitgelegd in het voorgaande artikel, is het digitale signaal een blokvormig signaal.
+
Dit artikel geeft een verdere uitleg van het begrip '''digitaal'''. Zoals aangegeven in het artikel [[Inleiding digitale baanbesturing|Inleiding digitale baanbesturing]], is het digitale signaal een blokvormig signaal dat slechts twee waarden kent: [[Woorden - H#Hoog|"hoog"]] en [[Woorden - L#Laag|"laag"]]. De over te dragen informatie is [[Woorden - C#Coderen|gecodeerd]] opgeslagen in het aantal en de tijdsduur van de hoge pulsen.  
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= Signaaldigitaal.gif‎
 
|Bestand= Signaaldigitaal.gif‎
Regel 16: Regel 16:
 
|Maker= Fred Stevens
 
|Maker= Fred Stevens
 
}}
 
}}
−
Om dit signaal te verkrijgen heeft u de volgende componenten nodig:
+
Om dit signaal op de rails en uiteindelijk bij de [[Woorden - D#Decoder|locdecoder]] te krijgen, is een aantal componenten nodig:
−
=== Centrale ===
+
=== Een centrale ===
−
U heeft een centrale nodig. Een centrale is de 'hersens' van de aansturing. Met de centrale bedient u de loc's en/of treinen, wissels en seinen.<br />
+
Een [[Centrales|centrale]] is het "brein" van de aansturing. Met de centrale worden [[Woorden - L#Loc.|locs]] en/of [[Woorden - T#Trein|treinen]], [[Woorden - W#Wissel|wissels]] en [[Woorden - S#Sein|seinen]] aangestuurd. De centrale zorgt er voor dat de acties die uitgevoerd moeten worden, worden omgezet in voor de locdecoder in de [[Woorden - L#Loc.|loc]] of [[Woorden - T#Trein|trein]] begrijpelijke opdrachten. Er bestaan losse kleine [[Woorden - C#Centrale|centrales]] zoals een [[Multimaus|Fleischmann/Roco Multimaus]], waar een versterker, een [[Woorden - B#Booster|"booster"]], op aangesloten moet worden om meerdere locs tegelijkertijd te laten rijden, en grotere centrales zoals bijvoorbeeld de [[ESU ECoS 2.5|ECoS]], of de [[Uhlenbrock Intellibox II|Intellibox]], die een ingebouwde "booster" hebben die het digitale signaal direct versterkt en op de rails zet.
−
De centrale zorgt er voor dat de handelingen die u wilt doen, in voor de trein (locdecoder) begrijpbare informatie worden omgezet. Er bestaan losse kleine centrales, waar u een Booster op aan dient te sluiten en grotere centrales, zoals bijv. de ECoS of de Intellibox, die een ingebouwde booster hebben, die het digitale signaal versterkt op de rails zet
 
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= DigitaalMultimaus.gif‎
 
|Bestand= DigitaalMultimaus.gif‎
Regel 27: Regel 26:
 
|Bron= Roco.cc
 
|Bron= Roco.cc
 
}}
 
}}
−
De Roco Multimaus is zo'n centrale.
 
 
=== Booster ===
 
=== Booster ===
−
Het volgende onderdeel wat u nodig heeft is een booster (digitale versterker). De booster is niets meer dan wat de naam al zegt: Een versterker. Dit onderdeel neemt de commando's aan van de losse centrale, zoals bijv. de Roco Multimaus, en zet deze versterkt op de rails.
+
Het volgende onderdeel wat soms nodig is, is een [[Woorden - B#Booster|"booster"]], dit is niets meer dan een vermogensversterker en deze zorgt voor extra stroom voor de modeltreinen. Dit onderdeel neemt de commando's aan van de [[Woorden - C#Centrale|centrale]], zoals bijv. de [[Multimaus|Fleischmann/Roco Multimaus]], en zet deze onveranderd, maar versterkt op de rails.
 
