|
|
| Regel 8: |
Regel 8: |
| | Hier beschrijven wij | | Hier beschrijven wij |
| | === Het testen van een elektromotor === | | === Het testen van een elektromotor === |
| − | Het testen is te doen met een multimeter, een led met serieweerstand, een gloeilampje of een zoemer. Het testen kan plaatsvinden in de loc/het treinstel, mits de draden naar de elektromotor (=de koolborstel-aansluitingen) worden losgemaakt. Dit kan onnodige demontage van de [[Woorden - E#Elektromotor|elektromotor]] voorkomen, want het zou best kunnen dat het vermeende "motorprobleem" aan de [[Woorden - S#Sleepcontact|sleepcontact]en ("stroomafnemers") bij de wielen ligt. '''De motor moet worden afgekoppeld van een eventuele decoder, omdat anders de grote kans bestaat dat een eventuele decoder onherstelbaar beschadigd raakt''' en/of dat de verlichting ook "meegemeten" wordt en daardoor een foutieve meting ontstaat. | + | Het testen is te doen met een multimeter, een led met serieweerstand, een gloeilampje of een zoemer. Het testen kan plaatsvinden in de loc/het treinstel, mits de draden naar de elektromotor (=de koolborstel-aansluitingen) worden losgemaakt. Dit kan onnodige demontage van de [[Woorden - E#Elektromotor|elektromotor]] voorkomen, want het zou best kunnen dat het vermeende "motorprobleem" aan de [[Woorden - S#Sleepcontact|sleepcontact]]en ("stroomafnemers") bij de wielen ligt. '''De motor moet worden afgekoppeld van een eventuele decoder, omdat anders de grote kans bestaat dat een eventuele decoder onherstelbaar beschadigd raakt''' en/of dat de verlichting ook "meegemeten" wordt en daardoor een foutieve meting ontstaat. |
| | {| class="wikitable" | | {| class="wikitable" |
| | |{{TblAgKleur1|#E8E8E8;}} valign="center"| [[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small> '''LET OP'''</small>||{{TblAgKleur1|#E8E8E8;}} valign="top"|Koppel '''altijd''' de decoder af, voordat spanning op de motor wordt zet!<br />Doe dit door de grijze én de oranje draad los te maken van de koolborstel-aansluitingen. | | |{{TblAgKleur1|#E8E8E8;}} valign="center"| [[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small> '''LET OP'''</small>||{{TblAgKleur1|#E8E8E8;}} valign="top"|Koppel '''altijd''' de decoder af, voordat spanning op de motor wordt zet!<br />Doe dit door de grijze én de oranje draad los te maken van de koolborstel-aansluitingen. |
Versie van 16 jan 2025 om 12:03
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Fred Eikelboom
Hier beschrijven wij
Het testen van een elektromotor
Het testen is te doen met een multimeter, een led met serieweerstand, een gloeilampje of een zoemer. Het testen kan plaatsvinden in de loc/het treinstel, mits de draden naar de elektromotor (=de koolborstel-aansluitingen) worden losgemaakt. Dit kan onnodige demontage van de elektromotor voorkomen, want het zou best kunnen dat het vermeende "motorprobleem" aan de sleepcontacten ("stroomafnemers") bij de wielen ligt. De motor moet worden afgekoppeld van een eventuele decoder, omdat anders de grote kans bestaat dat een eventuele decoder onherstelbaar beschadigd raakt en/of dat de verlichting ook "meegemeten" wordt en daardoor een foutieve meting ontstaat.
| LET OP |
Koppel altijd de decoder af, voordat spanning op de motor wordt zet!
Doe dit door de grijze én de oranje draad los te maken van de koolborstel-aansluitingen.
|
Testen met een multimeter
Zet de multimeter op "Ohm" of "Ω" en kies het laagste weerstandsbereik (met een zogenaamde autoranging multimeter hoeft dit niet, die stelt automatisch het juiste weerstandsbereik in).
Sluit hierna de meetpennen aan (het beste is het om hiervoor zogenaamde krokodilklemmen te gebruiken) op de koolborstel-aansluitingen van de motor.
Voor de verdere gang van zaken, zie De testprocedure.
Sommige multimeters hebben een ingebouwde zoemer voor continuïteitsmetingen, deze stand is ook te gebruiken.
Testen met een lampje, led of piëzozoemer
Door een lampje, led of piëzozoemer tussen de batterij (of voeding) en de motor te schakelen, is er een indicatie van de toestand van de motor (zie: afbeeldingen 01 t/m 03). Voor het voeden van de schakeling kan een 9-Volts blokbatterij gebruikt worden, of een voeding die bijv. 12 Volt DC levert.
Het testen met een lampje of een led
|
|
|
| Afbeelding: 01
|
|
Afbeelding: 02
|
| Testen van motor m.b.v. lamp.
|
|
Testen van motor m.b.v. led.
|
| Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
|
Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
Sluit een lamje of led aan volgens afbeelding 01 of 02. Bij een lampje van 6 Volt en gebruik makend van een 9 Volt batterij, moet een serieweerstand (R1) worden gebruikt van 47 ohm. De waarde van R1 voor een led kan berekend worden in het artikel Minimale led serieweerstand berekenen.