{{Afbeelding 2 naast elkaar  
 
{{Afbeelding 2 naast elkaar  
 
|Bestand= DigitaalBooster.jpg
 
|Bestand= DigitaalBooster.jpg
Regel 40: Regel 38:
 
|Omschrijving2= Roco transformator 10725
 
|Omschrijving2= Roco transformator 10725
 
|Bron= Roco.cc
 
|Bron= Roco.cc
−
|Bron= Roco.cc  
+
|Bron2= Roco.cc  
 
|Tussenruimte= 15px
 
|Tussenruimte= 15px
 
}}
 
}}
−
De Roco 10764 (zie afbeelding 03) is zo'n digitale versterker.
+
De Roco 10764 (zie afbeelding 03) is zo een versterker.
−
=== Trafo ===
+
=== Transformator ===
−
De trafo (transformator) is het laatste onderdeel wat u nodig heeft. Deze trafo verzorgt de stroom voor de centrale en de booster(s). Deze bepaalt, in combinatie met de booster, ook hoeveel stroom de digitale aansturing kan leveren. Dat is belangrijk om te weten.
+
Een [[Elektronica basis#De trafo|transformator]] of "trafo" is het volgende onderdeel wat nodig is. De "trafo" verzorgt de spanning (AC, <big><big>~</big></big>) voor de [[Woorden - C#Centrale|centrale]] en de booster(s). De centrale bepaalt, in combinatie met de [[Woorden - B#Booster|booster]], ook hoeveel [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (en daarmee het vermogen) wat de digitale aansturing kan leveren.
 +
=== Voeding ===
 +
In plaats van een trafo is er echter bij de grotere centrales vaak sprake van een [[Woorden - V#Voeding|voeding]] (DC, <big><big>=</big></big>). In die voeding is dan samen met een trafo ook een [[Elektronica basis#De gelijkrichter|gelijkrichter]] ingebouwd en eventueel een [[Elektronica basis#De spanningsregelaar|spanningsregelaar]]. Er zijn ook voedingen zonder trafo, de zogenaamde [[Woorden - S#Schakelende voeding|"schakelende voeding"]], deze werken volgens een ander principe en zijn efficiënter dan een [[Elektronica basis#De trafo|transformator]]-stroomverzorging. Doorgaans leveren beide typen voedingen 18 volt gelijkspanning (18 V<big><big>=</big></big>).
  
−
Wanneer uw digitale aansturing twee amp&egrave;re kan leveren en een locomotief 0,5 amp&egrave;re gebruikt, kunt u maximaal vier locomotieven/treinstellen tegelijk laten rijden. Wanneer u er meer laat rijden zal het niet werken en zullen er problemen optreden.
+
Wanneer een digitale [[Centrales|centrale]] 2 A kan leveren en een locomotief 0,5 A gebruikt, kunnen er maximaal vier locs/treinstellen tegelijk rijden. Als er meer rijden, zal de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] groter worden en dan kan de centrale te warm worden en uitschakelen of defect raken.
  
−
De Roco 10764 digitale versterker levert in combinatie met onderstaande trafo maximaal 3,2 amp&egrave;re. Genoeg voor maximaal zes locomotieven/treinstellen.
+
De Roco 10764 digitale versterker levert in combinatie met onderstaande transformator maximaal 3,2 A. Genoeg voor zes locomotieven/treinstellen tegelijkertijd. De Roco 10725 transformator (zie afbeelding 04) is bedoeld voor de Roco 10764 digitale versterker (booster).
  
−
De Roco 10725 trafo (zie afbeelding 04) is bedoeld voor de Roco 10764 digitale versterker.
+
Bovenstaande onderdelen zorgen samen voor het maken en verzenden van het digitale signaal. Er zijn verschillende [[Digitale protocollen|digitale protocollen]] voor de verwerking van deze enen en nullen. Een protocol is een afspraak over wat de serie van enen en nullen betekenen, een soort taal voor "Digital Command and Control" ("[[Woorden - D#DCC.|DCC]]"), wat voornamelijk gebruikt wordt in tweerailsystemen, en [[Het Motorola protocol|"Motorola"]], wat voornamelijk voor drierail wordt gebruikt. Ze zien er beiden anders uit, maar hebben hetzelfde doel: commando's die de gebruiker via de centrale geeft, overbrengen aan een [[Woorden - D#Decoder|locdecoder]] in de locomotief. Zie hiervoor ook de artikelen [[Systemen]] en [[Basis railsystemen]].
−
 
 
−
Bovenstaande onderdelen zorgen samen voor het maken en verzenden van het digitale signaal. Het blokvormige signaal moet u eigenlijk zien als een verzameling enen en nullen. Er zijn verschillende protocollen voor de verzameling enen en nullen. Dit zijn eigenlijk een soort talen, namelijk <b>'' 'DCC' ''</b>, wat voornamelijk gebruikt wordt in Tweerail-oplossingen en <b>'' 'Motorola' ''</b>, wat voornamelijk in Drierail-oplossingen wordt gebruikt. Ze zien er beiden anders uit, maar hebben hetzelfde doel: commando's die de gebruiker d.m.v. de centrale geeft, overbrengen aan de locomotief.
 
 
{{Afbeelding 2 naast elkaar  
 
{{Afbeelding 2 naast elkaar  
 
|Bestand= E10.07.14-01.jpg
 
|Bestand= E10.07.14-01.jpg
Regel 67: Regel 65:
 
|Tussenruimte= 15px
 
|Tussenruimte= 15px
 
}}
 
}}
−
De grotere centrales, zoals bijv. de Intellibox en de ECoS, hebben een ingebouwde booster. Ze zijn voorzien van twee rijregelaars, zodat u meteen twee loc's/treinstellen onafhankelijk van elkaar kunt bedienen.
+
De grotere centrales, zoals bijv. de Intellibox en de ECoS, hebben een ingebouwde booster. Ze zijn voorzien van twee rijregelaars, zodat meteen twee locs/treinstellen tegelijkertijd maar onafhankelijk van elkaar bediend kunnen worden.
−
*De Intellibox II heeft een maximale uitgangsstroom van drie amp&egrave;re. Wanneer een locomotief/treinstel 0,5 amp&egrave;re gebruikt, kunt u maximaal zes locomotieven/treinstellen tegelijk laten rijden.
+
*De Intellibox II heeft een maximale uitgangs[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] van 3 A. Wanneer een locomotief/treinstel 0,5 A gebruikt, kunnen dus maximaal zes locomotieven/treinstellen tegelijk rijden;
−
*De ECoS heeft een maximale uitgangsstroom van vier amp&egrave;re. Wanneer een locomotief/treinstel 0,5 amp&egrave;re gebruikt, kunt u maximaal acht locomotieven/treinstellen tegelijk laten rijden.
+
*De ECoS 2.1 heeft een maximale uitgangsstroom van 5 A. Hier dus maximaal acht tot tien locomotieven/treinstellen tegelijk. De [[Centrales|centrale]] zet opdrachten dus om in enen en nullen en stuurt ze naar de loc. Deze moet alleen de voor hem bestemde commando's uitvoeren en heeft dus een soort "ontvanger" nodig: de locdecoder.  
−
=== Zender ===
 
−
Nu we een 'zender' (de centrale) hebben, die de opdrachten van de gebruiker omzet in enen en nullen, hebben we uiteraard ook een 'ontvanger' nodig.  
 
 
=== Decoder ===
 
=== Decoder ===
−
Deze ontvanger noemen we de decoder. Dit is een klein stukje elektronica (een printje met daarop een aantal IC's, en een aantal SMD-onderdelen) dat naar het blokvormige signaal 'luistert' en dit signaal decodeert. De opdrachten die de decoder 'hoort' zal hij uitvoeren. Hierbij moet u denken aan 'licht aan/licht uit' of 'vooruit rijden/achteruit rijden'.
+
De ontvanger wordt "locdecoder" genoemd. Dit is een stukje elektronica, een printplaatje met daarop een aantal onderdelen, dat naar het blokvormige signaal "luistert" en dit signaal decodeert. De opdrachten die de [[Woorden - D#Decoder|locdecoder]] "hoort" en voor hem bestemd zijn, zal hij uitvoeren. De commando's kunnen zijn "licht aan/licht uit", "vooruit/achteruit rijden" of "versnellen" of "vertragen". Elke locomotief of treinstel die gebruikt gaat worden op een digitale baan moet worden voorzien van een locdecoder. Een loc zonder locdecoder zal niet rijden op een digitale baan en mogelijk zelfs defect (oververhit) raken, een loc mét locdecoder zal echter wel rijden op een analoge baan, mits de "analoogherkenning" ingeschakeld is.
−
 
 
−
Elke locomotief of treinstel die u wilt gebruiken op een digitale baan, dient te worden voorzien van een decoder.
 