Het testen met een piëzozoemer
|
| Afbeelding: 03
|
| Testen van motor m.b.v. piëzo zoemer.
|
| Schema gemaakt door: Fred Eikelboom
|
Suit de zoemer aan volgens afbeelding 08 voor het testen van een elektromotor m.b.v. een piëzozoemer. R1 kan eventueel toegevoegd worden als de zoemer teveel geluid produceert. Een waarde van 330 ohm voor R1 zal het geluid al behoorlijk smoren. Neem een hogere waarde als het volume dan nog te hoog is.
De testprocedure
Het is handig om vóór het testen met een viltstift (fijnschrijver) een puntje of streepje op het tandwiel/de worm te zetten. Dan is duidelijk te zien in welke positie de as zich bevindt.
- Meet de weerstandswaarde van de motor. Wanneer nu heel langzaam de as van de motor wordt verdraaid, zal bij een goede motor de gemeten waarde met regelmatige intervallen wijzigen. Deze wijzigingen dienen bij een driepolige motor telkens op te treden, wanneer de as ⅓ omwenteling verder gedraaid is (bij een vijfpolige motor treedt het verschijnsel na ⅕ omwenteling op).
- Zijn er tussentijds onregelmatige wijzigingen te zien op het display van de multimeter, dan duidt dit er op dat de koolborstels matig/slecht contact maken met de collectorlamellen (=de commutator). Dit kan veroorzaakt worden door aangekoekte olie en/of stroef in de houders bewegende koolborstels. Schoonmaken van de koolborstelhouders/lamellen is dan de remedie.
- Is er tijdens een groot gedeelte van de as-omwenteling geen verbinding, dan betekent dit dat een rotorwikkeling onderbroken/doorgebrand is, of dat er een draad losgeraakt is die aan een collectorlamel bevestigd zou moeten zijn. In beide bovenstaande gevallen betekent dit dat de motor (indien mogelijk) gedemonteerd moet worden om te zien wat het probleem is.
- Met een led, lampje of zoemer.
- Sluit de motor aan op de testschakeling en verbind daarna (d.m.v. een schakelaar) de batterij of voeding met de testschakeling.
- Wanneer nu heel langzaam de as van de motor wordt verdraaid, zal bij een goede motor de lamp/led met regelmatige intervallen aan-en-uit gaan (bij de schakeling met piëzozoemer ontstaan er toonhoogteverschillen). Dit aan-en-uit gaan dient bij een driepolige motor telkens op te treden, wanneer de as ⅓ omwenteling verder gedraaid is (bij een vijfpolige motor treedt het verschijnsel na ⅕ omwenteling op).
- Ontstaan er tussentijds onregelmatige licht/geluids verschijnselen, dan duidt dit er op dat de koolborstels matig/slecht contact maken met de collectorlamellen (=de commutator). Dit kan veroorzaakt worden door aangekoekte olie en/of stroef in de houders bewegende koolborstels. Schoonmaken van de koolborstelhouders/lamellen is dan de remedie.
- Als tijdens een groot gedeelte van de motoras-omwenteling, geen licht/geluid is, dan betekent dit dat een rotorwikkeling onderbroken is, of dat er een draad losgeraakt is, die aan een collectorlamel bevestigd moet zijn. In beide bovenstaande gevallen betekent dit dat de motor (indien mogelijk) moet worden gedemonteerd om te zien wat het probleem is.
Vette koolborstels
Wanneer is geconstateert dat de koolborstels vettig zijn geworden door olie, dan moeten de koolborstels zonder meer worden vervangen door nieuwe. Vette koolborstels uitwendig schoonmaken helpt niet, want de olie is diep in het poreuze materiaal gezogen en die ingedrongen olie komt er nooit meer uit. Die olie zorgt er ook voor dat er een soort isolatielaagje op de commutator aanwezig is, waardoor het contact tussen de koolborstels en de collectorlamellen nog slechter wordt. Hierdoor ontstaat extra vonkvorming en verslijten de koolborstels en de commutator (of collector) eerder dan gewenst.
Schoonmaken van de collector
Wanneer de collector (=de commutator) vettig/vervuild is, dient deze schoongemaakt te worden. Doe dit met een wattenstaafje gedrenkt in wasbenzine. Maak daarna de groeven (spleten) tussen de lamellen schoon (=uitkrabben) met een houten of kunststof satéprikker. Gebruik voor het schoonmaken van de collectorspleten NOOIT een metalen voorwerp, want dan ontstaan bramen aan de lamellen. Door deze bramen zullen de koolborstels veel sneller slijten. Eventueel kunnen krasjes op de lamellen nog worden weggepolijst met een glasvezelstift
| LET OP |
Bij gebruik van een glasvezelstift komen minuscule glasdeeltjes vrij. Laat deze niet in de ogen en/of longen komen. Gebruik dus altijd een (veiligheids)bril en een mondkapje.
|
Laat de motor daarna minstens een halfuur drogen, om brandbare dampen kwijt te raken. Sluit pas daarna de voedingsspanning aan, om te zien of de elektromotor goed werkt.
| LET OP |
Wasbenzine is zeer brandbaar. Ventileer voldoende. Voer schoonmaakhandelingen met wasbenzine (en andere oplosmiddelen) bij voorkeur altijd in de buitenlucht uit.
|
Meer informatie
Externe website:
|
|
|
Uitleg over de werking van de elektromotor.
|
|
|
Laatste wijziging: 16 jan 2025 11:02 (CET)
|