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
 
|Bestand= DigitaalDecoder.jpg
 
|Bestand= DigitaalDecoder.jpg
 
|Grootte= 225px
 
|Grootte= 225px
 
|Volgnummer= 07
 
|Volgnummer= 07
−
|Omschrijving= Roco multiprotocol-decoder 10732
+
|Omschrijving= Roco multiprotocol-locdecoder 10732
 
|Bron= Roco.cc
 
|Bron= Roco.cc
 
}}
 
}}
−
De Roco 10732 is een zogenaamde multiprotocol-decoder. Een multiprotocol-decoder is een decoder die overweg kan met verschillende protocollen. De Roco 10372 kan overweg met Motorola digitaal en DCC digitaal.
+
De Roco 10732 is een zogenaamde multiprotocol-locdecoder. Dit is een [[Woorden - D#Decoder|locdecoder]] die overweg kan met meerdere verschillende [[Digitale protocollen|digitale protocollen]], bijvoorbeeld zowel het DCC- als Motorolaprotocol.
−
=== Programmeren (instellen) van de centrale &eacute;n de decoder ===
+
=== Instellen van de centrale en de locdecoder ===
−
De kern van 'digitaal' is, dat u eerst de decoder in de loc moet instellen, c.q. een bepaald adres moet geven. Daarna moet u in de bibliotheek van de centrale, bij de betreffende loc, invullen welk adres u de decoder hebt gegeven. De centrale kan dan commando's versturen die alleen voor die decoder zijn bedoeld, en waar dus alleen die loc op reageert. Aldus kunt u iedere loc echt onafhankelijk besturen.<br />
+
De kern van [[Woorden - D#Digitaal|"digitaal"]] is, dat de locdecoder in de loc ingesteld moet worden met o.a. een unieke identificatie; een "adres". Daarna kan in de [[Centrales|centrale]], bij de betreffende loc, aangegeven worden welk [[Woorden - A#Adres|"adres"]] de locdecoder heeft gekregen. De centrale verstuurt altijd de combinatie adres+commando zodat alleen díe locdecoder met het juiste adres zal reageren door het commando uit te voeren. Zo is dus iedere loc onafhankelijk te besturen.
−
Kortom, het instellen van de decoder en het instellen van de centrale zijn aparte handelingen. Hoe u die twee handelingen verricht, staat in de handleiding van respectievelijk de centrale en de decoder.<br />
+
 
−
Zie ook de onderstaande pagina's voor aanvullende informatie.
+
Kortom, het instellen van de locdecoder en het instellen van de [[Woorden - C#Centrale|centrale]] zijn aparte handelingen. Hoe die twee handelingen worden verricht staat in de handleiding van respectievelijk de centrale en de locdecoder. Zie ook de onderstaande pagina's voor aanvullende informatie.
−
=== Welke centrale moet u aanschaffen? ===
+
=== Welke centrale aanschaffen? ===
−
Die vraag is niet te beantwoorden. Net als de vraag 'welke centrale is het beste?'. Omdat er steeds nieuwe centrales, met steeds meer mogelijkheden, op de markt verschijnen, moet de beste centrale nog gemaakt worden. Het hangt van heel veel factoren af, welke centrale in uw situatie het beste is. Ten eerste kunnen wij niet in uw portemonnee kijken. Ten tweede, wat zijn uw wensen? Wilt u een klein baantje en met een Multimaus en losse booster de loc besturen, of wilt u een centrale met ingebouwde booster en meer bedieningsgemak. Ook dient u te kijken of de centrale die u aan wilt schaffen gratis te updaten is, en of u dat zelf kunt doen via internet, of dat u voor elke update moet betalen, eventueel met bijkomende verzendkosten.<br />
+
Net als de vraag "welke centrale is het beste?" is deze vraag niet te beantwoorden... Er komen steeds nieuwe centrales met steeds meer mogelijkheden op de markt dus de beste [[Woorden - C#Centrale|centrale]] moet nog gemaakt worden. Het hangt van heel veel factoren af welke centrale in een bepaalde situatie het beste is. Dit is ook afhankelijk van financiële mogelijkheden en de wensen voor de modelbaan. Voor een kleine baan met een paar locs is een enkele tweedehands Multimaus zonder booster voldoende. Voor een grotere baan waar veel locs tegelijkertijd rijden, is een centrale met ingebouwde booster nodig. Ook is het goed te weten of de [[Woorden - S#Software|software]] van de [[Woorden - C#Centrale|centrale]] gratis te updaten is en of dit zelf te doen is via internet, of dat er voor elke update aan de dealer betaald moet worden, eventueel met bijkomende verzendkosten.  
−
Wilt u een echte centrale met bedieningsknoppen, waarmee u &eacute;&eacute;n of twee loc's kunt besturen en meteen kunt gaan rijden (zoals bijv. de Intellibox en de ECoS), of wilt u een interface (zoals bijv. de z21 en Z21), waarop u eerst randapparatuur moet aansluiten, alvorens u kunt gaan rijden.<br />
 
−
Ori&euml;nteer u bij de aankoop van een centrale hier in de encyclopedie, ga naar de diverse modelspoorfora op internet, spreek met mensen die ook digitaal rijden, en probeer indien mogelijk een aantal centrales uit, voordat u een keuze maakt.
 
 
==== Randapparatuur ====
 
==== Randapparatuur ====
−
Om randapparatuur (wisseldecoders, bezetmelders e.d.) aan een centrale aan te sluiten kan gebruik worden gemaakt van de volgende soorten bussen:
+
Om randapparatuur [[Woorden - W#Wisseldecoder|wisseldecoders]], [[Terugmelding en/of bezetmelding|bezetmelders]] e.d.) aan een centrale aan te sluiten kan gebruik worden gemaakt van de volgende soorten verbindingen:
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
!BUS
 
!BUS
Regel 100: Regel 92:
 
|Can-Bus || Zimo
 
|Can-Bus || Zimo
 
|-
 
|-
−
|I&sup2;C-bus || M&auml;rklin
+
|I&sup2;C-bus || Märklin
 
|-
 
|-
 
|LocoNet || Digitrax
 
|LocoNet || Digitrax
Regel 108: Regel 100:
 
|Sx      || Selectrix
 
|Sx      || Selectrix
 
|-
 
|-
−
|s88    || M&auml;rklin
+
|s88    || Märklin
 
|-
 
|-
 
|XPressNet (voorheen XBus) || Lenz
 
|XPressNet (voorheen XBus) || Lenz
 
|}
 
|}
−
=== Ontstoorcondensator in de aansluitrails verwijderen ===
+
=== J- en K-aansluiting ===  
−
Verwijder, voordat u de centrale aansluit op de rails, alle condensatoren die aanwezig zijn nabij (in) aansluitrails. Deze waren enkel nodig in analoog bedrijf (wettelijk voorgeschreven ontstoormaatregel) en storen bij de digitale besturing.
+
Bij de aansluitingen van de digitale modelbaan wordt door Lenz, LDT en Roco voor hun DCC-systeem gesproken over een J- en een K-aansluiting. De J-aansluiting is bruin. De K-aansluiting is rood. [[Woorden - D#DCC.|DCC]] bestaat uit een bloksignaal met wisselende polariteit, als bij wisselspanning, er is dus geen sprake van een echte massa of van <big><big>+</big></big> of <big><big><big>-</big></big></big>.
−
=== J- en K-aansluiting aan de rails ===  
+
=== Ontstoorcondensator ===
−
Bij de aansluitingen van de digitale modelbaan wordt door Lenz, LDT en Roco gesproken over een J- en een K-aansluiting voor hun DCC-systeem. De J-aansluiting is bruin. De K-aansluiting is rood.<br />
+
Een condensator vlakt de toppen van een wisselspanning af, ook van een [[Woorden - D#Digitaal|"digitaal"]] bloksignaal zodat het signaal voor een [[Woorden - D#Decoder|locdecoder]] slecht of helemaal niet meer herkenbaar is. Verwijder dus alle condensatoren die aanwezig zijn nabij of in de originele fabrieks aansluitrails. Deze waren wettelijk voorgeschreven en nodig voor ontstoring van radio en TV.
−
Bij de originele DCC is er geen sprake van een echte massa of van + en -.
 
−
 
 
−
Lees ook de artikelen ''Systemen'' en ''Basis railsystemen'' over het Twee- en Drierailsysteem en de basis railsystemen (zie [[Uitleg Digitaal#Meer informatie|'Meer informatie']]).
 
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
| valign='center'| [[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small>&nbsp;&nbsp;'''LET OP'''</small>||valign='top'|<b>Verbindt nooit (al-dan-niet per ongeluk) de bedrading van een transformator met de rails van uw baan wanneer op de rails van uw baan een centrale aangesloten is! De uitgang van de centrale krijgt dan een spanning op zijn uitgang die er niet hoort te zijn. Een lamp als kortsluitbeveiling kan dit '''niet beveiligen''', omdat een lamp een stroombeveiliging is. Vreemde spanningen op de uitgang van de centrale leiden er toe dat u de centrale defect raakt, en u deze op mag sturen naar de importeur of fabrikant voor reparatie!</b>
+
| valign="center"| [[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small>&nbsp;&nbsp;'''LET OP'''</small>||valign="top"|'''Verbind nooit (al dan niet per ongeluk) de bedrading van een transformator of rijregelaar met de rails van de baan wanneer op de rails een [[Centrales|centrale]] aangesloten is! De uitgang van de [[Woorden - C#Centrale|centrale]] krijgt dan een spanning op de uitgang die er niet hoort te zijn. Een lamp als kortsluitbeveiling kan dit niet beveiligen omdat een lamp een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]beveiliging is. Vreemde spanningen op de uitgang van de [[Woorden - C#Centrale|centrale]] leiden er toe dat de centrale defect raakt en terug naar de importeur of fabrikant moet voor reparatie!'''
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}
Regel 138: Regel 127:
 
}}
 
}}
 
{{Link intern
 
{{Link intern
−
|Link= Decoders
+
|Link= Locdecoders
−
|Linknaam= Decoders
+
|Linknaam= Locdecoders
 
}}
 
}}
 
{{Link intern
 
{{Link intern
Regel 156: Regel 145:
 
|Link= Systemen
 
|Link= Systemen
 
|Linknaam= Systemen
 
|Linknaam= Systemen
−
|ExtraInfo= (Tweerail- of Drierail).
+
|ExtraInfo= (tweerail- of drierail).
 
}}
 
}}
 
{{Linkssectie tussenkop
 
{{Linkssectie tussenkop
Regel 172: Regel 161:
 
{{Link Algemeen-Meerkeuze
 
{{Link Algemeen-Meerkeuze
 
|Volgnr = 448
 
|Volgnr = 448
−
|ExtraInfo= Allan Gartner's 'Wiring for DCC'. Website met veel info over DCC.
+
|ExtraInfo= Allan Gartner's "Wiring for DCC". Website met veel info over DCC.
 +
}}
 +
{{Link Algemeen-overige
 +
|Volgnr = 129
 +
|ExtraInfo= CV Definities
 
}}
 
}}
 
{{Linkssectie einde
 
{{Linkssectie einde
Regel 180: Regel 173:
 
|Volgende= Handmatig digitaal rijden
 
|Volgende= Handmatig digitaal rijden
 
|VorigeMenu= Digitale baanbesturing
 
|VorigeMenu= Digitale baanbesturing
−
}}{| width= "100%"
+
}} {| width= "100%"
 
|- valign= "top"
 
|- valign= "top"
−
! scope= "row" width="80%" |
+
! scope= "row" width="70%" |
−
| <small><small>Laatste wijziging: 30 okt 2017 18:22 (CET)</small></small>
+
| <small>Laatste wijziging: 14 feb 2025 11:03 (CET)</small>
 
|}
 
|}
 
[[Categorie: Alles|U]]
 
[[Categorie: Alles|U]]
Regel 190: Regel 183:
 
[[Categorie: Decoder|U]]
 
[[Categorie: Decoder|U]]
 
[[Categorie: Digitale baanbesturing|U]]
 
[[Categorie: Digitale baanbesturing|U]]
 +
[[Categorie: Elektronica|U]]
 +
[[Categorie: Transformatoren|U]]

Huidige versie van 14 feb 2025 om 15:57

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net - Update door Fred Eikelboom

Dit artikel geeft een verdere uitleg van het begrip digitaal. Zoals aangegeven in het artikel Inleiding digitale baanbesturing, is het digitale signaal een blokvormig signaal dat slechts twee waarden kent: "hoog" en "laag". De over te dragen informatie is gecodeerd opgeslagen in het aantal en de tijdsduur van de hoge pulsen.

Signaaldigitaal.gif
Afbeelding: 01
Vorm van het digitale signaal
Tekening gemaakt door: Fred Stevens

Om dit signaal op de rails en uiteindelijk bij de locdecoder te krijgen, is een aantal componenten nodig:

Een centrale

Een centrale is het "brein" van de aansturing. Met de centrale worden locs en/of treinen, wissels en seinen aangestuurd. De centrale zorgt er voor dat de acties die uitgevoerd moeten worden, worden omgezet in voor de locdecoder in de loc of trein begrijpelijke opdrachten. Er bestaan losse kleine centrales zoals een Fleischmann/Roco Multimaus, waar een versterker, een "booster", op aangesloten moet worden om meerdere locs tegelijkertijd te laten rijden, en grotere centrales zoals bijvoorbeeld de ECoS, of de Intellibox, die een ingebouwde "booster" hebben die het digitale signaal direct versterkt en op de rails zet.

DigitaalMultimaus.gif
Afbeelding: 02
Roco Multimaus
Bron: Roco.cc

Booster

Het volgende onderdeel wat soms nodig is, is een "booster", dit is niets meer dan een vermogensversterker en deze zorgt voor extra stroom voor de modeltreinen. Dit onderdeel neemt de commando's aan van de centrale, zoals bijv. de Fleischmann/Roco Multimaus, en zet deze onveranderd, maar versterkt op de rails.

DigitaalBooster.jpg DigitaalTrafo.jpg
Afbeelding: 03 Afbeelding: 04
Roco booster (digitale versterker) 10764 Roco transformator 10725
Bron: Roco.cc Bron: Roco.cc

De Roco 10764 (zie afbeelding 03) is zo een versterker.

Transformator

Een transformator of "trafo" is het volgende onderdeel wat nodig is. De "trafo" verzorgt de spanning (AC, ~) voor de centrale en de booster(s). De centrale bepaalt, in combinatie met de booster, ook hoeveel stroom (en daarmee het vermogen) wat de digitale aansturing kan leveren.

Voeding

In plaats van een trafo is er echter bij de grotere centrales vaak sprake van een voeding (DC, =). In die voeding is dan samen met een trafo ook een gelijkrichter ingebouwd en eventueel een spanningsregelaar. Er zijn ook voedingen zonder trafo, de zogenaamde "schakelende voeding", deze werken volgens een ander principe en zijn efficiënter dan een transformator-stroomverzorging. Doorgaans leveren beide typen voedingen 18 volt gelijkspanning (18 V=).

Wanneer een digitale centrale 2 A kan leveren en een locomotief 0,5 A gebruikt, kunnen er maximaal vier locs/treinstellen tegelijk rijden. Als er meer rijden, zal de stroom groter worden en dan kan de centrale te warm worden en uitschakelen of defect raken.

De Roco 10764 digitale versterker levert in combinatie met onderstaande transformator maximaal 3,2 A. Genoeg voor zes locomotieven/treinstellen tegelijkertijd. De Roco 10725 transformator (zie afbeelding 04) is bedoeld voor de Roco 10764 digitale versterker (booster).

Bovenstaande onderdelen zorgen samen voor het maken en verzenden van het digitale signaal. Er zijn verschillende digitale protocollen voor de verwerking van deze enen en nullen. Een protocol is een afspraak over wat de serie van enen en nullen betekenen, een soort taal voor "Digital Command and Control" ("DCC"), wat voornamelijk gebruikt wordt in tweerailsystemen, en "Motorola", wat voornamelijk voor drierail wordt gebruikt. Ze zien er beiden anders uit, maar hebben hetzelfde doel: commando's die de gebruiker via de centrale geeft, overbrengen aan een locdecoder in de locomotief. Zie hiervoor ook de artikelen Systemen en Basis railsystemen.

E10.07.14-01.jpg ECoS 1.png
Afbeelding: 05 Afbeelding: 06
Uhlenbrock Intellibox II ESU ECoS 1
Bron: Conrad.nl Foto gemaakt door: Fred Eikelboom

De grotere centrales, zoals bijv. de Intellibox en de ECoS, hebben een ingebouwde booster. Ze zijn voorzien van twee rijregelaars, zodat meteen twee locs/treinstellen tegelijkertijd maar onafhankelijk van elkaar bediend kunnen worden.

  • De Intellibox II heeft een maximale uitgangsstroom van 3 A. Wanneer een locomotief/treinstel 0,5 A gebruikt, kunnen dus maximaal zes locomotieven/treinstellen tegelijk rijden;
  • De ECoS 2.1 heeft een maximale uitgangsstroom van 5 A. Hier dus maximaal acht tot tien locomotieven/treinstellen tegelijk. De centrale zet opdrachten dus om in enen en nullen en stuurt ze naar de loc. Deze moet alleen de voor hem bestemde commando's uitvoeren en heeft dus een soort "ontvanger" nodig: de locdecoder.

Decoder

De ontvanger wordt "locdecoder" genoemd. Dit is een stukje elektronica, een printplaatje met daarop een aantal onderdelen, dat naar het blokvormige signaal "luistert" en dit signaal decodeert. De opdrachten die de locdecoder "hoort" en voor hem bestemd zijn, zal hij uitvoeren. De commando's kunnen zijn "licht aan/licht uit", "vooruit/achteruit rijden" of "versnellen" of "vertragen". Elke locomotief of treinstel die gebruikt gaat worden op een digitale baan moet worden voorzien van een locdecoder. Een loc zonder locdecoder zal niet rijden op een digitale baan en mogelijk zelfs defect (oververhit) raken, een loc mét locdecoder zal echter wel rijden op een analoge baan, mits de "analoogherkenning" ingeschakeld is.

DigitaalDecoder.jpg
Afbeelding: 07
Roco multiprotocol-locdecoder 10732
Bron: Roco.cc

De Roco 10732 is een zogenaamde multiprotocol-locdecoder. Dit is een locdecoder die overweg kan met meerdere verschillende digitale protocollen, bijvoorbeeld zowel het DCC- als Motorolaprotocol.

Instellen van de centrale en de locdecoder

De kern van "digitaal" is, dat de locdecoder in de loc ingesteld moet worden met o.a. een unieke identificatie; een "adres". Daarna kan in de centrale, bij de betreffende loc, aangegeven worden welk "adres" de locdecoder heeft gekregen. De centrale verstuurt altijd de combinatie adres+commando zodat alleen díe locdecoder met het juiste adres zal reageren door het commando uit te voeren. Zo is dus iedere loc onafhankelijk te besturen.

Kortom, het instellen van de locdecoder en het instellen van de centrale zijn aparte handelingen. Hoe die twee handelingen worden verricht staat in de handleiding van respectievelijk de centrale en de locdecoder. Zie ook de onderstaande pagina's voor aanvullende informatie.

Welke centrale aanschaffen?

Net als de vraag "welke centrale is het beste?" is deze vraag niet te beantwoorden... Er komen steeds nieuwe centrales met steeds meer mogelijkheden op de markt dus de beste centrale moet nog gemaakt worden. Het hangt van heel veel factoren af welke centrale in een bepaalde situatie het beste is. Dit is ook afhankelijk van financiële mogelijkheden en de wensen voor de modelbaan. Voor een kleine baan met een paar locs is een enkele tweedehands Multimaus zonder booster voldoende. Voor een grotere baan waar veel locs tegelijkertijd rijden, is een centrale met ingebouwde booster nodig. Ook is het goed te weten of de software van de centrale gratis te updaten is en of dit zelf te doen is via internet, of dat er voor elke update aan de dealer betaald moet worden, eventueel met bijkomende verzendkosten.

Randapparatuur

Om randapparatuur wisseldecoders, bezetmelders e.d.) aan een centrale aan te sluiten kan gebruik worden gemaakt van de volgende soorten verbindingen:

BUS Fabrikant
Can-Bus Zimo
I²C-bus Märklin
LocoNet Digitrax
Rs Lenz
Sx Selectrix
s88 Märklin
XPressNet (voorheen XBus) Lenz

J- en K-aansluiting

Bij de aansluitingen van de digitale modelbaan wordt door Lenz, LDT en Roco voor hun DCC-systeem gesproken over een J- en een K-aansluiting. De J-aansluiting is bruin. De K-aansluiting is rood. DCC bestaat uit een bloksignaal met wisselende polariteit, als bij wisselspanning, er is dus geen sprake van een echte massa of van + of -.

Ontstoorcondensator

Een condensator vlakt de toppen van een wisselspanning af, ook van een "digitaal" bloksignaal zodat het signaal voor een locdecoder slecht of helemaal niet meer herkenbaar is. Verwijder dus alle condensatoren die aanwezig zijn nabij of in de originele fabrieks aansluitrails. Deze waren wettelijk voorgeschreven en nodig voor ontstoring van radio en TV.

Let-op.jpg
  LET OP		 Verbind nooit (al dan niet per ongeluk) de bedrading van een transformator of rijregelaar met de rails van de baan wanneer op de rails een centrale aangesloten is! De uitgang van de centrale krijgt dan een spanning op de uitgang die er niet hoort te zijn. Een lamp als kortsluitbeveiling kan dit niet beveiligen omdat een lamp een stroombeveiliging is. Vreemde spanningen op de uitgang van de centrale leiden er toe dat de centrale defect raakt en terug naar de importeur of fabrikant moet voor reparatie!

Meer informatie

Encyclopedie:
(tweerail- of drierail).
Beneluxspoor.net:
over de J en -K aansluiting
Externe website:
Allan Gartner's "Wiring for DCC". Website met veel info over DCC.
CV Definities


Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende
 Contact met de redactie: Contact met de redactie 
Laatste wijziging: 14 feb 2025 11:03 (CET)
Overgenomen van "https://encyclopedie.beneluxspoor.eu/index.php?title=Uitleg_digitaal&oldid=53879"